شاخص‌های تعیین سطحِ انسانی

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 6«بحث غفلت » مورخ 93/8/27، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که شرح آن در زیر می آید:

تعیین سطح پیشرفت‌های انسانی

امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» می‌فرمایند:

«فیها لها حسرهً علی کلّ ذی غفله، أن یکون عُمرهُ علیه حجّه، و أن تؤدّیه ایّامه إلی الشّقوه.»

وای بر هر غافلی که گذران عمر او، بر علیه او حجت باشد و گذران روزگارش او را به سوی بدبختی بکشاند.

شاید بعد از اندکی تأمل در این روایت، این سؤال در ذهن شما نقش ببندد که عمر یک نفر چگونه می‌تواند علیه او حجت باشد؟؟؟

در پاسخ باید گفت که طبق یک توقع کاملاً منطقی، همه انسانها از کسی که در یک دوره آموزشیِ علمی یا مهارتی شرکت می‌کند، انتظارِ جدیّت و تلاش داشته و بعد از گذشت مدت زمانی، پیشرفتی نسبی را از او طلب می‌نمایند. به طوری که تنها مسأله مهم بعد از شرکت در یک دوره آموزشی، میزان دریافت‌ها، مهارتها و یا محصولاتی است که شخص بدانها دست یافته است.

برای یک انسان نیز که در باشگاهِ قدرتمندِ دنیا برای کسبِ کمالاتِ انسانی حضور یافته است، تنها میزانِ پیشرفتِ او در جهت رسیدن به باطن انسانی، ارزشمند می‌باشد. به طوریکه بقیه موفقیت‌های او در کسب کمالاتِ گوناگونِ غیر انسانی، تنها ابزار و مقدمه‌ای برای پیشرفت اصلی و حقیقی او یعنی همان پیشرفت انسانی‌اش می‌باشند.

پیشرفت‌های بخش انسانی، با توجه به شاخص‌های این بخش قابل ارزیابی می‌باشند، و هر انسان می‌تواند با دیدن چهره باطن خود در آیینه‌های انسانی، میزانِ انسانیت خود را مَحک زند. اما غالب انسانها از حضور در برابر این آیینه‌ها و دیدن چهره‌ی باطن خود می‌هراسند و تا زمان تولدشان به برزخ، اساساً تصویری از باطن خویش ندارند. علی «علیه‌السلام» غفلت از چنین مسئله مهمی را بسیار تأسف‌بار و منشأ شقاوتِ انسانها می‌داند.

شاخص‌های تعیین سطحِ انسانی

توقع انسان از یک دوره بارداری 9 ماهه، تولد یک نوزاد سالم است و زمانی این توقع به حسرت تبدیل می‌گردد که بعد از 9 ماه انتظار با نوزادی بیمار و یا ناقص روبرو گردد. حسرتِ حقیقی انسانها نیز درست در زمانی به وجود می‌‌‌آید که بعد از گذراندن سالهای عمر خود با بیماری و نقص به برزخ متولد شده و چهره باطنشان، اساساً شباهتی به باطن انسانی نداشته باشد.

فراموش نکنیم همانگونه که در طول دوران بارداری می‌توان با انواع آزمایشات و تصویربرداری‌ها، میزان سلامت جنین را سنجید، در طول عمر دنیایی‌ِ انسان‌ها نیز، می‌توان با توجه به شاخص‌های انسانی، میزان سلامتِ باطن آنها را محک زده و سطح پیشرفت انسانی‌شان را تعیین کرد. بعضی از این شاخص‌ها، عبارتند از:

1- مهندسی محبوب‌ها؛ شکست در مهندسی معشوق، نشانه خروج نفس از حالت تعادل انسانی و ابتلای آن به فسق است. اساساً کسی که سه معشوق الله، خانواده آسمانی و جهاد، در رأس محبوب‌های او نبوده و رسیدنِ به آنها هدف اصلی و نهایی او را تشکیل نمی‌دهد، از نگاه قرآن «فاسق» بوده و از باطن انسانی برخوردار نیست و باید منتظر عذاب دردناک الهی باشد. (سوره توبه، آیه 24)

2- نماز؛ میزان تمرکز انسان در نماز و به طور کلی در عباداتِ گوناگون نشان می‌دهد که او در چه سطحی از سلامت نفس قرار دارد. میزان حضور قلب در نماز نشان می‌دهد که انسان با باطن خود چه کرده است.

3- سبک زندگی؛ سبک زندگی و نوع فرهنگ انسان شاخصِ روشن دیگری است که میزان پیشرفتِ انسانی او را مشخص می‌کند. الگوهای عملی که انسان را به پیروی از خود وا می‌دارد، نشان می‌دهد که او به باطن انسانی رسیده است یا نه؟

نمی‌توان از الگوهای غیر الهی پیروی کرد اما به باطن انسانی رسید. اساساً کسی که روح جهاد در او شکل نگرفته و به غیرت دینی نرسیده است، به فسق مبتلاست و در جهت کسب باطن انسانی گام بر نمی‌دارد.

توحید یعنی عشق به رسیدن به الله، به طوری که تمام موانع مزاحم را در این مسیر، با شیرینی از میان برداریم.

از خود بپرسیم؛ چه چیزی در سبک زندگی من جای دارد که مانع حرکت صحیح من به سوی الله شده و مرا از پیوستن به امام زمانم باز می‌دارد؟ فراموش نکنیم که این عوامل غفلت نامبارک بوده و باید به سرعت از مسیر حرکت ما حذف گردند.

هر کدام از هویت‌های سیاسی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی و ... که مانع تلاش‌ِ ما برای برداشتن موانع ظهور می‌گردند، از عواملِ اصلی غفلت در سبک زندگی ما محسوب شده و باید تغییر یابند. سکون در چنین هویت‌هایی حتماً انسان را به شقاوت خواهد رساند. به این سفارش امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» دقت کنید:

«فی السّکون إلی الغفله، اغترار؛ توقف در غفلت، سبب فریب انسان می‌گردد.»

به محض آنکه دریافتیم، عاملی از عوامل غفلت در سبک زندگی ما جای دارد، باید به سرعت برای رفع و یا تغییر آن اقدام کنیم. هرگز از خاطر نبریم که ما انسانیم و هدف‌مان تشبه به الله است و بقیه شئونات در سبک زندگی ما، تنها ابزاری برای رسیدن به هدف‌اند. اگر ابزاری غفلت آفرین بود به سرعت باید تغییر کند، در غیر اینصورت زندگی دنیا و آخرت‌مان را به تباهی می‌کشاند.

ما از خانواده محمد «صلی الله علیه و آله و سلم» و آل محمدیم و باید تمام شئونات زندگی خود را در جهت عضویت در این خانواده تنظیم نماییم. لا اله الا الله، ذبحِ تمام شئونات در پای الله است. و عاشورا روز ظهور لا اله الا الله بود. جایی که پای الله در میان است، باید همه چیز را برای در آغوش کشیدنش فدا کرد. و این است سبکِ زندگی اسلامی... .

مطالب بیشتر:

مجموعه سخنرانی های استاد شجاعی

مجموعه کتاب های استاد محمد شجاعی

پای درس استاد

والحمدلله رب العالمین