شهادت امام زین العابدین علیه السلام

حضرت علی بن الحسین، امام سجاد علیه السلام در روز 5 شعبان یا 15 جمادی الاولی سال 38 هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود و در 12 یا 18 و بنابر مشهور در 25 محرم سال 95 ه.ق در سن حدود 56 سالگی مسموم شده و به شهادت رسید، آن حضرت در واقعه کربلا 23 سال داشت، مرقد شریفش در مدینه در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی علیه السلام است.

دوران امامت او که 35 سال بود، مصادف با دشوارترین دوران ظلم و خفقان امویان (از یزید تا ولید بن عبدالملک) گذشت.

امام سجاد علیه السلام در دوران زندگی، رنجها و ناراحتیهای بسیار دید، در ماجرای کربلا، سخت ترین شکنجه ها و ستمها به او وارد آمد، و بعد که به مدینه بازگشت در طول 35 سال عمر خود، همواره از مصائب کربلا یاد می کرد و می گریست.

مدینه در سال 94 یا 95ه‍. ق امام زهد و صبر و مهربانی را وداع گفت. زین العابدین(ع) دنیای رنج ها و دردها، دنیای خاطرات تلخ را ترک کرد و به دیدار پدر مظلوم خویش شتافت. امام سجاد(ع) در زمان ولید بن عبدالملک از جایگاه مردمی بی نظیری برخوردار بود، به گونه ای که محفلی نبود که در آن، از صبر و زهد و علم امام سخن به میان نباشد. این موقعیت در خور امام، برای دستگاه اموی ناگوار بود، به گونه ای که بزرگ ترین بدخواه امام در آن زمان، یعنی ولید بن عبدالملک که به ناحق ردای خلافت پیامبر را به تن کرده بود، درباره ایشان می گفت: تا وقتی که علی بن حسین در دار دنیاست، آسوده نخواهم بود.

وی عاقبت عزم خود را برای ترور امام جزم کرد و سمی کشنده را به دست یکی از کارگزاران خویش به یثرب فرستاد و به وی دستور داد که امام سجاد(ع) را مسموم کند. کارگزار ولید این دستور را جامه عمل پوشاند و امام پس از تحمل سال ها درد و رنج و اندوه، مسموم شد و به شهادت رسید.

امام محمدباقر(ع) پس از تلقین و تجهیز ایشان، قبری در کنار قبر امام حسن مجتبی(ع) در بقیع حفر و با ایشان وداع کرد.

 نقش امام سجاد علیه السلام در ثمردهی عاشورا

بیماری امام سجاد ع) گرچه بسیار رنج آور بود، ولی گویی مصلحت بود تا آن حضرت در کربلا کشته نشود و با زنده ماندن ایشان، پیام خون شهیدان کربلا به گوش همگان برسد و نهضت امام حسین ع) به رهبری و نظارت آن حضرت، با بهترین روش، ادامه یابد و کامل شود.

دشمنان با بی رحمانه ترین روش، بازماندگان شهیدان کربلا، از بانوان و کودکان را به صورت اسیر، روانه کوفه، مقر حکومت عبیدالله بن زیاد کردند. آنها غُل بر گردن امام سجاد ع) انداختند تا آن حضرت را در مسیر راه شکنجه کنند. روایت است امام سجاد ع) را بر شتر بی جهاز سوار کردند و بر اثر فشار غُل و زنجیر، از رگ های گردن مبارکش خون جاری بود و با همین وضع آن حضرت را وارد کوفه کردند.

جمعیت بسیاری از کوفه برای تماشا آمده بودند. امام سجاد ع) فرصت را غنیمت شمرد و در همان جا خطبه ای شیوا و غرا خواند و برای نخستین بار، مردم بی وفای کوفه را آماج سرزنش قرار داد. آنگاه برخاست و پس از حمد و ثنا و درود بر پیامبر خدا ص) چنین فرمود: «ای مردم! هرکه مرا شناخت که شناخته است و هرکه مرا نشناخت، من خود را به او معرفی می کنم. من علی، فرزند حسین، فرزند علی بن ابی طالب هستم. من فرزند کسی هستم که حریم احترام او، گستاخانه هتک شد، اموالش را ربودند، ثروتش تاراج رفت و افراد خانواده اش اسیر شدند. من پسر کسی هستم که او را در کنار رود فرات سر بریدند؛ بی آنکه خونی از او طلب کار باشند یا قصاصی از او بخواهند. من فرزند کسی هستم که او را با شکنجه کشتند. همین فخر، او را بس که در راه خدا شهید شد.

ای مردم، شما را به خدا! آیا می دانید که شما برای پدرم نامه دعوت نوشتید و او را فریب دادید و با او بیعت کردید و پیمان بستید، سپس به جنگ او پرداختید؟!

هلاکت و مرگ بر شما! با این کرداری که به پیش فرستادید و رسوا باد رأی شما! شما با چه چشم و رویی به رسول خدا ص) می نگرید؟ آن هنگام که به شما بفرماید عترت مرا کشتید و از عترتم هتک حرمت کردید، پس شما از امت من نیستید».1

1. نک: میزان الحکمه، ص 389.