مظهر رحمت خدا در زمین اهل بیت علیهم‌السلام هستند

بحث‌مان دربارۀ این فقره از زیارت جامعه کبیره است که ائمه اطهار معدن رحمت هستند: «وَ مَعْدِنَ الرَّحْمَةِ». رحمت الهی یک رحمت بی‌پایان و بی‌کران است. خداوند مهمترین اسمش بعد از الله را «رحمان» قرار داده که معادل همۀ اسماء الهی است و با دو چهرۀ رحمن و رحیم با بنده‌اش روبرو می‌شود و خودش را نشان می‌دهد.

اصرار خداوند در قرآن این است که هر وقت بخواهید با من حرف بزنید، یادتان باشد که بگویید خدای رحمن و رحیم: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ». یعنی با این دو شاخصه دربارۀ خدا حرف بزنید و اگر چیزی هم در مورد خداوند می‌شنوید، حواستان باشد که خدا، خدای رحمن و رحیم است.

مظهر رحمت خداوند در زمین وجود مقدس اهل بیت (علیهم السّلام) است، یعنی اصل و فرع رحمت الهی وجود مقدس اهل بیت (علیهم السّلام) است و انسان نباید خارج از معدن دنبال رحمت دیگری بگردد. هیچ خبری خارج از معدن وجود ندارد. رحمت عام و رحمت خاص در وجود مقدس اهل بیت (علیهم السّلام) است. خداوند کانال رسیدن به رحمت خودش را وجود مقدس ائمه (علیهم السّلام) قرار داده است.

«شفاعت» یکی از مظاهر رحمت معصومین است

یکی از ظهورات ویژه رحمت الهی در اهل بیت (علیهم السّلام)، «شفاعت» است. داستان شفاعت یک امر قرآنی است و اعتقاد به آن واجب است و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در این خصوص می فرمایند: «خدایا کسی را که اعتقاد به شفاعت من نداشته باشد، به شفاعت من نرسان».

 شفاعت یعنی همراهی و شفع. شفع یعنی جفت شدن، همراهی کنار کسی، به او کمک کردن، دست او را گرفتن و کاری برایش انجام دادن. مثلا جوانی نیاز به ازدواج دارد، به او نزدیک می‌شوید، همسری پیدا می‌کنید، هزینه‌ای را تأمین می‌کنید، مراسمی می‌گیرید و کارهایش را انجام می‌دهید. به این شفاعت در ازدواج می‌گویند.

در امور اخروی نیز همین طور است. خدا نسبت به بندگانش مهربان است که می‌گوید من شفیع قبول می‌کنم. این خیلی مهم است. سلطانی که ملک الناس است. غیر از اینکه مالک مردم است، صاحب مردم است، همه مملوک او هستند، ذات و همه صفات ما از خداست. آنقدر نسبت به خلقش مهربان است که می‌گوید من شفاعت می‌پذیرم.

یکی از اسم‌های خدا رفیق است. او سلطانی نیست که برای خودش کلاس بگذارد و فاصله‌هایی بین خود و بنده اش ایجاد کند. در روایت داریم وقتی آیه نازل شد که هر کس می‌خواهد پیغمبر را ببیند، صدقه بدهد. همه از کنار حضرت رفتند. هیچ کس دیگر نمی‌خواست پیغمبر را ببیند. فقط یک نفر ماند که هر وقت می‌خواست پیغمبر را ببیند، صدقه می‌داد. آن هم امیرالمؤمنین (علیه السّلام) بود.

حالا این که پیغمبر است، نمی‌تواند همیشه همه را ببیند. ما انتظار بیجایی داریم که فکر کنیم هر وقت خواستیم باید او را ببینیم. نمی‌تواند. تنها پادشاهی که نمی‌خواهد برای دیدنش وقت بگیری، هر وقت اراده کنی می توانی او را ببینی، فقط خداوند است. ما اصلا به این مقوله فکر نمی‌کنیم که خدا «مَلِک الناسی» است که واسطه ندارد. هر وقت بخواهی می توانی او را ببینی.

بهشت و جهنم؛ یک حقیقت هستند

خدا هیچ کس را برای جهنم خلق نکرده. جهنم یک امر عارضی است. امر ذاتی نیست. بهشت امر ذاتی است. برای بندگان آفریده شده. جهنم برای کسی است که نمی‌خواهد بهشت برود و با بهشت سنخیت روحی ندارد. مثل بچه ای که در رحم مادر درست رشد نمی‌کند. در همین دنیا که همه بچه‌ها لذت می‌برند، او زجر می‌کشد. چون برای دنیا تنظیم نشده، با شرائط اینجا تطبیق ندارد. بهشت هم همین‌طور است.

بهشت و جهنم یک حقیقت بیش نیستند. «باطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ=[1] باطن و درون آن در، بهشت رحمت است و از جانب ظاهر آن عذاب جهنم خواهد بود». بهشت یک ظهور عذابی هم دارد و آن برای کسانی است که از  بهشت خوششان نمی‌آید. مثل خیلی از افراد که از نماز، روزه، مسجد، روحانی، حرم، و.. از هر چیزی که انسان را یاد خدا می‌اندازد و رنگ خدا دارد، بدشان می‌آید و متنفر هستند.

نیاز همگان در قیامت به شفاعت پیامبر صلی‌الله‌علیه وآله است

امام صادق (علیه السّلام) می‌فرماید: «ما أَحَدٌ مِنَ الأَوَّلِینَ و الآخِرِینَ، إلاّ وَ هُوَ یَحتاجُ إِلى شَفاعةِ محمّدٍ صلى الله علیه و آله یَومَ القِیامَةِ= هیچ كس  از اولین و آخرین انسانها نیست، مگر آن كه به شفاعت محمّد صلى الله علیه و آله در روز قیامت نیاز دارد». یعنی هر کس هر جا می‌خواهد برود، باید پیغمبر شفاعتش کند. درجه می‌خواهد با شفاعت پیغمبر باید برود. از جهنم به بهشت برود شفاعت پیغمبر را احتیاج دارد. پس بدان پیغمبرت کیست، بدان پدرت کیست، بدان از چه خانواده‌ای خدا را تو آفریده است.

امید بخش‌ترین آیات قرآن کدام آیات است؟

از رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) نقل است: «إنّی أشفَعُ یَومَ القِیامَةِ، فَاُشَفَّعُ و یَشفَعُ عَلِیٌّ، فَیُشَفَّعُ و یَشفَعُ أهلُ بَیتی، فَیُشَفَّعُونَ= من در قیامت شفاعت می‌کنم و شفاعتم پذیرفته می‌شود، علی شفاعت می‌کند و شفاعتش پذیرفته می‌شود، و اهل بیت شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود».

در قرآن آیات زیادی وجود دارد که انسان را به رحمت خدا خیلی امیدوار می‌کند. یکی آیه 5 سوره ضحی است که از همه آیات امیدوارکننده‌تر است: «وَ لَسَوْفَ یُعْطِیكَ رَبُّكَ فَتَرْضى= پروردگارت به زودی به تو چندان عطا کند که تو راضی شوی».

امام صادق (علیه السّلام) در خصوص این آیه فوق می‌فرمایند: «رِضَا جَدِّی أَنْ لاَ یَبْقَى فِی اَلنَّارِ مُوَحِّدٌ= جد من خشنود خواهد شد آن زمان كه هیچ موحدى در دوزخ نماند». اگر به جهنم هم برود، بعدا نجات پیدا می‌کند.

در فرمایش دیگری، امام باقر (علیه السّلام) می فرمایند: «قُلْتُ لِاَبی جَعفَرِ بْنِ عَلیِ بْنِ الحسین (علیه‌السلام): أَرَأَیتَ هذِهِ الشَّفاعَه الَّتی یَتَحَدَّثُ بِها أَهلُ الْعِراقِ أَ حَقٌّ هیَ؟ حَدَّثَنی عَمّی مُحَمَّدُ بنُ الْحَنَفیَه أَنَّ رَسولَ الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قالَ: أَشْفَعُ لِأُمَّتی حَتَّی یُنادِینی رَبِّی أَرَضیتَ یا مُحَمَّد؟ فَأَقُولُ: نَعَم یا رَبِّ رَضیتُ ثُمَّ اَقْبَلَ عَلَیَّ فقال:إِنَّكُمْ مَعْشَرَ أَهْلِ الْعِرَاقِ تَقُولُونَ: إِنَّ أَرْجَى‏ آیَةٍ فِی الْقُرْآنِ‏ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً فَکُلُّنا اَهْلَ الْبَیت إِنَّ أَرْجَى‏ آیَةٍ فِی كِتَابِ اللهِ وَ لَسَوْفَ یُعْطِیكَ رَبُّكَ فَتَرْضى وَ هِیَ و اللهِ الشَّفَاعَةُ=به امام باقر (علیه‌السلام) گفتم: این شفاعتی که اهل عراق (شیعیان) به ما می‌گویند راست است؟ امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرماید: بله درست است. عمویم محمّد بن حنیفه از امام علی (علیه‌السلام) حدیث کرده: پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود من در روز قیامت برای امّتم شفاعت می‌کنم به حدّی که خطاب می‌کنند راضی شدی ای محمّد! پس می‌گوید: بله راضی شدم. راوی می‌گوید که امام باقر رو کرد به من و گفت شما عراقیها فکر می‌کنید که امیدوارکننده‌ترین آیه این آیه است؟ «ای بندگان من که به خودتان اسراف کردید، از رحمت خدا ناامید نشوید خدا همه گناهان را می‌بخشد»، همه ما به اهل‌بیت معتقد هستیم که امیدوارکننده‌ترین در کتاب خدا این است «پروردگارت به زودی به تو چندان عطا کند که تو راضی شوی» این به خدا قسم شفاعت است. این همان رحمت ویژه خداوند است.

 ما آیات امیدوارکننده دیگری در قرآن داریم. مثل: «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ= کارهای خیرشما، گناهانتان را از بین می‌برد». گناه کردید، ناراحت هستید، وحشت‌زده هستید، خوب کار خیر انجام بده. چون کار خیر، اثر آن گناه را از بین می‌برد.

با انجام کارهای خیر و عمل صالح می‌توانید گذشته‌تان را جبران کنید. هر چه کار سخت‌تر و سنگین‌تر باشد، پاک‌کنندگیش هم بیشتر است.

 ما دربارۀ رحمت بودن ائمه حرفهای دیگری هم داریم که ان شاءالله بعداً فقراتی که مربوط به رحمت بودن ائمه هستند، خواهیم گفت. مثل «وَ الرَّحْمَةُ الْمَوصولَه».

 ان شاءالله به حول و قوه الهی از جلسه بعد سراغ مطلب بعدی «وَ خُزَّانَ الْعِلْمِ» می‌رویم. راجع به این ان شاءالله می‌خواهیم صحبت بکنیم که بحثی است بسیار مهم، تخصصی و تعیین‌کننده.

شرح زیارت جامعه کبیره/شفاعت

[1] . سوره حدید/آیه 13.