مصاحبه خبرگزاری رضوی با استاد محمد شجاعی

پرورش فرزند به این معناست که والدین یا کسانی که مسئولیت او را به عهده دارند، قوای مختلف او را به گونه ای شکوفا کنندکه مصالح و سعادت دنیا و آخرتش تأمین شود.

ایشان در ادامه بیان کردند: هر کودکی پنج نوع قوا دارد: جسمی، خیالی، وهمی، عقلی و فوق عقلی (معنوی) که هر یک از آنها را باید به تناسب ضرورت و اهمیت شکوفا کرد.

این کارشناس حوزه و دانشگاه افزود: انسان نیاز به تربیت دارد؛ چون موجودی است که علاوه بر قابلیت های ارزشمند، این قابلیت منفی را نیز دارد که اگر رها شود، نه تنها هیچ کدام از قابلیت های برتر و ارزشمندش شکوفا نمی شود، بلکه استعدادهای منفی اونیز رشد می کند و به جای رسیدن به سعادت و سلامت دنیا و آخرت، این ها را نیز از دست می دهد.

ایشان در پاسخ به این سوال که از چه زمانی باید تربیت انسان آغاز شود، گفت: چون مسوولیت اصلی تربیت یک فرزند، ابتدا والدین باید اصول تربیت را طی نمایند. از این رو در مؤسسه منتظران منجی، قبل از ازدواج دختر و پسرها با دادن برناهه های علمی و عملی روی این پنج صفت آنان کار می کنیم: «سلامت و زیبایی، هوش، عقل، اخلاق و معنویت». این ها پنج رکن اصلی شخصیت انسان هستند که اگر بطور متوازن تربیت و شکوفا شوند، هم سلامت و هم سعادت  دنیا و آخرتشان تأمین می شود.

در این برنامه، ابتدا شرایط انتخاب همسر را بازگو می کنیم؛ سپس دوران نامزدی، دوران عقد تا عروسی و بعد از آن مراقبت های قبل از انعقاد نطفه، دوران بارداری از ماه اول تا نهم؛ مهارت های لازم آموزش داده می شود.

بعد از تولد نوزاد نیز، مراقبت های دوران شیرخوارگی گفته می شود که شامل دو سال اول و پنج سال دوم که جمعاً هفت سال دوم می شود و هفت سال سوم که تکمیل کننده تربیت سه دوره انسان است.

این سه بخش، همان سه دوره ای است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که فرمودند: « از فرزندانتان در سه دوره هفت ساله مراقبت کنید و سپس آن ها را رها کنید». این سه دوره شامل  ۷ سال اول زندگی(دوره پادشاهی کودک)؛ ۷ سال دوم که دوره نوکری و اطاعت است و سپس ۷ سال سوم است که دوره مشاوره کردن با اوست.

متأسفانه در کشور ما به این دوره ها توجهی نمی کنند که اگر هم داشته باشند فقط به سلامت و زیبای و هوش است.  بقیه موارد که شامل عقل و اخلاق و معنویت است، کاری ندارند و این زمینه بوجود آمدن آسیب های عقلانی، اخلاقی و معنوی در کشور می شود.

بنابراین از نظر ما مراقبت های تربیت فرزند، زمانی است که پدر و مادر تصمیم بگیرند ازدواج کنند. درحالیکه قبل از این کار باید  ژن هایشان را تقویت کنند.

استاد شجاعی در پاسخ به سؤال وظائف پدر و مادر در قبال فرزندان خاطرنشان کرد:

والدین نسبت به فرزندان حقوقی دارند که شامل چند مرحله است:

1. قبل از انعقاد نطفه که باید مهارت های لازم کسب شود
2. مراقبت های دوران بارداری است.
3. وظائف مربوط به تولد بچه است: شادی و تبریک گفتن، گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد، کام برداشتن با آب گرم یا آب فرات یا تربیت سیدالشهداء که بهترین است و...
4. انتخاب نام نیک و مناسب است: شایسته است از اسماء الهی و انسان های کامل انتخاب شود تا بواسطه این اسم ها، احساس قدرت و شرافت  در فرزندان ایجاد شود، عقیقه کردن، تراشیدن سر موی کودک، و....
5. دوران شیرخوارگی: توجه به تغذیه فرزندکه بهترین آن شیرمادر است، احترام و درک کودک، از جمله نظافت و..
6. تعلیم و تربیت که هم به شکل نظری و هم عملی است. در بعد عملی بچه نیاز به اکرام در همه سنین دارد. و همچنین توجه به بهداشت جسمی و فردی، محبت پیامبر و آل است که از واجبات تربیتی فرزند، آموزش قرآن، خاندن و نوشتن، آموزش اشعار و حکمت های سودمند  است اما در بعد نظری توجه به شکل گیری عقائد، اخلاقیات، مسائل حلال و حرام، واجبات، مستحبات و...

حاصل کلام آنکه باید به همه بخش های جسمی، گیاهی، حیوانی و عقلی و فوق عقلانی اش توجه و رسیدگی شود. 

استاد در بیان اینکه فرهنگ اسلامی چه ویژگی های برای فرزند خوب بیان شده، گفت:

فرزند خوب یک سلسله وظائف فردی، خانواده و احتماعی دارد.

جنبه فردی شامل: نظارفت لباس، شستن دست ها قبل ازغذا، مسواک زدن، کوتاه کردن ناخن و استحمام.

نسبت به والدین شامل: نیکی و مهربانی، احترام گذاشتن به والدین، پرهیز از نافرمانی و عاق شدن والدین، پرهیز از دشنام خواهی دیگران به والدین در اجتماع یعنی کاری نکند که آبروی پدر و مادر برود و مردم توهین و لعن و نفرین کند.

در بُعد اجتماعی نسبت به معلم و استاد؛ مثل رعایت احترام و اکرام معلم و نسبت به دوستان شامل: توجه به نیاز دوست و برطرف کردن، اهل احترام و اکرام باشد، خوش برخورد باشد و اآدم خیرخواه باشد.

استاد در پاسخ به اینکه در فرهنگ اسلامی تربیت براساس تفاوت های فردی چه جایگاهی دارد؟

امروز در علم به اثبات رسیده که دوقلوها تفاوت­های آشکاری با هم دارند. این تفاوت ها در شخصیت و روحیات هم دیده می شود.  از این رو از همه بچه ها نباید انتظار یکسانی داشت، بلکه به مختصات فردی هر فرزند باید احترام گذاشت.

در آخرین پرسش که روش های تربیت دینی چه ویژگی های دارد، بیان کردند: در تربیت دینی چند اصل ثابت وجود دارد که باید رعایت شود: بصیرت و آگاهی، احترام، مدارا و صبر  و قاطعیت و سازش نکردن است.