معصومین علیهم‌السلام را «أَوْلِيَاءَ النِّعَم‏» می دانیم

«نعمت» به هر چیز خوش و گوارایی گفته می‌شود. مثلاً می‌گوییم دختر، پسر، همسر، شغل، تحصیلات، پدر و مادر، اینها نعمت هستند. وقتی می‌گوییم معصومین «أَوْلِیَاءَ النِّعَم‏» هستند، یعنی سرپرستی و مدیریت نعمت­های الهی که در دست همه مخلوقات اعم از انسان‌ها، جن‌ها، فرشته‌ها، حیوانات، گیاهان و اشیاء هست، بر عهده آنها است. در واقع مدیریت و تدبیر نعمت‌ها به وسیله معصومین (علیهما السّلام) انجام می‌شود و خداوند هر چیزی را که بخواهد نازل کند، آن را از طریق مجرای قانونی خودش و عالی‌ترین مجرایش نازل می‌کند.

این نکته خیلی خیلی مهم است و هر چند جلسه یک بار من این تذکر را می‌دهم که ما با فهم هر فقره از جامعه کبیره، اعتقادات مان الهی‌تر و دقیق‌تر می‌شود و مقام بالاتری نزد اهل بیت پیدا خواهیم کرد. بنابراین، هر فقره‌ای را که می‌فهمیم و باورش می‌کنیم و به قلبمان می‌دهیم، از آن جهت که در حوزه اعتقادات، به بینش و بصیرت جدید و به ایمان جدیدی می‌رسیم، درجه و مقامی آخرتی پیدا خواهیم کرد و شناخت امام برای ما دقیق‌تر خواهد شد. پس معصومین آینه‌ و مظهر کامل خدا هستند و خدا را به ما نشان می‌دهند. در واقع، معرفت معصوم، همان معرفة الله است و کسی که خدا را درست ببیند، مورد رحمت ویژه و عنایت الهی قرار دارد.

هیچ فرشته ای بدون اذن امام کاری نمی کند

قبلاً گفتیم که عوالم خلقت ریاضی خلق شده اند؛ یعنی عالم ماده، عالم ریاضی است. شما الان یک امر غیرریاضی و غیر عدددار در عالم پیدا نمی‌کنید. یعنی هیچ چیزی در این عالم اضافی و بیهوده و بی‌معنا نیست. شاید ما کاربرد آن را نشناسیم و نفهمیم؛ اما خداوند هیچ خلق بیهوده، بی‌معنا و اضافه و غیرضروری ندارد.

دانشمندان در تمام رشته‌های علوم، مشغول کشف ریاضیات خلقت هستند. همه خدا را می‌شناسند. در واقع شیرین‌کاری­ها و لطافت نظام خلقت در کار خدا را می‌شناسند. بنابراین، هر اتفاقی که باید بیافتد، با اندازه‌های ریاضی اتفاق می‌افتد.

یکی از نیروهایی که در دست اهل بیت علیهم‌السلام است، قدرت ملائکة الله است. تمام ملائکة الله دست‌پرورده و نیروهای معصومین هستند. پس هر چیزی که فرشته‌ها انجام می‌دهند، با مدیریت، دستور و تدبیر ائمه علیهم‌السلام انجام شود.

امام کاظم علیه‌السلام می‌فرماید: «مَا مِنْ مَلَكٍ یُهْبِطُهُ اللَّهُ فِی أَمْرٍ مِمَّا یَهْبِطُ لَهُ إِلَّا بَدَأَ بِالْإِمَامِ‏ فَعَرَضَ‏ ذَلِكَ‏ عَلَیْهِ‏= هر فرشته‌اى را كه خداوند به زمین براى مأموریتى بفرستد، اول پیش امام مى‌آید و این مأموریت را به او عرضه مى‌دارد پس صاحب این امر، محل آمد و رفت ملائكه است». بنابراین، هیچ فرشته‌ای نیست که خدا آن را نازل کند برای کاری که می‌خواهد نازل بشود، مگر اینکه باید به محضر امام زمان برسد و بعد امام به او اجازه می‌دهد. هیچ فرشته‌ای بدون اذن و اجازه امام نه می‌تواند کاری بکند و نه می‌کند. هر فرشته‌ای هر کاری بخواهد بکند، باید امام بگوید، اذن و فرمانروای عالم باید باشد.

در جامعه کبیره می خوانیم: «مَحَالِ‏ مَعْرِفَةِ اللَّهِ‏»، یعنی آنها محل شناخت خدا هستند؛ «مَعَادِنِ حِكْمَةِ اللَّهِ» معدن‌های حکمت خدا هستند؛ «حَفَظَةِ سِرِّ اللَّهِ»‏ حافظین اسرار الهی هستند؛ «أَوْصِیَاءِ نَبِیِّ اللَّهِ، الْمُظْهِرِینَ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ نَهْیِهِ» ظهوردهنده امر و نهی الهی هستند. البته اینها در نعمتهای معنوی است. نعمتهای مادی هم داریم: «بِكُمْ‏ یُنَزِّلُ‏ الْغَیْثَ‏= به وسیله شما باران نازل می‌شود»؛ «بِكُمْ‏ یُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ‏ إِلَّا بِإِذْنِهِ= ‏به وسیله شما زمین و آسمان فاصله‌شان حفظ می‌شود و به هم نمی‌ریزد»؛ یعنی قدرت نگهداره نظم آسمان با شماست؛ مدیریت تمام کهکشانها و آسمانها با شماست. همه اینها مدیریتش با معصوم است. البته امام هم از طرف خداوند فرمانروایی می‌کند.

تمام فیوضات، از برکات معصوم است

از جمله روایاتی که مدیریت و نقش معصوم را نشان می دهد، کلام امام صادق (علیه السّلام) است که در زیارت مطلقه خطاب به امام حسین علیه‌السلام عرضه می دارد: «اِرادَةُ الرَّبِّ فى مَقادیرِ اُمُورِهِ تَهْبِطُ اِلَیْكُمْ وَتَصْدُرُ مِنْ بُیُوتِكُمْ= خواست پروردگار در اندازه گیری هاى امورش، به سوى شما فرود می­آید».

مقادیر یعنی نظام ریاضی خدا، خدا تمام بهشت، جهنم، عوالم اسماء، عوالم بالاتر، تمام روابط ریاضی وجود دارد. همه چیز در آنجا عدد و اندازه دارد. یعنی شما اختراع هم کنید، باید آن را با عدد خلقت هماهنگ کنید.

«ارادة الرب» یعنی اراده پروردگار. رب یعنی مالک مدبر. خدا یکی از اسمهایش رب است. رب یعنی آن کسی که صاحب همه چیز است. اداره و تدبیر را هم خود  او انجام می‌دهد. خداوند در اداره نظام خلقتش هر چه که اراده کند.

 «تهبط الیکم» یعنی اول به شما (امام) نازل می‌شود. تمام فرمولها و اعداد و ارقام و اراده خدا، هر چه که خدا اراده کرده و قرار است اتفاق بیافتد، اول به امام می رسد. مثلاً کسی قرار است بمیرد؛ کسی قرار است سرطان بگیرد؛ کسی قرار است خوب بشود؛ کسی قرار است سرما بخورد؛ کسی قرار است بچه‌دار بشود؛ این که چطوری می‌خواهد ازدواج کند؛ چه موقع می‌خواهد طلاق بگیرد؛ یک ستاره می‌خواهد متولد بشود؛ یک کهکشان می‌خواهد نابود بشود؛ یک مولکول می‌خواهد برود و یک مولکول جدید می‌خواهد بوجود بیاید؛ هر چیزی که قرار است در نظام خلقت خدا اتفاق بیافتد، همه‌اش به سوی شما نازل می‌شود: «تهبط الیکم».

«و تصدر من بیوتکم» از خانه‌های شما صادر می‌شود به همه جای عوالم خلقت. پس بدانید معصوم کیست. بدانید امامت چیست. بدانید تو چه کسی هستی. چون ریشه شما چنین آدمی است که این قدرت را دارد و قرار است ما هم در تربیت این پدر، مثل خود او بشویم.

این معصوم است؛ «كُلَّ شَیْ‏ءٍ أَحْصَیْناهُ فی‏ إِمامٍ مُبین‏» خدا می‌گوید غیر از خودم، همه چیز محاسباتش دست امام است. یک نفر محاسبه‌گر است، به قول امروزیها، یک پردازنده داریم که همه را دریافت می‌کند و پردازش می‌کند و از آن خارج می‌شود. اینها برای این است که بدانیم چه کسی را غریب و تنها و مظلوم و آواره رها کرده ایم. یعنی امام زمان علیه‌السلام؛ این را بفهمیم که ما با چه کسی قهر هستیم و ببینیم پدرمان کیست و ما چقدر از این پدر دور هستیم.

ما ساخته خداییم و مردم ساخته ما هستند

امام زمان علیه‌السلام خودش را این گونه معرفی می ­کند: «وَ نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ الْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا= ما دست پروره‌های نیکوی پروردگار می‌باشیم و دیگر مخلوقین خداوند دست پرورده‌های ما هستند» اینجا خیلی‌ها ریزش کردند. البته محققین، اهل تحقیق، اهل فهم ریزشی ندارند، درکشان درست است.

بدون متخصص معصوم، انسان آفرینشش عبث است. چون این انسان می‌خواهد چه کار کند؟ کجا می‌خواهد برود بدون استاد و مربی و حجت؟ انسان با معصوم است که فلسفه خلقت را پیدا می‌کند. بدون معصوم انسان یک حیوان است؛ یا یک گیاه است. برای همین هم کسی که ارتباطش با معصوم قطع شود، به صورت حیوان در روز قیامت محشور می‌شود. چون این آدم تخصصی تربیت نشده و اصلاً نفهمیده برای چه به این دنیا آمده است. نفهمیده برای کجا آفریده شده؛ نفهمیده پدرش کیست و خانواده آسمانی‌اش چه کسی هست و قرار است به کجا برود و به چه مقامی برسد. این آدم مثل حیوانات زندگی می‌کند. کل آرزوها و شهوتها و غصه‌ها و میل‌ها و گریه‌ها و خنده‌هایش، با مسائل طبیعی است. اصلاً غصه خودش را ندارد. به همین دلیل، حیوان هم محشور می‌شود.

 امیرالمؤمنین یک پرده از راز خلقت را برمی‌دارد که همه مردم به درجه می‌رسند. وقتی این را امیرالمؤمنین به تو می‌گوید، می‌فهمی که چقدر قیمت داری. ایشان می ­فرماید: «فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا= همانا ما ساخته پروردگاریم و مردم تربیت شدگان و ساخته ما هستند».یعنی مردم به خاطر ما آفریده شده اند. یعنی آدمی که قرار است مَثَل خدا باشد، استادی به بزرگی خودش نیاز دارد و مربی لازم دارد. من چطوری می‌توانم خلیفة الله باشم بدون اینکه استاد و مربی به بزرگی خلیفة الله نداشته باشم؟

شارح معتزلی در شرح این جمله امیرالمومنین در نهج البلاغه می‏گوید:

«هذا کلام عظیم عال على الكلام و معناه عال على المعانی و صنیعة الملك من یصطنعه الملك و یرفع قدره  یقول لیس لأحد من البشر علینا نعمة بل الله تعالى هو الذی أنعم علینا فلیس بیننا و بینه واسطة و الناس بأسرهم صنائعنا فنحن الواسطة بینهم و بین الله تعالى و هذا مقام جلیل ظاهره ما سمعت و باطنه أنهم عبید الله و أن الناس عبیدهم= این، كلام بزرگی است كه بر همه كلمات برتری دارد و معنایش از جمیع معانی عالی‏تر است. صنیعه پادشاه، كسی یا چیزی است كه پادشاه آن را برمی‏ گزیند و قدر و اندازه او را بالا می‏ برد و به او رفعتِ مقام می ‏بخشد.

علی علیه‌السلام در این كلام می‏ گوید: ما به هیچ كس از افراد بشر بدهكار نیستیم، بلكه مستقیماً بر سر سفره الهی نشسته ‏ایم. پس بین ما و خدا واسطه ‏ای وجود ندارد؛ اما مردم دست پرورده ما هستند و ما واسطه بین آنها و خدا هستیم.

آنگاه خود ابن الحدید می گوید: این، مقام بزرگی است كه ظاهرش همان است كه شنیدی؛ اما باطن این كلام این است كه آنها بنده خدا و مردم بنده آنها هستند.

خلاصه این‏كه طبق توقیع شریف حضرت ولی عصر (عج ‏الله‏ تعالی ‏فرجه) نظام هستی، پرورش یافته دست ائمه اطهار (علیهم‏السلام) است و طبق بیان امیرالمؤمنین(ع) مردم برای ائمه اطهار (علیهم‏ السلام) پروریده شده ‏اند. پس بفهمیم وقتی می‌گوییم ائمه ولی نعمت هستند، یعنی صاحبان تمام نعمتها و مدیر توزیع همه نعمتهایی هستند که به شما داده شده است.

ق ا /110

شرح زیارت جامعه کبیره/ امام، ولی نعمت انسان ها