عزت و ذلت های خیالی

عزت و ذلت های دنیا نوعی مسخرگی است

حضرت رضا (علیه السلام) می فرماید: «وَ مَنْ ذَكَرَ الْمَوْتَ وَ لَمْ یَسْتَعِدَّ لَهُ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِه‏= کسی که مرگ را یاد کند و خود را برای آن آماده نکند خود را مسخره كرده است». یعنی اگر کسی به یاد مرگ باشد اما برای وفات و تولد به برزخ آماده نباشد؛ یعنی تجهیزات لازم برای ورود به برزخ را تحصیل نکرده باشد، این آدم دچار مسخره گی شده است. مثل کسی که قرار است به منطقه سردسیر برود، ولی تجهیزات یک منطقه گرمسیر را با خودش برده است. به این کار مسخرگی می گویند.

قرآن کریم انسان ها را به دو دسته مؤمن و فاسق تقسیم می کند. فقط «مؤمن» را انسان و پنج گروه دیگر را فاسق معرفی می‌کند. ملاک این تقسیم بندی، محبوب ها و اهداف زندگی و آرمان های هر انسانی است.

این پنج گروه کسانی هستند که شأن شان یا جمادی است یا از جمادات پست ترند؛ یا حیوان اند یا از حیوانات پست ترند؛ یا انسان های شیطان صفتی هستند که در دیگران غفلت ایجاد می‌کنند. گاهی این شیاطین می تواند؛ پدر و مادر، مدیر، استاد یا دوستان شیطان باشند که انسان را از هدف خلقت و آماده شدن برای زندگی جاودانه باز می دارد. فقط یک دسته به نام مؤمن که گرفتار خسران نمی شوند.

انسان دارای 5شأن (جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی و فوق عقلی) است. در بخش جمادی کشش و علاقه به جامداتی مثل لباس، پول، اتومیبل، زمین طلا و.. داریم. حتی علاقه به خرید کردن چیزهایی که احتیاج به آن نداریم. مثل کفش، ظروف و....  اما چون روح انسان بی نهایت طلب است، با خرید بیشتر خواهان ارضا کردن خود است. چون فکر می کند، هر چه بیشتر خرید کند، با شخصیت تر و مهم تر است.

در بخش گیاهی نیز انسان تمایل به کمالات گیاهی دارد و آنها را دوست دارد. خیلی وقت ها افراد شخصیت شان به کمالات گیاهی است. کمبودها و عقده های روانی شخصیتی در این بعد باعث می شود که بیشتر تلاش کنند و این بخش را در خود قوی کنند؛ مثل زیبائی، پوست، آرایش، تولید مثل، قدرت بدنی و تغذیه و...

گاهی اوقات هم عاشق کمالات حیوانی است. یعنی با عزت های حیوانی احساس شخصیتی می کند؛ مثل مقام و منصب، ریاست، کشش به جنس خانواده، مسکن گزینی، فعالیت های اجتماعی، سیاسی، و... خیلی ها عزتشان به این نوع کمالات است که اگر نباشد احساس خواری و ذلت و شکست می کنند.

سخنرانی استاد محمد شجاعی در مؤسسه آموزش عالی اقبال در مشهد مقدس