صابرانِ دنیا، پادشاهان آخرت

در مباحث قبل آموختیم که در برخورد با غم‌ها، آنچه حائز اهمیت است استفاده صحیح از آنها در جهت رسیدن به هدف خلقت است. رویارویی با انواع حزن‌ها و تحمل آنها بدون حصول چنین نتیجه‌ای، خسران است. مهارت بازیافت را بیاموزیم! اینکه بتوانیم از آلودگی‌ها و شرایط ناآرام، شرایطی بهشتی و آرام بسازیم. چنین مهارتی است که نام «مبدّل» پروردگار را در ذات انسان تثبیت می‌کند.

یادمان باشد هزینه‌هایی که باید در قبال غم‌ها پرداخت شوند، بسیار گرانند. پس مراقب باشیم که این هزینه‌های سنگین را به عنوان پس اندازهای آخرتی و در جهت شاد بودن زندگی ابدی مان صرف نماییم. با چنین نگاهی دیگر به حزن‌هایمان، به دیده حسرت و تأسف نمی‌نگریم.

در روایات آمده است: انسان‌ها در قیامت کسانی را می‌بینند که در دنیا با آنها و در کنارشان بودند و همدیگر را کاملاً می‌شناختند، اما آنروز درجات آنها آنقدر متعالی است که گویی از آسمان تا زمین میانشان فاصله است. این درجات عالی، به دلیل تحمل مشکلات و حزن‌های دنیایی و برخورد کاملاً آخرتی با آنها بوده‌است. مشکلات مالی، کمبودهای عاطفی، بیماری‌ها، کمبودهای امنیتی و ... همه و همه پس اندازهای آخرتیِ ما هستند.

ساده انگاری است اگر انسان با نگاه حسرت به کسانی بنگرد که از نظر شرایط و امنیت مادی و دنیایی در رفاه به سر می‌برند. هر انسانی، تنها به واسطه استفاده صحیح از شرایط «خودش» می‌تواند به رشد آخرتی برسد و این اقتضای ربوبیت خداوند است. حضرت علی «علیه السلام» می‌فرمایند: «کم من حزین وفد به حُزنُهُ علی سرور الابد» چه بسیار افراد اندوهگینی که غمشان آنها را به سوی شادیِ جاودانه می‌برد.

قرآن، باطنِ هر حزن و سختی‌ای را شادی می‌داند؛ «إنّ معَ العُسرِ یسرا»

طبق این آیه، شادی، همراه و ملازمِ هر حزنی است، نه اینکه بعد از هر سختی و حزنی، رفاه و آرامشی وجود دارد. پس می‌توان گفت: ذاتِ حقیقی تمام حزن‌ها، شادی است. انسان عاقل کسی است که خود را موجودی ابدی معنا نموده و به تمام شادی‌ها و غم‌ها، سختی‌ها و گشایش‌ها، داشتن‌ها و نداشتن‌ها و ... با نگاه ابدی بنگرد. بسیاری از اضطراب‌ها، غصه‌ها، عصبانیت‌ها، رنجش‌ها و ... به خاطر عدم چنین نگاهی در انسان است. اگر به این یقین برسیم که تمام آنچه برخلافِ میل ما اتفاق می‌افتند، پس اندازهایی برای ساختن یک زندگی شاد جاودانه هستند، قطعاً آرام‌تر و عاقلانه‌تر با آنها برخورد خواهیم نمود. معصوم«علیه السلام» می‌فرمایند: «ربّ مرحومٍ من بلاء، هو دوائهُ» چه بسیار کسانی که ما به خاطر بلاهایشان، به آنها ترحم می‌کنیم. اما همان بلا، درمان دردهای آنان است.

حزن بیشتر، باطنِ سالم‌تر

این یک قاعده کلی است؛ هر چقدر انسان به خداوند نزدیک‌تر می‌شود، سهمش از حزن‌ها و بلاها نیز بیشتر می‌گردد، چرا که او به سرمایه‌های بالاتری برای آخرت نیاز دارد. اساساً مهندسی عشق و برگزیدن الله، خانواده آسمانی و جهاد به عنوان سه معشوق اصلی، حزن‌هایی را به دنبال دارد. در هنگام چنین انتخابی، باید حس‌ها، خیالات، وهم‌ها و ... محدود شوند، دیگر نمی‌توان هر چیزی را خورد، هر چیزی را دید، هر چیزی را شنید و ... و باید همه محدودیت‌ها را در جهت رشد تحمل نمود.

امام سجاد «علیه السلام» می‌فرمایند: «انّ الله یحبّ کلّ قلب حزین» خداوند هر قلب اندوهگینی را دوست دارد. چرا که اندوهها کفاره گناهان و سببِ پاکی قلب می‌باشند.

حضرت داود «علیه السلام» به خداوند عرض می‌کنند: خدایا امر کردی که من صورت و بدن و پاهایم را با آب پاک کنم، اما دلم را با چه پاک کنم. خداوند فرمودند: با هموم و غموم (همّ‌هایی که برای گذراندن دوره‌های مختلف زندگی با آنها روبرو می‌‌شویم و غم‌هایی که بر ما وارد می‌شوند.)

امام صادق «علیه السلام»: خداوند به حضرت عیسی فرمود: چشمهایت را با میلِ حُزن سرمه بزن، موقعی که افرادی که اهل بطالت اند، به شادی مشغول اند.

سرمه، هم برای سلامتی چشم مؤثر است و هم چشم را زیبا می‌کند. اساساً نقش حزن‌ها نیز سالم نگه داشتن باطنِ انسانی و زیباتر نمودن آن در هنگام تولد به برزخ هستند. البته طبق سفارش خداوند به حضرت عیسی می‌توان گفت: هنر واقعی آن است که درست در زمانی که اهل غفلت، مشغول شادی‌های دنیا و هدر دادن عمرشان هستند، انسان از حزن‌هایش در جهت آخرت سازی استفاده کند. چنین انسان‌هایی روح جهاد خود را حفظ کرده و برای رسیدن به هدف نهایی خلقت، برای تمام زمان‌‌هایشان برنامه‌ریزی و همت جدی دارند. مقام «عند ربهم یرزقون» شهداء دقیقاً در اثر همین تلاش بوجود آمده.

فقیران و ثروتمندان آخرت

کسانی که میلِ بسیاری برای رشد و تقرب به خداوند دارند، نقش حزن‌ها و سختی‌ها را در این رشد، خوب می‌شناسند و با آغوش باز از آنها استقبال می‌کنند. اینان برای کسبِ درجاتِ عالی آخرتی، هزینه‌های سنگینی را پرداخت می‌کنند و به همین علت، ثروتمندان آخرتند. حضرت علی «علیه السلام» می‌فرمایند: «الغنی و الفقر بعد العرض علی الله» بعد از اینکه انسانها بر الله عرضه می‌شوند، معلوم می‌گردد چه کسی فقیر است و چه کسی غنی. کسانی که می‌خواهند از فقر آخرتی نجات یابند باید بتوانند از هموم و غموم خود، پس انداز نموده و خود را به غنا برسانند.

لذتِ اضافه ممنوع

لذت‌های اضافه، حتی لذت‌های حلالِ اضافه، حرکت انسان را به سمت ابدیت، دچار مشکل کرده و زندگی سالمِ او را نابود می‌کنند. افزایش سطح لذات دنیا، از سهم لذات آخرتشان کم می‌کند. باید سهم لذات اضافی حلالمان را به دیگران ببخشیم و برای آخرتمان پس انداز و سرمایه‌گذاری کنیم. چرا که تمام آنچه در زندگی، ما را به تنِش و تکان وا می‌دارند، می‌توانند نردبان‌های ما برای رشد باشند. تلاش کنیم تا از این نردبان‌ها بالا رفته و بهترین باشیم.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .