سخت کوشی و پرحوصلگی از ویژگی های مؤمن است

نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: «تَجِدُ الْمُؤْمِنَ مُجْتَهِدًا فِیمَا یُطِیقُ مُتَلَهِّفًا عَلَى مَا لا یُطِیقُ= مؤمن را در آنچه مى تواند، كوشا و در آنچه که نمی تواند، آرزومند می یابی».

امام رضا (علیه السلام) فرمود: «مَن سَألَ اللّه َ التَّوفیقَ و لَم یَجْتَهِدْ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِه= هر کس از خدا توفیق خواهد، ولی سخت کوشی ندارد، خود را مسخره کرده است». افراد زودرنج، مضطرب و بی حوصله کسانی هستند که تن به سخت کوشی نمی دهند. اگر کاری را هم شروع کنند، زود دلسرد می شوند و آن را رها می کنند، چون توقع زیادی از خود دارند و برخلاف توقع شان آن عمل خوب نتیجه نمی دهد. مثلاً با چند بار شکست خوردن، کار را رها می کنند، زیرا شیطان به راحتی آنها را فریب داده و ناامید می کند.

به عنوان مثال، زندان های کشور مملو از آدم های تنبلی است که می خواستند بدون زحمت ثروتمند شوند. یا آدم های افسرده ای که با هوش و استعداد هستند، اما به خاطر خودشیفتگی و بی حوصله بودن، دچار افسردگی های شدیدی شدند. طبق آمار جهانی دانشمندانی که بیشترین سهم را در تولید علم دارند، نوابع نیستند. بلکه آدم هایی هستند که عقل و هوش معمولی دارند، اما سخت کوشند.

 پروفسور «یچارد آندرسون» می گوید: من 20 سال از عمرم را گذاشتم تا بتوانم آرایش 4000 اتم را در یک مولکول کشف کنم. کسی که می خواهد درس بخواند و به جایی برسد، نباید زود ناامید شود یا کسی که می خواهد شرایط زندگی اش را بهبود ببخشد، نباید دلسرد و بی حوصله باشد.

تکرار، تمرین و سخت کوشی یک اصل است. شما نگاه کنید، چقدر آیات قرآن تکراری هستند. این تکرارها برای فهم انسان است. اگر انسان می خواهد به یک مقامی برسد، حتی مقام های دنیایی، باید تلاش کند.

یکی از راه هایی کسب روحیه سخت کوشی، مطالعه زندگی افراد موفق است. با دقت در زندگی آنها پی می بریم که مهمترین رمز موفقیت آنها، «سخت کوشی» بوده است.

بنابراین، یکی از صفات خوب مؤمن، سخت کوشی است. او زود خسته نمی شود. به عمل خودش بدبین است. اما از خدا کمک می گیرد. خدا هم به قدرت و توانش خیر و برکت می دهد.

 در روایت داریم بعضی ها که ذهن ضعیفی دارند و به سختی قرآن یا معارف اسلامی را یاد می گیرند و مجبورند تکرار و تمرین بیشتری داشته باشند، ثواب شان دو برابر است. اما در مقابل، فردی که دچار سرماخوردگی می شود و داروهایش را که باید مثلا ۲۱ روز مدام مصرف کند، استفاده نمی کند. بعد می گوید نمی دانم چرا دردهایم خوب نشد.

پس «شدن» یک امر تدریجی است. باید در مسیری که درست است محکم ایستاد و ثبات قدم برداشت. کسی که می خواهد به حضور قلب برسد، باید تمرین هایش را انجام داد. اگر حوصله انجام عملی را ندارید، توقع بیجا از خودتان نداشته باشید. حتی با اعمال دیگر هم جبران نمی شود.

«استقامت» رمز موفقیت انسان

خداوند در آیه 16 سوره جن می فرماید: «وَأَن لَوِ استَقاموا عَلَى الطَّریقَةِ لَأَسقَیناهُم ماءً غَدَقًا= و این که اگر جن و انس بر راه رشد استقامت بورزند، ما ایشان را آبی گوارا و زیاد می چشانیم». یا در آیه 30 سوره فصلت می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا...= در حقیقت کسانی که گفتند پروردگار ما خداست. سپس ایستادگی کردند...».

 کسی می خواهد کار انقلابی یا سیاسی یا فرهنگی یا تربیت نیرو کند، به استقامت نیاز دارد. شما گذشته ی انقلاب اسلامی را نگاه کنید. بزرگان، مراجع، مجاهدین و مبارزین بدون آن که ناامید شوند، با استقامت ادامه دادند و انقلاب را نگه داشتند.

یکی از حمله های شیطان، حمله سمت راست است. شیطان در حمله سمت راست، از عبادت ها و نقاط مثبت یک شخص استفاده می کند و او را زمین می زند تا نابودش کند. آدم های خوش توان و خوش فکر از جمله افرادی هستند که در معرض حمله ی سمت راست شیطان قرار می گیرند.

ما چقدر آدم هایی داشتیم که قبل از این که وارد کلاس شوند، آن درس را خوب بلد بودند. بنابراین، خوب گوش ندادند و شکست خوردند. چون خودشیفته بودند. علت این که بیش از 90 درصد خودکشی و افسردگی ها در طبقات تحصیلکرده وجود دارد، این است که حمله راست شیطان بر آنها زیاد دارد.  

اما مؤمن وقتی یک کاری را می تواند انجام دهد، سخت کوشی دارد و زود رهایش نمی کند. (مُتَلَهِّفًا عَلَى مَا لا یُطِیقُ) مؤمن اینجور نیست که بگوید من الان طاقت کاری را ندارم و نمی توانم انجام دهم یا در شأن و توان من نیست. مؤمن آرزوی انجام کارهای بزرگی را که نمی تواند انجام دهد را  در دل نگه می دارد. یعنی مؤمن اگر نتواند کاری را انجام بدهد، محبت آن کار را در دل نگه می دارد و در گوشه ای از ذهنش این وابستگی را دارد تا زمانی که راهش باز شود، آن را انجام دهد.

خیلی از آدم ها بودند که کارهای بسیار مهمی انجام دادند، اما باورشان نمی شد که می توانند آن کارها را انجام دهند.

مؤمن سراغ کارهای پست نمی رود. اگر هم مجبور شود کار پستی را انجام دهد، آن را پست نمی بیند، بلکه به عنوان یک عمل واجب انجام می دهد. مثلا اگر قرار است کارگری کند، آن را پست نمی داند، بلکه بنا به ضرورت انجام می دهد. او همتش متعالی است.

این معارف ارزنده در مکتب ما وجود  دارد، اما برخی از غربی ها از همین معارف ما که بیان شد، با عنوان «اینترپرایز[1]» یاد می کنند. یعنی مبادرت کردن به کارهای بزرگ. کسانی که با معارف دین آشنا نیستند، وقتی با واژه هایی مثل اینترپراز مواجه می شوند دلباخته غربی ها می شوند و آنان را می ستایند. این در حالی است که امام معصوم ما بیش از هزار سال قبل، برتر از آن چه آنها می گویند را بیان نموده اند. اما شیعیان آنان کمتر به اوامر آنان عمل می کنند.

ارزش اعمال انسان به نیت او بستگی دارد

مؤمن می داند که شدن ها و ثواب کارهایش، به این است که نیت های خالص و بزرگ داشته باشد. اصلاً «نیت» خودش یک عمل و توان است. نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إِنَّمَا الْأَعْمَال بِالنِّیَّاتِ= به درستی که اعمال انسان به نیت ها وابسته است». پس اگر کسی نیت انجام کارهای بزرگ را داشته باشد، در نامه عمل او همان را می نویسند.

امام سجاد (علیه السلام) در فرازی از دعای مکارم الاخلاق از خدا می خواهد که خدایا! نیت مرا به بهترین و برترین نیت ها برسان: « وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیَّاتِ».

بنابراین، کسانی که می خواهند برنامه ریزی های تربیتی، اجتماعی و اقتصادی کنند، نیت های جهانی داشته باشند، نه محدود.

آدرس فایل: ویژگی های مؤمن/ سخت کوشی

Enterprise

سایر جلساتِ مباحثِ «شخصیت شناسی مؤمن»

[1] . Enterprise