مؤمن ترسو و بخیل نیست

 امام باقر(علیه‌السلام) می‌فرماید:«لا یكونُ المؤمنُ جَبانا و لا حَریصا و لا شَحیحا[1] = مؤمن نه ترسوست و نه آزمند و نه بخیل».

گفته شد که ما دو آینده قطعی و مشکوک داریم. اگر بخواهیم هر دو آینده را ببریم، باید در این مسابقه پرهیجان و جدی که با شیطان داریم، برنده شویم. در این مسابقه، وسائلی که به آن احتیاج داریم امید، شادی، آرامش، قدرت، و نشاط، علم و اطلاعات است. شیطان با همه اینها مقابله می‌کند و سعی می‌کند در حمله از جلو، ما را از همه اینها محروم کند تا ما نه دنیای خوبی داشته باشیم و نه آخرت خوبی. گفتیم یکی از چیزهایی که شیطان در ما ایجاد می‌کند، ترس است. در روایتی از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) خواندیم که ترس، حرص و بخل صفت‌ های بدی هستند که از بدبینی به خدا سرچشمه می‌گیرند.

امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در فرمایشی دیگری در واقع نقش شیطان جنی یا شیطان انسی که در ما ترس ایجاد می‌کنند را روشن می‌کند. ما از شیطان های جنی، انسی، ابلیس و اعوان و انصار و فرزندان شان آسیب می‌بینیم. همه آنها در ما تولید فکرهای سمی می‌کنند. پیام شیطان یا ابلیس پیام ترس است: «إِنَّما ذلِكُمُ الشَّیطانُ یُخَوِّفُ أَولِیاءَهُ[2] = این فقط شیطان است که پیروان خود را (با سخنان و شایعات بی‌اساس،) می‌ترساند».

قبلا گفتیم، ما دو مجموعه ولایتی داریم. مجموعه ولایتی و حزب خدا؛ و مجموعه ولایتی و حزب شیطان. بعضی از انسانها عضو حزب شیطان می‌شوند و در این حزب ثبت‌­نام می‌‌کنند. بعضی‌ها هم عضو حزب خدا شده و در این حزب ثبت­‌نام می‌کنند. هر کدام از رؤسا و سرگروه‌های این دو حزب، یعنی حزب خدا و حزب شیطان به زیرمجموعه خودش و اعضای حزبش پیام هایی می‌دهد و راهنمایی‌هایی می‌کند.

خداوند به شادی، نشاط، قدرت، آرامش، شجاعت راهنمایی می‌کند و اما شیطان به ترس، اضطراب، غم، غصه، بدبینی و چیزهای منفی راهنمایی می‌کند. برای همین در قرآن می‌فرماید: «الشَّیْطانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیاءَهُ= شیطان زیرمجموعه خودش را همیشه می‌ترساند». یعنی شما به محض این که عضو زیرمجموعه شیطان شدید و با شیطان پیمان دوستی بستید، با ترس و اضطراب و دلهره پیوند می‌بندید. بنابراین می‌فرماید: هیچ وقت ابلیس را در حریم‌تان راه ندهید تا به ترس نیفتید. چون ما برای زندگی و لذت بردن از زندگی دنیایی و ساختن زندگی آخرتی‌مان به آرامش احتیاج داریم، گفته شده که با افرادی که ترسو هستند، معاشرت نکنید. آنها به درد زندگی نمی‌‌خورند. زیرا ترس هم مثل خیلی از بیماری‌های روحی مسری و قابل انتقال است.

پس شدت ترس و اینکه شیطان می‌تواند به ما پیام‌ها و حمله‌­های ترس‌­آور و هول­‌انگیز بدهد در همه زمینه­‌های زندگی برای این است که ایمان و روح و یقین‌مان ضعیف است. پس باید روح‌مان را به وسیله ارتباط با قویِ مطلق یعنی خداوند تبارک و تعالی تقویت کنیم. خدا رحمت کند شهید محراب آیت الله دستغیب را که می‌فرمود: لذت مؤمن در دنیا بیشتر از کافر است، به خاطر اینکه به منشأ قدرت و آرامش تکیه دارد. هم دنیا را با لذت می‌ گذراند و هم آخرت را.

هرگز با ترسو مشورت نکن

امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) می‌فرماید: «لا تُشرِکَنَ فی رَأیِکَ جَبانَاً یُضَعِفُکَ عَنِ الأمر وَ یُعَظِمُ عَلَیکَ ما لَیسَ بِعَظیم[3]= هرگز در اندیشه خود، ترسو را شریک مگردان، که اراده تو را در انجام کارها به ضعف می‌کشاند و آنچه را که بزرگ نیست در نظرت بزرگ می‌نمایاند».

اگر می‌خواهید بنایی کنید و می‌خواهید مشارکت کنید و ساختمان‌­سازی کنید، یا کارخانه بزنید، کار تجاری راه بیاندازید، یا می‌خواهید ازدواج بکنید، یا فعالیت فرهنگی را پایه‌­گذاری کنید، مشارکت و مشورت با آدم‌های ترسو کاری نادرست است. آدم‌های ترسو یکسره در گوش تو وِزوز می‌کنند که خطر دارد. مشکل است. آرامش تو را به هم می‌زنند. یعنی اگر تو را نترسانند و نتوانند ترس شان را به تو منتقل کنند، حداقل آرامشت را به هم می‌زنند و مانع کارت می‌شوند. ترس خیلی حوادث را ایجاد می‌کند.

حضرت می‌فرماید: «ضَعِفُکَ عَنِ الأمر= آدم ترسو تو را در کار ضعیف می‌کند». یعنی نمی‌گذارد که کار باکیفیت، عالی، خوب و قدرتمند ارائه بدهی. همه کارها، خریدها و سازندگی‌­هایت ضعیف می‌شوند. «وَ یُعَظِمُ عَلَیکَ ما لَیسَ بِعَظیم= کاری راکه حقیقتا بزرگ و سخت نیست، در نظرت بزرگ جلوه می‌دهد». یعنی یکسره بزرگنمایی می‌کند. یکی از ترفندهای شیطان در حمله از جلو همین است که دائماً آینده را در نظر ما سخت و بزرگ می‌کند. روی قوه‌ی وهم و واهمه ما کار می‌کند و قدرت تصمیم­‌گیری و حرکت و اقدام از ما گرفته می‌شود.

شیطان در همه زمینه‌ها و از همه مهمتر در حرکت به سمت آخرت انسان را می‌ترساند. در بعضی مواقع انسان باید روابطش را با یک عده افراد محدود بکند. چون آنها آلوده هستند و انسان را آلوده می‌کنند. اگر بخواهی از آنها بِبُری شیطان تو را می‌ترساند. می‌گوید:« نکند با فلانی قهر کنی؛ نکند از فلانی جدا بشوی؛ نکند از فلانی فاصله بگیری». اگر کسی حرف شیطان را گوش کند و ارتباطش را با پیروان شیطان حفظ کند، دینش را از دست می‌دهد. گاهی ترس باعث می‌شود، انسان تن به ازدواجی بدهد که هزاران مفسده دارد.

امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:«احْذَروا الجُبنَ؛ فإنَّهُ عارٌ و مَنْقَصةٌ[4] = از ترسویى دورى كنید كه آن ننگ و كاستى است». ترس ننگ، ضعف و کاستی است. مواظب باشید، ترس سراغتان نیاید، شجاع و قدرتمند باشید. آنجایی که کار خیر و صحیح است، مواظب باشید شیطان ضعیفتان نکند.

ترس دو نوع است: ترس عقلانی و ترس شیطانی

گاهی وقتها عقل به ما می‌گوید: بترس! جلو نرو! این ترس عقلانی است. گاهی وقتها شیطان به ما می‌گوید: بترس! که این ترس شیطانی است.

فرمول کلی این بود:«یُخَوِّفُ أَوْلِیاءَهُ» شیطان کسانی را که با او رفیق می‌شوند، می‌ترساند. پس ما باید دقت کنیم، وقتی پیام می‌آید که این کار را نکن، ممکن است هزاران آسیب ببینی. باید دقت کنیم که آیا این ترس، ترس عقلانی است یا ترس شیطانی. از جمله چیزهایی که شیطان ما را از آن می‌ترساند فقر و تنگدستی است که اینها از ضعف ایمان ناشی می‌شود. ما باید یقین داشته باشم که خدای مهربانی داریم که ما را بی‌نهایت دوست دارد، میلیاردها برابر بیشتر از خودمان ما را دوست دارد. چون خدا ما را همیشه با آن بلندا و قیمت و هدفی که خلق کرده می‌بیند. خیلی وقت‌ها علاقه‌­مان به خودمان فقط در دنیا و محدوده دنیاست. اصلاً آخرت را در نظر نمی‌گیریم.

وقتی که انسان چنین خدایی دارد:«وَ اللَّهُ خَیْرُ الرَّازِقِینَ= خدا بهترین روزی­ رسان است»، هیچ وقت خودش را به یک دریچه خاص، شغل خاص، راه خاص نمی­‌بندد. شیطان می‌گوید: تو بدبخت می‌شوی؛ فقیر و بیچاره می‌شوی. تو در آینده لنگ می‌مانی، زن و بچه‌­ات چه می‌شوند؛ خودت چه می‌شوی. با این ترس‌ها نمی‌گذارد شما تصمیم‌های قشنگ بگیرید.

شیطان به شما وعده فقر می دهد

شیطان انسان را از فقیر شدن می‌ترساند. هر وقت می‌خواهید پولی به کسی کمک کنید، می‌گوید: «پس خودت چی؟». به فکر خودت باش.

قرآن در سوره بقره آیه 268 می فرماید:«الشَّیْطانُ یَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اللَّهُ یَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ = شیطان شما را از تهیدستى مى‌ترساند و شما را به زشتى وامى‌دارد؛ (ولى‏) خداوند از جانب خود به شما وعده آمرزش و بخشش مى‌دهد، و خداوند گشایشگر داناست».

شیطان دائماً به شما وعده فقر می‌دهد. می‌گوید: «بدبخت و بیچاره می‌شوی؛ چه کسی روزی­ات را می‌دهد؟ از کجا می‌خواهی بیاوری؟». اما ما خدایی داریم که «نِعْمَ الْمَوْلى‏ وَ نِعْمَ الوَکیل» است. خدا وکیل خوبی است. یعنی خوب می‌شود به او تکیه کرد. می‌پرسند به حساب چه کسی تصمیم می‌گیری؟ به حساب چه کسی جلو می‌روی؟ بگو: به حساب خدا دارم جلو می‌روم. به حساب کسی که «لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ= هر چه در آسمان و زمین است مال اوست».

جوانی نزد پیامبر آمد و گفت: فقیرم. حضرت فرمود: ازدواج کن. چند روز بعد برای بار دوم می‌آید و می‌گوید: فقیرم. حضرت باز می‌فرماید: ازدواج کن. بار سوم مراجعه می‌کند و از پیامبر صلوات الله علیه می‌پرسد: فقیرم. حضرت می‌فرماید: اگر غنی را می خواهی ازدواج کن. این جوان هم مانند انسان‌هایی که فقط دنیا و دودوتا چهارتای دنیا را می‌­بینند و خدای بینهایت و باعظمتی که همه نظام دست اوست را نمی­‌بینند، نمی‌دانست پیامبر روی چه مبنایی می‌گوید ازدواج کن. «بَرَکَۀُ مَعَ النِّساءِ وَ الوِلدان= برکت با زن و فرزند است». در زندگی تمام مردم دنیا جوانان مجرد اکثراً آس و پاسند و هیچ چیزی ندارند. ذخیره سازی، صاحب خانه شدن و ... بعد از ازدواج اتفاق می‌افتد. چون خداوند به برکت زن و فرزند به این آقا برکت می‌دهد. اگر خود این آقا هم لیاقت نداشته باشد، خدا به خاطر زن و بچه‌­اش به او رزق می‌دهد.

در حدیث داریم:«یَدُ الله مَعَ الجَماعَۀ = دست خدا با جماعت است». یعنی هر جا اجتماع بیشتر باشد، برکت بیشتر است. ما برعکس فکر می‌کنیم، می‌گوییم: اگر بیشتر بشوند، روزی­مان کمتر می‌شود. فقیرتر و بدبخت‌­تر می‌شویم. خدا می‌گوید نه. هر چه بیشتر بشود، برکت هم بیشتر می‌آید. پس از بیشتر شدن نترسید. اکثر قریب به اتفاق آدم‌ها یک عده قلیلی هستند. قبل از ازدواج وضع مالی خوبی دارند بعد از ازدواج هم برکت در اموال و ثروت شان زیاد می‌شود. چون در ذات ازدواج؛ و در ذات تشکیل جماعت و در ذات تشکیل خانواده برکت هست.

شیطان/ حملات ۴ گانه/ ترس/ فقر

[1] - بحار الأنوار : ۷۵/۳۰۱/۱.

[2] - آل عمران/ 175.

[3] - غررالحکم، 10349.

[4] - غرر الحكم: ۲۵۸۲.