فوت یک نابغه ریاضی و ضرورت توجه به «ارزش ریاضیات»

استاد محمد شجاعی مدیر مسئول مؤسسه منتظران منجی (علیه‌السلام) یکی از صاحب نظرانی است که در خصوص «ریاضیات عالم» مطالب مهمی را بیان داشته اند که به همین مناسبت گزیده ای از نظرات ایشان را تقدیم مخاطبان می کنیم.

تمام مخلوقات و تقدیراتی که خداوند برای آنان رقم می‌زند، دارای «دقت ریاضی و اندازه ها» است. خداوند خالق ریاضیات است و کارهایش را حکیمانه و با اصول ریاضی انجام می دهد. یعنی تمام امور عالم، حساب شده، تقدیر شده و دارای اندازه است.

قرآن می فرماید: «الله خالق کل شی، کل شی عنده بمقدار= او خالق هر چیزی است، هر چیزی نزد خدا مقدار دارد»؛ « قد جعل الله لکل شی قدرا= خدا برای هر چیزی قدر و اندازه قرار داده است»؛ «الذی احصاه کل شی عددا =خداوند همه چیز را عدد دار و ریاضی خلق کرده است». یعنی خداوند حساب و محاسبه می کند. یعنی شما موجودی را پیدا نمی کنید که رقم و عددش دست خدا نباشد. تعداد همه ی موجودات، برگ ها، ماهی ها، درخت ها، سلول ها، اتم ها، الکترون ها، نوترون ها و پروتون های عالم، با عدد و رقم نزد خدا است.

برای همین بود که فرمود: «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ ؛ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ= پس هر کس هم وزن ذرّه‏‌اى، نیکى کند [نتیجه‏] آن را خواهد دید و هر که هم‌وزن ذرّه‌‏اى، بدى کند [نتیجه‏] آن را خواهد دید.( الزلزلة آیه 7و8 )».

نسبت ریاضی عوالم وجود، یک اصل فطری است

وقتی می گوییم «روابط ریاضی بین عوالم وجود، تا چند میلیاردم محاسبه دارد»، باید بدانیم که معلوم نیست وسعت آن عوالم چقدر است. مثل این که می گوئیم «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ= شب قدر از هزار ماه بالاتر است». یعنی ما دقیقاً نمی دانیم چه نسبت ریاضی بین عوالم وجود هست که گفته می شود شب قدر از هزار شب بهتر است.

خدا اساساً مخلوق غیر ریاضی ندارد. تمام ساختارهای خلقت، از الله تا ماده براساس ریاضی و عدد است. یعنی اندازه و مقدار مشخصی دارند. وقتی که می فرماید: «انا خلقنا کل شیء بقدر= ما همه چیز را به اندازه خلق کردیم»، ما نمی توانیم درک درستی از نهایت این عددها داشته باشیم که چه مقدار هستند.

خلقت انسان به گونه ای است که با حقیقت و ظرفیت «مثل اعلی» به دنیا می آید و عشق به بی نهایت در نهاد او قرار داده شده است. پس اصل و حقیقت ما از «مثل اعلی» است. بعد از عالمِ مثل اعلی، عالم عقول یا فرشتگان است. فرشتگان مأمور سجده به حقیقت انسان هستند. چون حقیقت انسان برتر از آنها است. در اینجا هم کاملا ساختار ریاضی وجود دارد. تنظیم دعا، دین و شریعت و دستورات آن نیز، براساس ساختار ریاضی وجود انسان است. دعای ندبه و سایر دعاها مثل دعای افتتاح، زیارت جامعه کبیره و ... هم بر اساس این منطق تنظیم شده است. پس اگر کسی با این ساختار ریاضی آشنائی کامل نداشته باشد، نمی تواند درک درستی از دعا داشته باشد.

نظام خلقت یک نظام ریاضی است. همه ی موجودات عالم که خداوند خلق کرده از کاملترین و شبیه ترین موجود به خودش یعنی نور پاک محمد و آل محمد علیهم السلام گرفته، تا پایین ترین موجود، همه دارای اندازه و ساختار ریاضی هستند.

آیاتی مثل «كُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَار[1]= و هر چیزى نزد او اندازه‏ اى دارد» و «انّا کُلَّ شَىْء خَلَقْناهُ بِقَدَر[2] = ماییم كه هر چیزى را به اندازه آفریده‏ ایم» و.... همه از ساختار ریاضی عالم حکایت می کند.

شما در میان مخلوقات خداوند، هیچ مخلوقی را پیدا نمی‌کنید که در آن، ساختار، عدد، اندازه، چینش، قاعده، فرمول و نظم وجود نداشته باشد. از ریزترین قسمت یک اتم تا یک مولکول و سلول و همه ی کهکشان‌ها و کیهان‌ها، همه طبق قاعده‌ی ریاضی کار می‌کنند. نظام برزخی، عالم ملکوت، عالم برزخ، نظام عالم عقلی، عالم جبروت و نظام‌های بالا، همه با قاعده، عدد و اندازه اداره می‌شوند. هیچ‌کس جز خدا وسعت و اندازه ی عالم ماده را نمی‌داند و بشر نیز تا به حال نتوانسته است اندازه‌ای برای آنها کشف کند. هر تغییر و هر اتفاقی که قرار است در عالم مثال، عالم جبروت، عالم عقل، عالم فرشتگان و عالم های بالاتر بیافتد، همه براساس محاسبات ریاضی در شب تقدیر می‌شود. مثلاً قرار است چند تا درخت بمیرند؛ چندتا گل بمیرند؛ چند تا درخت به وجود بیایند؛ چند کودک به دنیا بیایند؛ چند نفرشان دختر و چند نفرشان پسر باشد؛ چند نفر از انسانها می‌میرند؛ چندتا مولکول تغییرِ جابجایی دارد؛ چندتا دانه باران قرار است در کجا بیاید؛ همه اینها دارای محاسبه است و هیچ یک اتفاقی صورت نمی گیرد. اصولاً در نگاه انسان موحد شانس و اتفاق وجود ندارد و هر خیر و شری که به انسان و غیر انسان می رسد، براساس محاسبات ریاضی عالم صورت می گیرد.

امام سجاد (علیه‌السلام) در دعا درباره فرشتگان عالم می‌گوید، باران‌ها شمرده شده است. مثلاً قرار است در شهری فلان مقدار باران ببارد. قطراتش مشخص است که این قطرات کجا به زمین بیافتند. دانه های برف و مکان باریدن آنها مشخص است. ما هیچ چیزِ نامشخص و گُتره‌ای و اتفاقی نداریم. همه چیز عدد دارد. در دریاها چه اتفاقی قرار است بیافتد؟ برای تک‌تک اتم‌ها و الکترون‌ها و نوترون‌ها و پروتون‌های آنها تا کیهان و موجودات بالاتر از عالم ماده و تا عالم برزخ، هرچه که قرار است اتفاق بیافتد، برنامه‌ریزی شده است. مقدراتی که برای انسان قرار است در طول یک سال رقم بخورد، در شبهای قدر و براساس ریاضیات عالم تقدیر می شود.

[1] . رعد /8.

[2] . قمر / 49.