غم وغصه برای دنیا، انسان را بداخلاق می کند

حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) می فرمایند:«الحزن شِینُ الخُلق =  اندوه موجب زشتى اخلاق است»‌ (غرر الحكم: 367، 609، 374).

منظور از غم و غصه در اینجا غصه هایی است که مربوط به دنیاست. غم های دنیایی بیماری می آورند و خُلق و خوی انسان را زشت می کنند و شیرینی زندگی را از بین می برند. اما نقطه مقابل آن، غم های آخرتی هستند که زندگی را شیرین می کنند و مسایل و مشکلات دنیا را برای انسان قابل تحمل می کنند.

به قول شهید مطهرى‏(رحمه الله علیه) كسى كه مار گزیده است، از این درد به خودش مى ‏پیچد و در آن لحظه حتی از نیش زنبور دردى را احساس نمى ‏كند. چون درد سم زنبور در مقابل درد سم مار بسیار ناچیز است. كسى كه درد آخرت می گیرد، درد دنیا نمى ‏تواند او را از كار بیاندازد.چون آخرت همه چیزش بزرگتر از دنیاست.

حزن و غم و اندوه، به روح انسان صدمه زده و خلق او را زشت می کند. اگر شما فرهنگ بى‏ دین‏ترین افراد را ببینید، ادبیات جهان و یا كثیف‏ ترین فرهنگ‏ ها را که یک نمونه اش فرهنگ غرب و آمریكاست، مطالعه كنید، می بینید همیشه آدم‏ هایى كه براى دنیا حاضرند اخلاق، شیرینى زندگى، ادب و عاطفه را زیر پا بگذارند، محكومند. در فیلم هایشان هم هرگز از این آدم ها تعریف درستی ندارند. یعنی حتی بدترین آدم ‏ها و بى‏ فرهنگ ‏ترین مردم دنیا وقتى فیلم می سازند، ممكن است در فیلم‏ شان جنایت و خشونت و ... باشد؛ اما وقتی به مسایل اخلاقى مى ‏رسند، دقیقاً مثل اخلاق اسلامى نشان می دهند. یعنی همه به زشتی روح اعتراف دارند و متوجه مى ‏شوند این زشتى ها حال همه را به هم مى‏ زند. این مسئله كه حزن و غصه و غم خوردن برای دنیا روح را زشت مى‏ كند، یك مسئله ی فطرى است.

حضرت در روایت بعدی می فرمایند: «الغَم مَرَضٌ النفس= غم مرض نفس است» (غرر الحكم: 367، 609، 374). غم روح را مریض مى‏ كند.

 در جلسه قبل گفتیم که خوشى و خوشحالى با سعادت و همینطور رنج و درد با بدبختى و شقاوت برابر نیستند. اما نکته مهم این است که انسان باید در غم ها و غصه ها فکرش را کنترل کند، زیرا تصور غم و مصیبت، از خودِ آن دردناکتر است.

بنابراین، اگر در غم و غصه ها نتوانیم فکرمان را خوب کنترل کنیم، سر از جاهای بدی در می آوریم. تجارب تلخى كه دیده ‏ایم و داستان هاى زیادى كه شنیده ایم و در تاریخ خوانده ‏ایم، حاكى از آن است كه بسیارى از بدبختى ‏ها، جنایات، مشكلات، مصیبت‏ ها و فجایع برای این است كه اشخاص نتوانسته اند، فكرشان را در موقع بروز مصایب كنترل كنند. یك دفعه تصمیماتی گرفتند که نباید می گرفتند، مثل فرار از خانه‏، خودکشی، قتل و ... .

برگرفته از بحث سعادت و شقاوت جلسه 6