قدرت زمان در نفس انسان

سؤال این است که چطور با عمر دنیا یک حیات جاودانه و ابدی بسازیم؟ همانطور که قبلاً عرض شد، در قیامت50 هزار ساله، 50 سؤال از انسان می‌کنند. از جمله سؤال‌های مهم آخرت که پیامبر تأکید زیادی بر آن کرده، مصرف عمر و جوانی است.

جوانی جدای از عمر مورد سؤال قرار می‌گیرد که تو چگونه آن را گذراندی؟ این نشان می‌دهد که ما در مصرف عمرمان آزاد نیستیم. نمی توانیم هر طور دلمان خواست اوقاتمان را بگذرانیم. «عمر»عبث و بیهوده به ما داده نشده. ما باید هدفدار از عمر و جوانی‌مان استفاده کنیم تا سالم به برزخ متولد شویم.

 در دعا هم داریم «اللهم اخرِجنی مِنَ الدُّنیا سالمِا= خدایا من را سالم از دنیا خارج کن».

درباره خاصیت رحم قبلاً گفتیم جنین در  ۹ ماه برای ده ها سال زندگی در دنیا، در رحم مادر یک بدن کامل را می‌سازد. سؤال این است که رحم چطور می‌تواند یک جنین را در مدت ۹ ماه با قدرت تمام آماده کند؟ همین جنین اگر یک بند انگشت هم کم داشته باشد، دنیا نمی‌تواند آن را جبران کند. چون دنیا فعلیت است و رحم قوه. رحم قدرت و آمادگی دارد و دنیا فعلیت دارد. کنندگی‌اش کم است. در ۹ ماه یک بدن کامل ساخته می‌شود، اما در ۱۰۰ سال عمر دنیا اگر یک بند انگشت هم کم داشته باشد، دنیا نمی‌تواند این یک بند انگشت را به او بدهد.

دنیا هم نسبت به آخرت، حالت رحمی دارد، یعنی انسان در دنیا می‌تواند برای یک عمر ابدی، خودش را بسازد؛ اما وقتی که وارد برزخ و ملکوت یا قیامت ‌شد، آنجا چون فعلیت محض است، ساخته شدن، خیلی طولانی صورت می گیرد. یعنی کُند انجام می‌گیرد. از این رو، در دنیا اگر کسی حتی ۵۰ سال گناه داشته باشد، می‌تواند در دنیا جبران کند. اما اگر به ۶۰ سال رسید، امیرالمومنین علیه‌السلام می فرماید دیگر توبه قبول نیست.

بعد از واقعه عاشورا، وقتی یزید ملعون به سیدالساجدین امام سجاد علیه‌السلام عرض کرد: آقا می‌شود توبه کرد؟ حضرت فرمود: بله، یعنی انسان در هیچ شرایطی ناامید نیست. اگر انسان ۵۰ سال گناه هم داشته باشد، قابل جبران است. حق ناامیدی ندارد. برای همین ناامیدی در اسلام بعد از شرک به خدا بالاترین گناه است.

پس ببینید عمر دنیا چقدر ارزش دارد که علی علیه‌السلام فرمود: من یک ساعت دنیا را به هزاران سال آخرت نمی‌دهم. عمر دنیا خیلی عزیز و محترم است. باید قدرش را بدانیم. با یک ساعتش انسان می‌تواند هزار سال آخرت را بخرد. البته اگر درست استفاده کند. پس خود دنیا خیلی قیمتی است. آنهایی که الان در بهشت هستند، نه جهنمیان، حسرت ۵ دقیقه وقت دنیا را دارند. چون می‌دانند از ۵ دقیقه عمر دنیا چقدر می‌شود استفاده کرد.

علی علیه‌السلام می‌فرماید: «بَقِیَّةُ عُمرِ لا قیمَةَ لَها، یُدرِكُ بِها ما قَد فاتَ، و یُحیی ما ماتَ= باقیمانده عمر مؤمن، قیمت ناپذیر است، به وسیله آن گذشته را جبران مى‌كند و آنچه را مُرده است، زنده مى‌گرداند». اینهایی که می‌گویند وقت طلاست؛ نه انسان را شناختند، نه زمان را و نه دنیا را، ۵ دقیقه‌ از دنیا می‌تواند هزاران سال انسان را در آخرت جلو بیاندازد. کما اینکه اگر خوب از آن استفاده نکنید، انسان عقب می‌افتد.

«یُدرِكُ بِها ما قَد فاتَ».یعنی هر چه که از شما تلف شده باشد؛ اعم از خسارت‌ها، گناهان و عقب‌افتادگی‌ها را می‌توان جبران کرد «و یُحیی ما ماتَ» هر چه که مرده را می‌شود زنده‌اش کرد. این قیمت عمر است. آن وقت خدا در این عمر دنیا ساعت‌ها و زمان‌هایی را قرار داده که خاصیتش با ساعت و زمان‌های معمولی دنیا یکی نیست و خود این زمان‌ها حالت رحمی دارند. یعنی خود این زمان معادل ده‌ها و صدها سال از عمر دنیا روی نفس انسان اثر می‌گذارند.

قدرت ماه رجب در جبران اشتباهات و گناهان

ماه رجب خاصیت رحمی قدرتمندی دارد و جزء رحم‌های زمانی است. عبادت‌ در این ماه به اندازه صدها سال بر نفس انسان تأثیر دارد. کسی از نظر ریاضی فکر نکند که مثلاً شب اول یا روز اول رجب با آخر آن یکی است. اصلاً اینطور نیست. انسان اگر 30 ، 40 یا 50 سال عقب‌افتادگی داشته باشد، و خودش را در این رحم‌های زمانی قرار بدهد و استفاده کند، می‌تواند همه این سال‌ها را جبران کند. نگوید من ۵۰ سال اشتباه و گناه کردم، دیگر نمی‌شود. خداوند آنقدر به بندگانش مهربان است که ۵0 سال عمر امت پیغمبر را معادل هزاران سال برکت داده است.

نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) در فضیلت ماه رجب ‌فرمودند: «أَلَا إِنَّ رَجَبَ شَهْرُ اللَّهِ الْأَصَمُّ وَ هُوَ شَهْرٌ عَظِیمٌ= بدانید كه ماه رجب ماه اصم خداوند است و همانا ماهى است بزرگ». اصم یعنی ریزش. ریزش گناهان. رجب شهر الله است. ماه خداست و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است؛ ماه رجب خیلی عظمت دارد که انتسابش به خداست. چون زمان و ساعت‌هایش با زمان و ساعتهای دیگر یکی نیست.

رجب رحمی است که انسان آماده ی ورود به یک رحم بعد از خودش می‌شود و آن ماه شعبان است. ماه شعبان هم یک رحمی است برای آماده کردن انسان‌ها برای ورود به مهمانی ویژه خدا یعنی ماه مبارک رمضان. اگر کسی بخواهد از شب قدر استفاده کند، باید از رجب خودش را آماده کند. پس مهمترین عمل در ماه رجب این است که انسان پاکسازی کند.

اذکار مهم ماه رجب

در ماه رجب دو ذکر گفته شده که از همه مهمتر است: یکی «لا إله إلا الله»، یعنی انسان معشوق‌های جمادی، گیاهی، حیوانی و عقلی را از دل خودش بکَند، نه اینکه دوستشان نداشته باشد، بلکه آنها را از آن مقام حاکمیت بر خود اصلیش پایین بیاورد و سه عشق «الله، اهل بیت و جهاد در راه خدا» را بر خودش حاکم کند. پس یکی از ذکرهایی که خیلی می‌تواند در این مهندسی معشوق‌ها به ما کمک کند و آرزوهای ما را قوی کند، ذکر شریف «لا إله إلا الله» است که در روایت هم داریم هیچ ذکری بالاتر از «لا إله إلا الله» وجود ندارد.

یکی هم ذکر استغفار است. استغفار برای نفس، مثل حمام برای بدن است. اگر کسی استغفار نداشته باشد، روحش بوی گند می‌گیرد، تاریک می‌شود و باطنش خراب می‌شود.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که در اوج پاکی و لطافت است می‌فرماید: من در طول روز در اثر ارتباطاتی که با مردم پیدا می‌کنم، یک گردی روی قلبم می‌نشیند و با 70 بار استغفار آن را پاک می‌کنم: «إِنَّهُ لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی وَ إِنِّی لَأَسْتَغْفِرُ الله فِی كُلِّ یَوْمٍ سَبْعِینَ مَرَّةً= گاه قلبم را غبارى مى‌گیرد و من روزى ۷۰ مرتبه از درگاه خدا آمرزش مى طلبم». حالا قلب رسول الله که پاکترین قلب است، احتیاج دارد که حداقل در روز 70 استغفرالله بگوید. ما چقدر احتیاج داریم استغفرالله بگوییم؟

استغفار حمام نفس است

وقتی شما می‌گویی «استغفرالله» یعنی خدایا شتر دیدی ندیدی؛ با من به گونه‌ای رفتار کن که انگار من گناه نکردم؛ رویت را از من برنگردان؛ با من قهر نکن؛ از من ناراحت نشو. مثل بچه‌ای که کار زشتی می‌کند. وقتی معذرت ‌خواهی می‌کند، اشتباهش کاملاً از قلب پدر و مادر پاک می‌شود.

استغفار هم یعنی خدایا نه تنها گناهم دامنگیرم نشود بلکه رویت را از من برنگردان و با من قهر نکن. ازاین رو توصیه‌ای که در ماه رجب کردند، استغفار است.

نفسی که استغفار نداشته باشد، بی‌حوصلگی، کلافگی، عصبانیت، زودرنجی و حساسیت به سراغش می‌آید، وحشی می‌شود و بوی گند می‌گیرد، غصه‌های فراوان به قلبش می‌آید، با دیگران به مشکل برمی خورد. مدام به دکتر مراجعه می‌کند و قرص می‌خورد اما خوب نمی‌شود.

 وقتی روح هم گند بخورد، ارتباطش را با ملکوت از دست می‌دهد. چگونه این اتفاق می افتد؟ بین ماده و عالم غیب ارتباط وجود دارد. همانطور که بین بدن و روح شما ارتباط دارد، بدن شما اگر کثیف بشود و بوی بد بدهد، روحتان اذیت می‌شود. وقتی حمام می‌کنید، احساس راحتی و آرامش می کنید. حضرت فرمود: کسی که مسواک نمی‌زند ملائکه از بوی بد دهانش ناراحت می‌شوند. لباس هم  تسبیح دارد اگر دیر آن را بشویید، از تسبیح می‌افتد.

استغفار و توبه هم برای نفس همین حالت را دارند. کسی که در روز توبه و استغفار ندارد، نفسش تاریک و ناآرام است. مثلا خواب های آشفته و پریشان می‌بیند یا اعصابش همیشه بهم ریخته است یا صبح که از خواب بلند می‌شود، کسل و داغون است. اینها همه به خاطر این است که نفس و روح تمیز نشده. از این رو یکی از کارهای خیلی مهمی که به آن هم توصیه شده، استغفار است. مثلا بعد از نماز عصر وارد شده که 70 مرتبه استغفار گفته شود یا هنگام خواب بهتر است انسان صد مرتبه استغفار بگوید. به جای اینکه فکرهای وحشتناک و خیالات کثیف بکند و روحش را آلوده کند، خودش را تمیز کند تا راحت بتواند بخوابد. بعد می‌بیند که چقدر خوب می‌تواند بخوابد و صبح سبک‌تر بلند می‌شود. چون روح پاک شده، اما وقتی روح آلوده است، فرشته‌ها که می‌خواهند به انسان سر بزنند بوی گندش نمی‌گذارد، باب رزق‌ها هم بسته می‌شود.

آدمی که استغفار می‌کند، باب رزق‌های مادی و معنوی و فکری به رویش باز می‌شود. مثلا می خواهی درس بخوانی استغفار کن. آن گاه می بینی که درس و علم را طور دیگری می‌فهمی. ولی وقتی استغفار نداری، ده سال هم پای درس استاد بشینی حرفش را هم شاید بفهمی، اما نمی‌توانی عمل کنی.

پس استغفار یک اسلحه بزرگ است. نفس اگر استغفار نداشته باشد پاک نمی‌شود؛ جان نمی‌گیرد؛ نشاط ندارد؛ انواع مشکلات روحی و روانی، حتی جسمی به سراغش می‌آید.

ماه رجب، فرصتی مغتنم برای استغفار و آشتی است

ماه رجب ماه استغفار است، یعنی روح شما را پاک و آماده می‌کند. امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، آتش جهنم یک ساله از او دور شود». یعنی آتش جهنم که یک سال با آن فاصله دارد از انسان دور می‌شود.

همچنین حضرت فرمود: « رجب نام نهری است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‌تر که هر کس یک روز از رجب را روزه بدارد البته از آن نهر بیاشامد». یعنی حتماً خدا از آن نهر به مؤمنینی که اهل روزه رجب هستند، خواهد داد.

همچنین نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ماه رجب ماه استغفار امت من است. پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است»، یعنی آمادگی مغفرت در ماه رجب برای نفس بالاتر از ماه‌های دیگر است.

خدا به کسی که در ماه رجب استغفار می‌کند یک نگاه ویژه‌ و خاص‌تری دارد. آشتی کردن با خدا و جبران گذشته در ماه رجب و شعبان و ماه مبارک رمضان خیلی آسان‌تر است. برای همین می‌گوید: ماه آمرزش است، یعنی فصل عاشقی، رشد، ارتقا و فصل معرفت و پرواز است. در واقع ماه رجب، شعبان و ماه رمضان فصل فوق عقلانی است. این سه ماه بهار و جشن مؤمن است.

 نقل است یکی دیگر از اسماء رجب، اصم است. اصم یعنی ریزش می‌کند. چون رحمت خدا در این ماه بسیار است. پس بسیار «استغفرالله و اسئله التوبه» بگویید.

«استغفرالله و اسئله التوبه» به چه معناست! یعنی از خدا معذرت می‌خواهم، طلب مغفرت می‌کنم و بازگشت و آشتی را می‌خواهم. این خیلی مهم است. پس این را قدر بدانیم و از ماه رجب استفاده کنیم.

 با وجود دعاهای زیبائی که در این ماه وارد شده، یک دعایی از خود امام زمان علیه‌السلام رسیده که دعای فوق‌العاده‌ای است و با این جمله شروع می‌شود: «بِسْمِ الله الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِمَعَانِی جَمِیعِ مَا یَدْعُوكَ بِهِ وُلاةُ أَمْرِكَ....= خدایا من با همه آن چیزهایی که اهل بیت تو را می‌خوانند تو را می‌خوانم».

معارف فوق‌العاده زیبایی در توحید و امام‌شناسی دارد که حتماً قدرش را بدانید که لذت زیادی دارد. چون بهترین لذت‌های آخرتی را امام زمان علیه‌السلام در اینجا برای شما خواسته. لذت‌هایی اعم از مادی و معنوی. این را بخوانید و از خدا بخواهید.

یک دعای مهم دیگری دارد که برای مردم قم واقعاً غنیمت است و آن: «الْحَمْدُ لله الَّذِی أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِیَائِهِ فِی رَجَبٍ...» است. هر کس در ماه رجب به زیارت اولیاء الهی برود، این دعا را حتما بخواند و یک رحمت ویژه در حرم در ماه رجب برای زائرین است که در ماه‌های غیر رجب نیست.

دعای مشهور دیگری که همه شما هم حفظ هستید: «یا مَنْ اَرْجُوهُ لِكُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ...» .