ملاک های خودشناسی در ادعیه ماه رمضان (جلسه سوم)

اگر انسان در ذات خودش یک لحظه از خدا طلب کار باشد این فرد از هر کسی آلوده تر است. یعنی با انجام کارهای خیر و عبادی از خدا طلبکار باشد. لذا در روایت ها آمده که بدترین گناه آن است که انسان کار خیر و ثوابی انجام دهد و بخواهد بر خداوند منت بگذارد، و این خیلی خطرناک است.

در ادامه فراز دعای «یا عَلِیُّ یا عَظیمُ یا غَفُورُ یا رَحیمُ...» به بند «یا ذَالْمَنِّ وَ لا یُمَنُّ عَلَیْکَ مُنَّ عَلَیَّ بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ» رسیدیم. یعنی از خدا می خواهیم در بین همه کسانی که منت برایشان دارد بر من هم منت بگذار و از گناهان و یا کارهای خیری که منت گذاشتم ببخشد.

باید دقت کرد که هیچ منتی بر خدا نداریم و اوست که بر ما منت گذاشته است. خداوند متعال ما را در این ماه دعوت کرده تا ببخشد و وارد بهشت کند.

 یکی از منت های الهی، نجات دادن از جهنم است. یعنی ما را در این ماه می بخشد و این اولین چیزی است که باید از خدا بخواهیم تا بتوانیم وارد این ضیافت شویم.

خودشناسی و تمنای بهشت

در ادامه به «وَ اَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ» یعنی خدایا همچنان که من را از جهنم نجات می  دهی وارد بهشت کن.

بهشت یکی از مهم ترین موضوعاتی است که خداوند با آن بنده هایش را درمان می کند. همان طور که صدها آیه در قرآن به بهشت و به نعمت های آخرتی اختصاص داده است.

او ما را به سبقت و سرعت به سوی مغفرت خودش و  بهشتی که به اندازه آسمان ها و زمین است، دعوت کرده است.

طبیعی ترین انسان کسی است که وقتی اسم مرگ را می شنود، خوشحال و اشتیاق به آن پیدا می کند. چون می داند به سمت رحمت خدا می رود و این اشتیاق، اشتیاق بزرگی است.

نکته ی خیلی مهم که لازم است به آن اشاره شود، رابطه دنیا با آخرت مانند رابطه جنین با رحم مادر است. یعنی حالت ما در دنیا باید حالت جنین باشد. اگر بهشت، آخرت و نعمت های بهشتی در طول روز مشغله ذهنی مان باشد، کارهای دنیایی به راحتی و به سهولت انجام می شود. و زمانی روح آزاد می شود که تنها هدف مان تولد سالم باشد.

کسی که بزرگ ترین دغدغه زندگی اش آخرت است و فقط به تولد برزخی اش فکر می کند، و شوق بهشت و بالاتر از بهشت در دلش آمد، آن وقت است که خیلی شاد و آرام خواهد بود.

بنابراین بر سر مسائل دنیای با کسی دعوا و قیل و قال نکنیم. چون به فرموده پیامبر (صلی الله علیه و آله) کسی که اهل قیل و قال است مورد شفاعت واقع نمی شود.

اشتراکات نفس و قبر

قاعده مهم خودشناسی، «نفس ما قبر ماست». هر کس بخواهد بداند قبرش چه شکلی است، ببیند نفس اش چگونه است. اگر نفسی پر از کینه، چشم و هم چشمی دارید و بر سر مسائل دنیایی مسابقه دارد، بدانید قبری تاریک خواهید داشت ولی اگر نفس دائما به یاد خدا و اهل بیت باشد در قبر هم همین خواهد بود. بنابراین قبر هر کس شبیه به خودش است. و می توانیم نفس مان را ملاک قرار دهیم که به یاد چه کسانی و چه چیزهائی است.

«وادخلنی الجنه؛ من را وارد بهشت کن». خدا به دل ما نگاه می کند که در گفتن این دعا برای رفتن به بهشت و نرفتن به جهنم چقدر جدی هستیم. و خدا با کسی کار می کند که جهنم را تصور می کند و از آن می ترسد. بنابراین ببینید در دل هایتان چه کسانی هستند و چه آرزوهائی دارید، همه مبنا و ملاک خودشناسی است.

یاد اموات، نشانه بزرگی

یکی دیگر از ملاک های خودشناسی دعای «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ؛ خدایا بفرست بر مردگان نشاط و سرور» است که اگر کسی یکبار با جدیت آن را بخواند خداوند همه گناهان او را چه در گذشته و چه در آینده می بخشد. لذا دعای خیلی مهمی است. چون این دعا انسان را شبیه به الله و اهل بیت می کند و به بزرگی اهل بیت انسان را تربیت می کند.  و در واقع انسان را بیمه می کند.

این بند از دعا دو جنبه دارد: یک جنبه ما را شبیه به الله و معصوم (علیهم السلام) می کند و جنبه دیگرش شخصیت ما را شبیه امام زمان (علیه السلام) می کند و دست ما را در دست او می گذارد.

از طرفی این دعا یک جنبه خواهش دارد و یک جنبه کنش.

جنبه خواهش آن همان است که واقعا از خدا ملتمسانه بخواهیم و خودمان هم در انجام آن جدی باشیم. و کنش آن در رابطه با آقا امام زمان (علیه السلام) است که در شب بیست و سوم به آن پرداخته می شود.

آدمی که شبیه الله و اهل بیت (علیهم السلام)  است اصلا طاقت ندارد هیج کس را در جهنم و عذاب ببیند. به فکر همه به ویژه اموات بی وارث و بدوارث است. شخصیت این آدم از عالم دنیا خارج می شود و به ملکوت و برزخ می رود و در واقع مددکار اهل برزخ است و نجات دهنده هزاران آدم از آتش جهنم می شود.

اوجی که یک انسان برای خود سراغ دارد قیمت و ارزش او را مشخص می کند. نوع برنامه ریزی ها و آرمان های هر کس نشان دهنده ارزش اوست. این دعا به ما یاد می دهد که چه آرمانی داشته باشیم. یاد مردگان و اموات به انسان بزرگی می دهد.

کسی که خودش را بزرگ می بیند خیرات را برای همه اموات می فرستد چون خودش را محدود نگاه نمی بیند. حتی در صحنه قیامت از ثواب و حسنات خودش به دیگران می دهد تا کسی در آنجا معطل نشود. بنابراین خودمان را بزرگ و بی نهایت ببینیم نه کوچک و محدود تا شبیه آن بی نهایت مطلق شویم.