نتیجه حیات دنیا، تولد به آخرت است

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در خصوص «آخرت شناسی» می‌فرماید: «إنَّكَ مَخلوقٌ لِلآخِرَةِ فَاعمَل لَها إنَّكَ لَم تُخلَق لِلدُّنیا فَازهَد فیها= تو براى آخرت آفریده شده اى؛ پس براى آن كار كن. براى دنیا آفریده نشده ­اى؛ پس از آن روى برتاب».

تشکیل جنین در رحم مادر، یعنی قرار است روزی فرزندی متولدش شود. پس هیچ کس به مسئله بارداری و تشکیل یک جنین بطور مستقل نگاه نمیکند. پدر و مادر و اطرافیان همه منتظرند که بچه ای به دنیا بیاید. اگر بعد از پنج سال، از مادر سوال کنی آیا بچه‌ات به دنیا آمد؟ و او بگوید نه، هنوز همان بچه را باردار هستم، هیچ کس آن را نمی‌پذیرد. پس ما به مسئله بارداری به صورت مستقل نگاه نمی‌کنیم، بالاخره این بچه باید در زمانی کم و بیش مشخص، به دنیا بیاید. پس نتیجه طبیعی بارداری، تولد نوزاد است.

رابطه دنیا با آخرت هم همین است. این برای خیلی‌ها قابل فهم نیست و اکثر آدم­ها دنیا را بطور مستقل نگاه می‌کنند. حتی آنهایی که می‌گویند ما اعتقاد به آخرت و معاد داریم، دنیا را مستقل نگاه می‌کنند. یعنی می‌گویند: این دنیاست، حالا زندگی کنیم، به چه قیمت و چطوری خیلی مهم نیست. فقط می‌خواهند در دنیا زندگی کرده باشند. حواس‌شان نیست در رحم دنیا در حالی جنینی هستند و قرار است به زودی متولد به ملکوت و برزخ و قبر‌ شوند. اصلاً کاری به این مرحلۀ تولد ندارند.

تولد بچه آنقدر مهم است که مادر هر روز مراقبت دارد؛ همۀ آدم‌های اطراف این مادر هم مراقبت دارند تا روزی تولد بچه را بینند. ولی وقتی نوبت رحم دنیا می‌شود، یادمان می‌رود که در رحم دنیا هستیم و باید آماده ی رفتن باشیم. یعنی اصلاً تنها چیزی که به آن فکر نمی‌کنیم، تولد به آخرت و وفات است. اما وقتی که واقع شد، فقط مرگ را می‌بینیم. از مرگ هم که خوش‌مان نمی‌آید، چون انس به دنیا داریم. اصلاً آخرت را نه می‌فهمیم، نه باورش کرده ایم. از این رو، خودمان را در تمام انتخاب‌ها، ارتباطات، رفتارها و چینش‌های فکری، عشق‌ورزی‌ها، محبت‌ها و چینش آرزوها، با یک مقیاس غلط تولد تا مرگ می‌بینیم.

مثلاً شخص می‌خواهد سبک زندگی انتخاب کند؛ دوست انتخاب کند؛ همسر انتخاب کند؛ لباس انتخاب کند؛ رشته انتخاب کند؛ هر کاری می‌خواهد بکند، ملاکش این نیست که مبادا این انتخاب ها به آخرت من لطمه بزند یا خوب متولد نشوم. اهل بیت علیهم‌السلام دنیا را ابزار می‌دانستند و هر چیزی که قرار بود آنها را از یاد آخرت و یاد وفات و تولد دور کند، با آن مبارزه می‌کردند. مثل اینکه یک مادر را از تولد فرزندش غافل کنی. معصومین نسبت به تولد به آخرت، برای خودشان و اصحاب‌شان، یعنی هر پیوندی که قرار بود آنها را از یاد آخرت بیندازد به سمت آن نمی‌رفتند. یعنی هر چیزی که قرار بود دنیا را در چشم‌شان بزرگ کند و نه آخرت را، به آن توجه نمی‌کردند.

پس مسئلۀ یاد آخرت و یاد زندگی همیشگی آخرت و تولد به آن دنیا مهم است. وقتی که این شناخت را از خودمان نداشته باشیم که ما یک جنین در رحم دنیا هستیم، کلاً آخرت یادمان می‌رود و کل تصمیمات ­مان بر مبنای دنیا پایه گذاری می‌شود.

وقتی آیت الله بروجرودی (رحمت‌الله‌تعالی‌علیه) یکبار عصبانی می‌شود، چون آخرت را باور کرده از عصبانیت خودش به قدری وحشت‌زده می‌شود که نذر می‌کند اگر یکبار دیگر عصبانی شد، یکسال روزه بگیرد. چون می‌داند هر یکبار عصبانیت برای شب اول قبر به بعد، چه بلایی برسر آدم می‌آورد. می‌داند هر یکبار عصبانیت، شکل و باطن انسان را چقدر به هم می‌ریزد.

کسی که برایش مهم نیست چه موقع عصبانی می‌شود؟ چه چیزی به دهانش می‌آید؟ چه چیزی می‌گوید؟ معلوم است جزء فرزندان دنیاست، نه فرزند بهشت و آخرت.

یاد آخرت، آدمی را درست می‌کند. اگر کسی واقعاً حواسش به لحظۀ وفات باشد، می‌فهمد که هر یکبار عصبانیت، چقدر باطن آدم را زشت و وحشتناک می‌کند. وقتی در آن فضا می‌روی، باید قیافه را درست کنی، آن هم در بیمارستان بهشت که جهنم برزخی است. یعنی انسان در آنجا با عذاب و بدبختی باید باطن حیوانی و وحشی اش را از خود دور کند تا شبیه آدم بشود.

اگر کسی یاد آخرت باشد، می‌ترسد که بخواهد غیربهشتی زندگی کند، در همۀ روابطش با همسر، پدرو مادر، خانواده، خانواده همسر و کسان دیگر، همیشه نگران باطنش است. کاملاً در کنترل است.

پس حواست باشد که برای ابدیت آفریده شده ای؛ پس برای آخرتت عمل کن. این ضمیمۀ جاودانگی را همیشه به یاد داشته باش که من به زودی از اینجا با یک وفات، به ابدیت منتقل می‌شوم. در آنجا تمام ارتباطات دنیایی قطع است. هر کاری را با غیر مبنای آخرت انجام بدهی وبال گردنت می‌شود. این فوق‌العاده مهم است.

«فَازهَد فیها» یعنی آن را سبک بگیر. زهد یعنی اگر بلایی، مصیبتی و شرّی متوجه تو شد، غصه‌اش را نخور. چون هم کفارۀ گناهانت می‌شود، پاکت می‌کند، هم درجات آخرتی برایت می‌شود. دنیا ملاک‌هایش مشخص است: جمادات، کمالات جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی، اینها معیارهای دنیایی است. پس به خاطر دنیا غصه نخور. زندگی را شاد بگذران. اعصاب خودت و بقیه را به خاطر اینکه در دنیا یک اتفاقی افتاده خراب نکن.

فَازهَد فیها»، یعنی مواظب باش اینقدر سنگین و وزین باشی تا یک مشکل تو را به هم نریزد. وقتی تو را به هم می‌ریزد، تعادلت را از دست می‌دهی، یعنی سبک هستی؛ مثل مادر بارداری که وقتی می ترسد، جنینش سقط می شود.

آدم‌هایی که زودرنج، حساس و عصبی هستند و معصیت، غیبت، حسادت و بدبینی می‌کنند، در واقع آخرتشان را به دنیای‌شان می‌فروشند. این وزن ندارد و سبک است.

«فَازهَد فیها»، یعنی اگر نعمتی گیر تو آمد، بگو: «الحمدلله». پس بابت هیچ چیز به کسی پُز نده. چون هیچ چیزی از آن، مال خودت نیست: پول، ثروت، اتومبیل، سواد، تحصیلات، زیبایی، هوش، حافظه، عزت، کرامت، شهرت، قدرت، هیچ چیزی مال تو نیست. وقتی چیزی مال تو نیست، برای چی پُز آن را می‌دهی، این احمقانه‌ترین کار  است.

«فَازهَد فیها»، یعنی هر چه که داری ذوق‌زده نشو، بی‌ظرفیت نباش، مست نشو که به دیگران فخر بفروشی و چیزی را به رخ آنان بکشی. خانه‌ات را، اتومبیل‌ات را، زندگی‌ات را، دارایی‌هایت را، حتی آخرتت را، حتی ثواب‌ها و عبادت‌هایت را برای به رخ کسی نکش. اصلا فخرفروشی یا چشم و هم‌چشمی نکن. اینها وقت و عمر تلف کردن است. ان الله لا یحب کل مختال فخور= خدا هر متکبر فخرفروشی را دوست ندارد».

«فَازهَد فیها»، یعنی مال و کمالات دنیا خیلی برایت مهم نباشد، از کسی کینه به دل نگیر.

چرا دچار نکبت‌های اخلاقی مختلف می‌شویم؟ چون یادمان می‌رود که قرار است به آخرت متولد بشویم. از این رو، انواع بیماری های اخلاقی، اضطراب، ترس، توهم‌های بی‌خود و افکار موهوم به سراغ مان می‌آید.

اهتمام به  آخرت، آرامش دنیاست

امیرمؤمنان علی علیه‌السلام فرمودند: «إِنَّكُمْ‏ إِلَى‏ الِاهْتِمَامِ‏ بِمَا یَصْحَبُكُمْ مِنَ الْآخِرَةِ أَحْوَجُ مِنْكُمْ إِلَى كُلِّ مَا یَصْحَبُكُمْ مِنَ الدُّنْیَا = شما به همّت گماردن درباره آنچه تا آخرت همراهى ­تان مى كند، نیازمندترید تا به همه آنچه در دنیا ملازم و همراه شماست».

ما باید چیزهایی را بخواهیم که تا ابدیت همراه ما باشد. مهمترین چیزی که جنین در رحم مادر برای حیات دنیایی‌اش نیاز دارد، چیست؟ حیات داشتن و سالم بودن. ما در شب اول قبر به بعد، چه چیزی لازم داریم؟ ما باید تلاش‌ها، اهتمام‌ و دغدغه‌هایمان به چیزهایی باشد که برای آخرت احتیاج داریم.

سوال: چقدر از وقت، جوانی، عمر، افکارمان برای آخرت و همراهی با خانوادۀ آسمانی است؟ چقدرش مربوط به امام زمان علیه‌السلام و همراهی با اوست؟ چقدر برای به چادر امام زمان علیه‌السلام رفتن است؟ چقدر وقف آخرت شدن است؟

ما اینها را در آخرت نیاز داریم. ما در آخرت نیاز به غذا و توشه داریم. یعنی اگر غذا می‌خواهی باید خودت قبلاً هزینه‌اش را در دنیا پرداخت کرده باشی. لباس می‌خواهی، امنیت می‌خواهی، شادی می‌خواهی، آرامش می‌خواهی، همسر می‌خواهی، مهمانی می‌خواهی بروی، باید در دنیا شرایطش را فراهم کرده باشی.

خیلی از چیزهایی که شما در دنیا تلاش کردید آن را به دست بیاورید، در آنجا زهرمار می‌شود. یعنی در آنجا می بینی تلاش کردی به این آقا برسی و این آقا عامل جهنم رفتن تو شد. تلاش کردی به این زن برسی، این زن عاملی جهنم رفتن تو شد. تلاش کردی به یک خانمی برسی، خانم خوبی است، به او رسیدی، اما قدرش را ندانستی و اینقدر او را اذیت کردی که خودت را با او جهنمی کردی. تلاش کردی به مال برسی، با این مال عرضه نداشتی آخرتت را بسازی و رفتی جهنم ساختی. تلاش کردی و به مدرک تحصیلی، موقعیت علمی، آبرو و عزت رسیدی، ولی لیاقت نداشتی از آن درست استفاده کنی و همه به باد رفت. هر چه که در دنیا کسب کنی که غیر الهی باشد، همه اینها همراه تو خواهند شد و مثل مار و عقرب و شاخ و دُمی با خودت آن طرف می‌بری و از آنها متنفر می شوی و دیگر به این راحتی هم نمی‌شود از خودت جدایش کنی.

حضرت تاکید می‌کند شما به چیزی که برای ابدیت لازم دارید، بیشتر احتیاج دارید. پس برایش وقت و عمر بگذارید. یعنی همتت را برای آقا امام زمانت بگذار، برای خانوادۀ آسمانی‌ات بگذار، برای ابدیتت بگذار.

اگر کسی بداند فهم قرآن در نظام آخرت، با آدم چه کار می‌کند، نمی‌تواند در فهم قرآن تنبلی یا سهل‌انگاری ‌کند. کتاب‌ها، فیلم‌ها، مقاله‌ها و داستان‌های بی‌ محتوا و بی معنایی هستند که عمر تلف کن هستند. بعضی آدمها آنقدر که برای اینها وقت می‌گذارند، یک صدمش را برای قرآن نمی گذارند. اصلاً رغبتی به قرآن ندارند. درحالی که حضرت به ما می‌گوید به آن چیزی که باید همراه شما باشد، بیشتر احتیاج دارید تا دنیا.

اینکه ما در کارهای دنیایی گیر می‌کنیم، برای این است که به دنیا چسبیده ایم و آخرت را فراموش کرده ایم. برای همین است که خیر و برکت در کارهای دنیایی‌مان از بین می‌رود و انواع شکست‌ها در امور جمادی، گیاهی، حیوانی و علمی می‌خوریم.

رییس جمهور و مدیران باید به زیرمجموعه خود، راست بگویند

رئیس‌جمهور باید به زیرمجموعه‌اش راست بگوید و آنان را به سمت آخرت بکشاند. نه این که سرشان کلاه بگذارد و به آنها خیانت کند و آنها را مشغول به دنیا کند.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید: «فَلْیَصْدُقْ‏ رَائِدٌ أَهْلَهُ‏ وَ لَیَحْضُرْ عَقْلَهُ وَ لْیَكُنْ مِنْ أَبْنَاءِ الْآخِرَةِ فَمِنْهَا قَدِمَ وَ إِلَیْهَا یَنْقَلِب= پیشرو و امام باید به افراد خود راست بگوید و باید خرد خویش را به كار گیرد و باید از فرزندان آخرت باشد؛ زیرا از آنجا آمده و بدانجا باز مى­‌گردد‏». آن که پیشرو و جلوتر از دیگران است، یعنی آن که امام یا پدر خانه است، باید اینطوری باشد، مادر خانه باید اینطوری باشد، استاد باید اینطوری باشد.

 «وَ لَیَحْضُرْ عَقْلَهُ» یعنی شعورش را حاضر کند و از عقلش استفاده کند. مثلاً می‌داند اگر نماز نخواند چه فاجعه‌ای در دنیا و آخرتش اتفاق می‌افتد، اوقات نماز را رعایت ‌کند. کسی که زورش به خودش نمی‌رسد، عقل ندارد. او می‌داند اگر مسائل شرعی و شریعت را رعایت نکند، چه فاجعه‌ای در زندگی­‌اش اتفاق می‌افتد. می‌داند اگر خمس ندهد، زکات ندهد، اگر نگاه حرام داشته باشد، یا گوشش موسیقی حرام بشنود، اگر آلودگی‌های دیگر داشته باشد، این چقدر می‌تواند فاجعه درست کند؛ ولی باز هم این کارها را رها نمی‌کند. پس شعورت را حاضر کن و از عقلت استفاده کن.

 «وَ لْیَكُنْ مِنْ أَبْنَاءِ الْآخِرَةِ فَمِنْهَا قَدِمَ وَ إِلَیْهَا یَنْقَلِب‏» باید از فرزندان آخرت باشیم. چون از آخرت آمده و به آخرت می‌رویم، ما قبل از اینکه اینجا بیاییم،‌ در آخرت بودیم و خانه‌مان آنجا بود و از آنجا به دنیا آمده ایم. در زمانی هم از دنیا به آخرت برمی‌گردیم.

بعضی‌ها بچۀ آخرت نیستند، بچۀ بهشت نیستند، بچۀ دنیا هستند. این خیلی بد است. چنین کسانی اهل دنیا هستند. درحالی که ما فرزند آخرتیم، فرزند اهل بیت هستیم.

من مَلَک بودم و فردوس برین جایم بود                 آدم آورد در این دیر خراب آبادم

وقتی کسی اصالت آخرتی داشته باشد، دنیایش خیلی خیر و برکت پیدا می‌‌کند. یعنی اگر کسی آخرتش را درست کند، دیگر دنیا می آید به طرف او. اصلاً خدا به دنیا می‌گوید به سمت او برو. یعنی لازم نیست برای دنیایش زحمت زیادی بکشد، دنیا خودش یکسره به طرف او سراریز می‌شود. خدا در حدیث قدسی فرمود: و اوحینا الی الدنیا ان اخدمی من خدمنی و اتعبی من خدمک= ما به دنیا وحی کردیم که به کسی خدمت کن که به من خدمت می کند؛ و کسی را که به دنیا خدمت می کند، به رنج و تعب بینداز».

قا/116

آخرت شناسی