رسالت خانواده ، جلسه 31

تأمین عاطفی و مراتب آن؛ 1 ـ ترك ظلم 2 ـ بی‌ادبی نكردن 3 ـ رعایت احترام 4 ـ مهرورزی

ادب در معارف اسلامی جایگاه بسیار والا و فوق‌العاده ویژه‌ای دارد. بعضی فرمایشات امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» در عین كوتاه بودن، جایگاه ادب و احترام را روشن می‌كند. ایشان ادب، را كمال می‌دانند.

نه تنها چیزی نمی‌تواند جای ادب را پر كند بلكه كمالات دیگر بدون ادب خطرناك است. درروایت داریم؛ هر چیزی محتاج به عقل است. عقل است كه اگر آدم سایر كمالات را دارد طغیان نكند. عقل انسان محتاج به ادب است. در فرمایش دیگر می‌فرمایند: آدم‌ها به ادب بیشتر محتاج هستند تا به طلا و نقره.

اگر ثروتمند باشیم ولی بی‌ادب، بسیار خطرناك است. این‌قدر كه به تأمین اقتصادی اهمیت می‌دهیم به تأمین عاطفه و ادب هم اهمیت می‌دهیم؟

حضرت علی «علیه‌السلام» فرمودند: برترین تبار (بالاترین نسب می‌دانند) و بالاترین خویشاوندی است.

امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» فرمودند: بر تو باد كه ادب را رعایت كنی، ملازم و ملتزم به ادب باش زیرا ادب شرافت خانوادگی انسان است. اگر خانواده‌ای اصل و نسب نداشته باشند ولی با ادب باشند، این ادب داشتن اصل و نسب را جبران می‌كند.

در حدیث داریم؛ ادب، ضعف شرافت خانواده را خوب جبران می‌كند.

اگر كسی اهل بددهنی، اخلاق بد، تمسخر و آزار دیگران باشد، شرافت آدم دیگر برای او فایده ندارد. اصلاً هیچ شرافتی بالاتر از ادب نیست.

حضرت علی «علیه‌السلام» فرمودند: ـ عقل بدون ادب جذابیت ندارد. ـ ادب در انسان مثل درختی است كه ریشه‌اش عقل است. ـ آدم بی‌خرد ادب ندارد.

آثار زیاد ادب: 1 ـ ادب بدی‌های وجود انسان را كم می‌كند (ضعف و آفات خود را كم می‌كند. ادب راهكار خوبی است اگر خانواده‌ها به این التزام داشته باشند كه زن و مرد تعهد كنند باهم كه نسبت به هم هیچ بی‌ادبی نسبت به هم نكنند. یك خط قرمز بگذارند برای هم كه اگر مشكل پیدا كردیم سراغ بددهنی، تمسخر، فحاشی نروند چه برسد به زد و خورد.

هركس در درون خود این را اصل بداند و بگوید من باید رعایت كنم. كاری ندارم كه دیگران چه خانواده چه دراجتماع این را رعایت كنند یا نكنند.

حتی در قرآن آمده است؛ به دیگران (كفار) ناسزا نگویید تا آنها به خدا و رسولش بی‌ادبی نكنند. حرف ناروا ممنوع

حضرت علی «علیه‌السلام» فرمودند: كسی كه خودش را مكلف كند به ادب، از بدی‌ها دور می‌شود.

ادب به‌قدری مهم است كه به پدر و مادر می‌گوید: به بچه‌هایتان این‌قدر محبت نكنید كه لوس نشوند و در آن حال به شما بی‌ادبی كنند.

خدا لعنت كند پدر و مادری كه به بچه‌هایشان این‌قدر محبت می‌كنند و به آنها اجازه بی‌ادبی می‌دهند. این‌گونه بچه‌‌ها عاق می‌شوند.

ادب نوعی پوشش و حجاب است كه روی همه نقص‌های انسان درپوش می‌گذارد و به مرور زمان آنها را از بین می‌برد و در وجود انسان حل می‌كند.

اگر از عیبی دروجود خودمان رنج می‌بریم باید سعی كنیم با تلقین ادب و احترام را رعایت كنیم تا ادب ما سرپوشی برای عیب‌هایمان باشد.

اگر كسی كه برای بی‌ادبی تحریك می‌شود به این فكر كند كه چه لطمه بزرگی به عقل او و به سعادت دنیا و آخرتش وارد می‌شود قطعاً به سمت بی‌ادبی كشیده نمی‌شود. از طرفی طبق فرمایش امیرالمؤمنین «علیه‌السلام»؛ انسان‌هایی كه ادب را رعایت می‌كنند، تیزبین و خوش‌فكر و خوش‌بین هستند. زیرا رعایت ادب دریچه‌ای برای باز شدن الهامات الهی به قلب انسان است و عقل و فكر انسان را به كار می‌اندازد. خیلی از چیزهایی كه آدم‌های بی‌ادب درك نمی‌كنند را آدم‌های مؤدب می‌بینند و می‌فهمند.

امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» فرمودند: الادب صورت العقل؛ ادب، صوت عقل انسان است. از ادب یك نفر می‌توان به میزان شخصیت او پی برد.

سؤال؛ پدر و مادرها چگونه می‌توانند فرزندشان را مؤدب بار بیاورند. نه تنها ادب، بلكه هیچ ارزش اخلاقی خوبی را با زبان و آموزش زبانی نمی‌توان به كسی آموزش داد. بلكه انتقال این سرمایه گرانبها به فرزندان تنها از طریق رعایت ادب و احترام از طریق دیگر اعضاء خانواده خصوصاً پدر و مادر امكان‌پذیر است.

امام صادق «علیه‌السلام» فرمودند: اگر می‌خواهید مردم را به سوی خیر دعوت كنید از راهی غیر از زبانتان وارد شوید.

در خانواده بی‌ادبی چند اثر به دنبال دارد؛ 1 ـ زحمات مادی خانواده از بین می‌رود. پدر و مادری كه بی‌ادبی از فرزندانش می‌بینند، تمام زحمات خود را بر باد رفته می‌بینند. 2 ـ زحمات معنوی خانواده را هدر می‌دهد. خانواده‌ای كه دوست دارد فرزندانش متدین بار بیایند اگر نتوانند با رعایت ادب از سوی خودشان فرزندشان را مؤدب بار بیاورند، سطح دین‌پذیری را در فرزندان پایین می‌آورند. در نتیجه اگر رعایت حقوق عاطفی در خانواده نشود، حقوق مادی و معنوی اعضاء خانواده حتماً به خطر می‌افتد. لذا پیامبر «صلی‌الله علیه و آله وسلم» فرمودند: اكرموا اولادكم؛ به اولادتان احترام بگذارید.

پیامبر اكرم «صلی‌الله علیه و آله و سلم» فرمودند: فرزندان خود را احترام كنید و آنها را خوب تربیت كنید كه در این‌صورت آمرزیده خواهید شد. پس آمرزش پدر و مادر از گناهان، در رعایت احترام و ادب و تربیت فرزندان باادب است.

پیامبر اكرم «صلی‌الله علیه و آله و سلم» فرمودند: هیچ‌یك از شما نمی‌تواند احدی از بندگان خدا را تحقیر كند زیرا كه نمی‌داند كدام‌یك از بندگان، دوست خداست. یعنی هیچ‌كس حق هیچ بی‌احترامی به احدی را ندارد چرا كه ممكن است آن فرد دارای صفات ویژه‌ای باشد كه او را نزد خدا محبوب گردانیده است.