لزوم شخصیت‌شناسی مؤمن

شخصیت‌شناسی مؤمن امری لازم و ضروری است؛ زیرا هرچه شناخت انسان از ابعاد گوناگون شخصیت مؤمن بیشتر می‌شود، تلاش او نیز در جهت نزدیک شدن به این شخصیت بیشتر می‌شود؛ لذا شاکله‌ی وجودی‌اش با آخرت و شرایط زیستی آن، تناسب بیشتری پیدا می‌کند.

هرچه انسان به اخلاق خداوند نزدیک‌تر شده و اسماء الهی بیشتر در او ظهور می کند، شخصیت او به شخصیت مؤمن حقیقی نزدیک‌تر شده و تناسبش با شرایط آخرت بیشتر می‌گردد و ثمره‌ی این تناسب، شادی و آرامش در زندگی دنیا و سعادت ابدی بعد از تولد به برزخ خواهد بود.

نرمش مؤمن، راز رسیدن او به آسمان است

امیرمؤمنان، حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «المُؤمِنُ إذا وُعِظَ ازدَجَرَ، وإذا حُذِّرَ حَذِرَ، وإذا عُبِّرَ اعتَبَرَ، وإذا ذُكِّرَ ذَكَرَ، وإذا ظُلِمَ غَفَرَ =مؤمن کسی است که تا نصیحت شود، بازمی‌ایستد و چون برحذر داشته شود؛ خود را برحذر می‌دارد. و هنگامی که به او پند می‌دهند، پندپذیر است. و هنگامی که تذکرش می دهند، تذکر را قبول می‌کند و هنگامی‌که مورد ظلم قرار می‌گیرد؛ اهل مغفرت است.»

در بین اسماء خداوند، اسم رحمان، مادر همه‌ی اسماء است و انسان را برای دریافت هر اسم دیگری، لازم است ابتدا این اسم را در خود به ظهور برساند.

نرمیِ وجود انسان، قدرت او را در ظهور اسم رحمان، بیشتر می‌کند؛ به‌طوری که انسان‌هایی که تندخو، خشن هستند، و سردی، عصبانیت، حساسیت و... در آن ها وجود دارد، نرم‌خو نیستند... و بدون نرم‌خویی نیز، تجلی اسم رحمان در انسان، ناممکن است.

از طرفی می‌دانیم که بدون دریافت اسم رحمان، تخلق به سایر اسماء، نیز امکان‌پذیر نخواهد بود و لازمه‌ی همه تحولات موجود در نفس، دریافت اسم رحمان خداوند است. لذا برای کسی که قصد حرکت به سوی هدف نهایی خلقتش را دارد؛ نرم‌خویی و دریافت اسم رحمان خداوند، قدم اول و لازم است.

حوادث روزگار، انواع ارتباطات با دیگران، فعالیت‌های اقتصادی و معیشتی و... همه و همه ابزاری هستند که انسان به‌واسطه‌ی آن‌ها نفس خود را به ورزیدگی لازم و رسیدن به حد مطلوبی از نرمش و مهربانی نزدیک کند. گاهی انسان‌ها به دلیل گم کردن هدفِ اصلی زندگیشان، با وارد شدن در دایره‌ی ارتباطات گوناگون، و سختی‌های زندگی و... بیشتر دچار غم‌زدگی، اضطراب، سختی روح و دوری از الله می‌شوند. حال آن‌که قرآن، تمام بلایا، حوادث، سختی‌ها و مشکلات را برای ایجاد نرمی در روح انسان و رسیدن به قدرت معنوی می‌داند.

به‌طور کلی، افراد نرم‌خو، عاطفی و مهربان، در مسیر تخلق به اخلاق الهی، از سرعت فوق‌العاده بیشتری نسبت به بقیه انسان‌ها برخوردار خواهند بود؛ زیرا به سرعت شنیده‌های خود را به مرحله‌ی عمل می‌رسانند.

بالعکس انسان‌های تند، خشن، متعصب و... به راحتی سخن حق را نپذیرفته و آن را در باطن خود نمی‌نشانند. لذا چنین کسانی بعد از تولد به برزخ باید فشارهای زیادی را تحمل کنند تا به نرمیِ لازم برای شرایط زیستی بهشت برسند.

هرگز فراموش نکنیم که؛ در مسیر حرکت به سمت الله تنها میزان «شدنِ» انسان، مورد اهمیت است و این «شدن» در کسانی سریعتر اتفاق می‌افتد که نرم‌خوتر و مهربان‌تر هستند. لذا در روایات از مؤمن این‌گونه یاد کرده‌اند که مؤمن کسی است که وقتی موعظه‌ای به گوش او می‌رسد، بازمی‌ایستد...

موعظه از واجبات زندگی هر انسان است. در روایت آمده است که خداوند بخشی از عذاب جهنم را برای کسانی مخصوص گردانیده است که از موعظه خوششان نمی‌آید.

تمایل به موعظه شدن و علاقه به زانو زدن در پای کلام علما، نشانه‌ی حیات قلب یک مؤمن است. به‌طوری که تا موعظه به گوش او می‌رسد، سریعاً از آن پند گرفته و در جهت عمل کردن به آن به پا می‌خیزد.

چنین کسی به محض آن‌که به فهم خوبی از یک مسئله می‌رسد، به راحتی و بدون هیچ مقاومتی به انجام آن تن می‌دهد.

پندپذیری از ویژگی‌های اصلی مؤمن حقیقی است.

مؤمن، اهل مغفرت است

مؤمن اهل مغفرت است؛ به‌گونه‌ای با آنان‌که در حق او ظلم کرده‌اند رفتار می‌کند که گویی هیچ خطایی را در حق او مرتکب نشده است.

اساسا مؤمن هیچ نقطه‌ی منفی و تاریکی را از هیچ انسانی در قلب خود نگه نمی‌دارد. زیرا در نظر او بزرگ‌ترین وظیفه‌اش در دنیا، حفظ قلبش از آسیب‌ هایی است که سلامت تولد او را به برزخ، تهدید می‌کند. او برای انجام چنین وظیفه‌ی بزرگی به راحتی اهل مغفرت شده و هرگز زیر بار بحث، دعوا، قیل و قال، کینه و... نمی‌رود.

این هدف بزرگ مؤمن، او را از تمام میادینِ غیرانسانیِ دنیا، رها کرده و مشغول رفت و آمد با اهل آسمان می‌کند. کسی که از عاطفه‌ی اهل آسمان سیراب می‌شود؛ دیگر محتاج عاطفه‌ی هیچ‌کس در زمین نخواهد بود، لذا به راحتی از تمام خطاهای آنان درخواهد گذشت.

کلیدواژه ها: شخصیت شناسی مومن ، انسان شناسی قم ج186 ، مغفرت ، اسم رحمان خداوند ،