شگفت‌انگیزترین نوع غفلت از نگاه امیرمؤمنان

قواعد قیمت گذاری امورات دنیا در دست چه کسانی است؟

در جلسه گذشته با یکی از عوامل کاهش سطح غفلت در انسان، با عنوان «یاد مرگ» آشنا شدیم. برای شناسایی تمام عواملی که شایسته توجه و سرمایه‌گذاری هستند باید با نظام قیمت‌گذاری‌ها و یا ارزش‌گذاری‌های معصومین (علیهم‌السلام) آشنا شویم. انسان‌هایی که بر فراز قلّه هستی ایستاده‌اند و بر تمام ابعاد مسیر از الله تا زمین و مسیر از زمین تا الله کاملاً احاطه و تسلط دارند، به خوبی می‌دانند که در این مسیر باید به چه چیزهایی پرداخت و از چه چیزهایی غفلت کرد تا به سلامت به مقصد رسید.

چگونه می‌توان به یک زندگی معنادار و هدفمند رسید؟

آموختیم که رابطه آخرت با دنیا، درست مانند رابطه دنیا با رحم مادر است. تمام فعالیت‌ها و سخت‌کوشی‌های جنین در رحم مادر، تنها زمانی معنادار خواهد بود که در پسِ این زندگیِ رحمی، دنیایی وجود داشته باشد و این جنین در انتظار لحظه تولدش به این دنیا، سنگینیِ نُه ماه تلاش بی‌وقفه را متحمل گردد. فلسفه زندگی ما در دنیا نیز، زمانی معنادار خواهد بود که آخرتی در پسِ آن نهفته باشد، چرا که در غیر اینصورت تمام زحمات و تلاش‌های انسان در دنیا کاملاً بی‌ارزش و پوچ خواهند بود.

تنها یک هدف عالی می‌تواند تحمل سخت‌ترین روزهای زندگی انسان را آسان و شیرین نماید. چرا که انسان عاقل و زیرک می‌داند که تمام سختی‌های زندگی او (حتی مشکلاتی که با دست خود و یا به واسطه جهل خود آنها را رقم زده است) کفاره گناهان او و افزایش دهنده درجات آخرتی‌اش و پس‌اندازی برای ابدیتش می‌باشند. با چنین نگاهی است که انسان قادر است در جریان تمام مصائب زندگی خود، با آرامش، به حرکت خود به سوی الله ادامه دهد.

یاد مرگ و زندگی‌ِ ابدی بعد از آن است که می‌تواند زندگی در این دنیا را برای انسان شیرین و آسان سازد.

وفات، انتقال به قبری تاریک و تنگ نیست، بلکه تولد به عالمی است که بی‌نهایت بزرگتر و زیباتر از دنیاست. عالمی که رحمت خداوند در آن، نود و نه برابر رحمت او در این دنیاست.

فراموش نکنیم که زمانی فعالیت‌ها و روابط گوناگون زندگی ما، با برکت و شیرین خواهد بود که با محوریت ابدیت به انجام برسند. غصه‌ها، افسردگی‌ها، اضطراب‌ها، عصبانیت‌ها، حسادت‌ها، پوچی‌ها، دلسردی‌ها، احساس تنهایی‌ها و ... زمانی بر انسان غالب می‌گردند که او آخرت را فراموش کرده و برای زندگی خود حدّ مشخص می‌کند، در اینصورت او ادامه حیات خود را بعد از مرگ به رسمیت نشناخته و زندگی در این دنیا برایش معنادار و یا هدفدار نخواهد بود، لذا از میان جریانات گوناگون زندگی خود به احساساتِ نامتعادل روحی خواهد رسید.

شگفت‌انگیزترین نوع غفلت از نگاه امیرمؤمنان

امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: « أ وَ لَستُم تَرَونَ أهلَ الدنیا یُصبِحُونَ و یُمسُونَ على أحوالٍ شَتّى: فَمَیِّتٌ یُبكى ، و آخَرُ یُعَزّى،و صَریعٌ مُبتلى، و عائدٌ یَعودُ، و آخَرُ بنفسِهِ یَجُودُ، و طالِبٌ للدنیا و المَوتُ یَطلُبُهُ، و غافِلٌ و لیسَ بمَغفولٍ عَنهُ ، و على أثَرِ الماضِی ما یَمضِی الباقِی؛ آیا شما مردم دنیا را نمی‌بینید که در طول شب و روز حالتهای گوناگونی دارند، یک نفر مرده و برای او می‌گریند و دیگران به آنها تسلیت می‌گویند؛ و کسی بیمار شده است و کسی که زمین‌گیر شده است و از او مراقبت می‌کنند و کسی که در حال جان دادن است و گروهی نیز در حال آباد کردن دنیا، در حالی که مرگ به دنبال اوست و او از آن غافل است و مرگ از او غافل نیست و آنچه که باقی مانده است، دنباله همان چیزی است که گذشته است.

اندکی تأمّل در این کلام امیرمؤمنان نشان می‌دهد که تمام این احوالاتِ گوناگون را همه انسانها تجربه کرده و یا خواهند کرد. اما شگفت از اینکه همه ما به سبکی زندگی می‌کنیم که گویی اساساً این احوالات را تجربه نکرده و یا به پایانی برای دنیا و انتقال به آخرت فکر نمی‌کنیم. درروایات آمده است که حضرت عزرائیل علیه‌السلام روزی 5 مرتبه به انسان می‌نگرد و این در حالی است که همه انسانها از این نگاه غافل‌اند.

نگاهِ ابدی، سبب می‌شود که تمام شئون گیاهی، حیوانی، جمادی و عقلیِ انسان قیمت‌دار و ارزشمند شده و ضریب آخرتی می‌یابد. برای چنین فردی تمام فعالیت‌ها و روابطش قُرب آفرین است. گاه قیمت مرده‌ترینِ اوقاتِ زندگی چنین انسانهایی، از قیمت زندگی میلیونها انسان بیشتر و ارزشمندتر می‌باشد.

غفلت از آنچه که هرگز از ما غافل نیست! ...

امیرالمؤمنین علی «علیه‌السلام»:

«أیُّها الناسُ غیرُ المَغفولِ عَنهُم، و التارِكونَ المَأخوذَ مِنهُم!...؛ ای مردمی که از شما غفلت نمی‌شود، شما چیزهایی را که از شما می‌طلبند رها نموده‌اید! ...»

رفت و آمد فرشتگان در عوالم خلقت، بسیار باشکوه و با عظمت است. حضور فرشتگان محافظ در شب و روز در کنار ما، بسیار مبارک و ارزشمند است و انسان زیرک تلاش می‌کند تا با آن‌ها انس گرفته، با آنان گفتگو نموده و از تمام حمایت‌های آنان قدردانی و تشکر نماید.

هیچ لحظه‌ای و هیچ اتفاقی در عالم بدون دخالت و تصرف فرشتگان به وجود نمی‌آید. ما همیشه و در تمام دقایق عمرمان در انحصار ملائکه الله هستیم و آنان به اندازه چشم برهم‌زدنی از ما غافل نیستند.

خداوند بزرگترین سرمایه عالم را در نهاد ما قرار داده است (روح خود را ... وَ نَفَختُ فِیهِ مِن رُوحِی ...)

او عزیزترین انسان‌هایش (انبیاء و معصومین) را برای هدایت ما فرستاده و هزینه‌های سنگینی را برای رشدِ روحِ الهی ما پرداخت نموده است. عمری که روز به روز از ما سلب می‌شود، در حقیقت فرصتی است که برای رسیدن به هدف، در اختیار ما قرار داده شده و ما هر روزی که می‌گذرد به پایان آن نزدیک می‌شویم.

آیا نباید به ازای این از دست دادن‌ها، چیزی بزرگتر به دست آوریم؟

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی