فواید روزه ماه رمضان

از بهترین راه های ایجاد تقوا، روزه است. تقوا ملاک ارزش انسان است.

قرآن در ملاک ارزش انسان می‌فرماید: «اِنَّ اَکرَمَکُم عِندَ الله اَتقکُم= گرامی‌ترین شما نزد خداوند، باتقواترین شماست». یعنی ملاک ارزش انسان، کمالات گیاهی و حیوانی نیست که کسی در خوشگلی، قدرت بدنی، خوب خوردن،  تولید مثل، خانه داشتن و این چیزهامسابقه بگذارید.

سبقت در ارزش‌های الهی و انسانی بگیرید. این که فرمود: هر کس تقوای بیشتری داشته باشد، ارزش بیشتری دارد. یعنی یک امر معنوی است نه یک امر مادی و محسوس.

تقوا ملاک قبولی اعمال است

 قرآن می فرماید: «اِنَّما یَتَقَبَّلُ الله مِنَ المُتَّقِین= خداوند اعمال را از افراد باتقوا قبول می کند». یعنی اگر انسان تقوی نداشته باشد، زحماتش هم به هدر خواهد رفت.  به خاطر اینکه تقوا، قدرت حاکمیت خود و بعد الهی را بر ناخود و بعد نفسانی به انسان می دهد.. لذا میبینید که پاداشی برای روزه معرفی می کند، و بدون آن انسان واقعا هیچ ارزشی ندارد، تقواست.

تقوا یعنی روح و قلب سلیم. خدا می خواهد ما به این ارزش برسیم. برای همین می گوید روزه بگیرید. همه انسان ها حرکت از دنیا به ابدیت را دارند و همه آنها برای خوشبختی و سعادت نیاز به قلب سلیم در ابدیتدارند؛ نیاز به تقوا دارند، به عنوان وسیله ای که قلب سلیم را تضمین و تحصیل می کند.لذا می بینیم که خداوند روزه را بر همه امت ها واجب کرده است. یعنی روزه یک امریست که برای مبارزه انسان علیه همه ارزش های نفسانی و حیوانی و چون مایحتاج انسان در حرکت او به سمت ابدیت است، خداوند این را برای همه بعنوان یک اسلحه مهم واجب کرده است.

روزه، سپری برای مقاومت در برابر حرام هاست

انسان روزه دار، با تمرین سی رو ماه رمضان در برابر خواهش های نفسانی خویش به راحتی می تواند در برابر حرام ها مقاومت کند.

 روزه یعنی انسان جواب منفی به همه میل های خودش بدهد. سی روزی که تمرین می کنیم، یعنی حلال ها هم بر ما حرام است؛ غذای حلال، نوشیدنی حلال. خیلی از حلال ها بر ما حرام می شود. چون ما یاد بگیریم در مقابل حلالی که می‌شود استفاده کرد، مقاومت کنیم. اگر کسی توانست در مقابل حلال که می تواند استفاده کند، مقاومت کند، قطعا در مقابل حرام هم می‌تواند مقاومت کند. به ما یاد می دهد. همه کشش‌هایی که نفس ما می طلبد. بعد حیوانی ما. ببینید روزه همه اش همین است. روزه همه لذت های حیوانی را از شما می‌گیرد.

بعضی ها گمان می کنند وقتی می گوییم روزه،  یعنی فقط چیزی نخورد یا چیزی نیاشامد و یا روزه را محدود می کنند در همین احکام ظاهری که در رساله است.دایره روزه وسیع است. روزه یعنی چشم تانحرام نبیند. گوش تان حرف های آلوده نشود. زبان تان حرف آلوده نزند. حتی خیال و فکرتان را هم. از اینکه متوجه صحنه های آلوده، کارهای آلوده، تصمیم های آلوده بشود. باید کنترل کنید. در کل  روزه یعنی یک پرهیز جامع و همه جانبه از حرام ها.

پس روزه صرف خودداری از آشامیدن و خوردن نیست. روزه یعنی همه لذت های مادی را بر خودت حرام کنی. در وجود انسان، دو بعد که بیشتر نیست. یک بعد می کشاند به سمت حیوانیت و نفسانیت. یک بعد می کشاند به سمت خدا. وقتی راه تغذیه این را بستی؛ یعنی جلوی این را گرفتی؛ نگذاشتی بعد نفسانی تو تغذیه کند؛ جلوی آن را بستی؛ نوبت تغذیه  بعد الهی توست که عالیترین مظهر تغذیه بعد الهی، عالیترین غذا برای آن، نماز است که انسان می ایستد و توجه به کمال مطلق می کند، توجه به مبدأهمه کمالات یعنی حضرت حق می کند.

پس اینکه می گوید از روزه کمک بگیرید برای بستن ناخودتان، محدود کردن آن و از نماز  برای خوردن غذای پاک. یعنی از این طرف جلوی تغذیه ناسالم را می گیرد؛ و از آنطرف با نماز، بهترین تغذیه را به روح انسان وارد می کند. برای همین است که فرمود: «اِستَعِینُوا بالصَبر و الصلاه =کمک بگیرید از صبر و نماز»

با روزه ارزش های الهی را در خود حاکم کنید

شخص روزه دار  با فشار بر نفس و حیوانیتش، بُعد الهی اش را در خود تقویت می کند که نتیجه اش حاکم شدن ارزش های الهی بر تمام وجود شخص می شود.

روزه دست تمام شیطان ها را می بندد. یعنی خداوند با قوانین و محدودیتهایی که داده، «ناخود» ما  را سفت و محکم نگه می دارد.اما از طرف دیگر دست «خودحقیقی»ما را حسابی باز گذاشته است. قرآن بخوانید. ذکر بگویید. عبادت کنید. چون شخص تا یک ماه به این عادت کند. یعنی یک ماه، ناخودش را در فشار بگذارد، حیوانیت و نفسانیتش را در فشار بگذارد و متقابلا یک ماه، فقط «خودحقیقی اش» تغذیه کند. بعد الهی اش استفاده کند. لذا نتیجه اش حاکم شدن ارزش های الهی بر تمام وجود شخص است. چون نفسانیات، همه ضعیف شده است. خداوند نشاط حیوانی را با وضع روزه، از بین می برد. وقتی نشاط حیوانی را از بین برد، عید حقیقی می آید.

 از حضرت سجاد (علیه السلام) در دعای وداع نقل است که می گوید: "سلام بر تو ای عید دوستان خدا".

حالا کسی که خیال ندارد رشد انسانی کند. معشوق او، فقط ارزش های گیاهی و ارزش های حیوانیهستند. یعنی از زندگی همین را فهمیده است. فهمیده یا من گیاه هستم یا حیوان. تمام تلاشش از صبح که از خواب بلند می شود تا شب، صرف همین ارزش های گیاهی و حیوانی است. کاری با انسانیت ندارد. کاری با ابدیت ندارد. به خودش توهین می کند. خودش پیش خودش ذلیل است. خودش پیش خودش خوار است.

یعنی در واقع خودش پیش ناخودش، اینطور است. چون ناخود بر او غلبه دارد. همه اش حیوانیت. همه اش لذت های حیوانی. تفاخر، پز دادن، خودنمایی کردن. برتری جویی ها، زیاده طلبی ها، خوب خوردن ها، خوب پوشیدن ها، خوب گشتن ها، شیک کردن ها، نمی دانم به رخ کشیدن ها. این نمی تواند کمک بگیرد. اوقدر نعمت های الهی را نمی داند و به نماز و روزه به عنوان دو یاور نگاه نمی کند.

ماه رمضان دریچه رؤیت باطن انسانی است

آنهایی که دوست خدا هستند، آنهایی که ارزش های الهی و انسانی بر وجودشان حاکم است، عید آنها ماه مبارک است. لذا خوشحال و شادمان هستند. حضرت می فرماید: سلام بر تو ای ماهی که از آمدنت خوشحال و از رفتنت غمگین و ناراحت هستیم.

کسانی از رفتن ماه رمضان ناراحت اند که انسانیت روی او حاکم باشد. اما حیوان که اینطور نیست. ناخود که از آمدن ماه رمضان خوشحال نیست. ناخود یعنی حیوانیت. حیوان از بسته شدن دهانش ناراحت است. دهانش را ببندی ناراحت است. ماه رمضان ماه غم او است. وقتی می آید ناراحت است. می گوید باز ماه رمضان آمد و از لذت های حیوانی هم محروم شدیم. یک ماه باید با دردسر تحمل کنیم. او اصلا  خوشحال نیست. او عید نمی گیرد؛ او ناراحت است. اگر دستش به خدا می رسید  می گفت: خدایا! این چه قانونی بود که وضع کردی؟.

خیلی ها برایشان سخت است. چون برای حیوان سخت است. نمی تواند تحمل کند که حالا من از این لذت ها نبرم. یعنی دیو حیوانیت بر وجود آنها حاکم است. اینها دیو را اصلا بیرون نمی کنند. لذا قرآن  روزه هر کسی را اثربخش نمی داند. چون نتیجه انسانیت نمی دهد.

برگرفته از سلسله مباحث «مراقبات ماه رمضان»، استاد محمد شجاعی.