رسالت خانواده ، جلسه 29

درادامه بحث تأمین عاطفی به‌طور اختصار به بحث درباره مهارت‌های كلامی و جایگاه آن در روابط انسانی می‌پردازیم.

این بحث در آموزه‌های قرآنی و فرمایشات معصومین «علیهم‌السلام» جایگاه فوق‌العاده مهمی دارد. در قرآن چندین آیه وجود دارد كه به بندگان خدا توصیه می‌كند كه یك سلسله اصول را هنگام سخن گفتن با هم رعایت كنند.

الجمال فی اللسان؛ زیبایی در زبان است.

آنچه كه باعث می‌شود كسی عاشق فردی شود، زیبایی كلام است. شاید در وهله اول زیبایی ظاهری موجب به‌وجود آمدن عشق ظاهری شود، ولی دوام یك دوستی و ارتباط به زیبایی كلامی وابسته است.

امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» فرمودند: تجلیات زیبایی‌های عاقلانه یك مرد، او را زیبا می‌كند.

یعنی زن به دنبال یك شخصیت زیباست و چون خودش مظاهر جمال خداست، نیازی به زیبایی ظاهری ندارد ولی به مظهر جلال او احیتاج دارد. زیبایی یك مرد در عقل و شخصیتش است و راه بروز این زیبایی از طریق كلامش است. برعكس یك زن هم اگر نخواهد زیبایی باطنی‌اش را به‌صورت كلام بروز دهد، زیبایی‌های ظاهر او هرگز نمی‌تواند موجب دوام زندگی‌شان شود. وقتی مردی از شخصیت زن متنفر شود نمی‌تواند حتی با وجود زیبایی‌های ظاهری در كنارش زندگی كند.

اگر همه شرایط موجود باشد ولی زیبایی كلام وجود نداشته باشد، می‌تواند زندگی را نابود كند و یا برعكس اگر تأمین مادی وجود نداشته باشد ولی ادب و رعایت زیبایی كلام وجود داشته باشد، می‌تواند زندگی را شیرین كند و سال‌های سال دوام بخشد.

به ندرت اتفاق می‌افتد كه زن و مردی در این زمینه وقت بگذارند و بخواهند مهارت‌های ارتباط كلامی را كسب كنند. ولی قرآن تأكید بسیاری دراین زمینه دارد؛

سوره اسراء، آیه 53؛ قل لعبای یقول التی هی احسن، ان الشیطان ینزغ بینهم، ان الشیطان كان للانسان عدواً مبینا؛ ای پیامبر به بندگانم بگو، در هنگام حرف زدن باهم بهترین كلمات را انتخاب كنند. چون شیطان بین آنها اختلاف می‌اندازد، همانا شیطان دشمن آشكار شماست.

با هر نفر یا هر دو نفر حتی در خلوت‌ترین حالات، شیطان هم هست. باید مواظب باشیم كه هنگام سخن گفتن باهم چیزی نگوییم كه دیگری برنجد. سعی كنیم بهترین كلمات را انتخاب كنیم، چون گاهی كلمات ضعیف یا حتی كلمات خنثی و بدون بار مثبت در آن لحظه ضربه‌زننده باشد.

حق طبیعی افراد خانواده است كه تأمین عاطفی شوند. دوست نداشتن، دلیل محبت نكردن و مهرورزی نكردن نیست. فرق حیوان با انسان همین است. وقتی كسی را دوست نداری و به او محبت كردی و مهر ورزیدی، انسان هستی. دوست نداشتن یك بیماری است و كمبودی است كه در خود ما حاصل می‌شود. اگر هم محبتی از طرف دیگران در تو ایجاد نمی‌شود، باید نسبت به كسانی كه از نظر عاطفی نسبت به آنها موظف هستی، مهرورزی كنی. همسر و فرزندان از جمله كسانی هستند كه ما در تأمین عاطفی آنها موظف هستیم و حتی با وجود دوست نداشتن آنها باید مهرورزی كنیم. استفاده از كلمات بد اگر منجر به شكسته شدن دل كسی شود، تبعات دنیوی و اخروی بدی به دنبال دارد.

گاهی اتفاق می‌افتد كه ماباید از كملات محبت‌آمیز و دارای بار مثبت استفاده كنیم ولی كوتاهی می‌كنیم و از كلمات خنثی استفاده می‌كنیم. همین امر موجب می‌شود كه شیطان در طرف مقابل تولید فكرهای آلوده می‌كند.

سوره احزاب، آیه 70؛ یا ایها الذین آمنوا اتقوالله و قولوا قولا سدیدا، یصلح لكم اعمالكم ان الله سمیع بصیر؛ ای كسانی كه ایمان آورده‌اید، از خدا پروا كنید و حرف‌های محكم و به دور از باطل به هم بگویید كه اگر چنین كنید، خدا اعمال شما را اصلاح می‌كند.

یعنی در انتخاب كلمات از خدا بترس، اگر كلمات بدی را انتخاب كردی، خدا به حسابت می‌رسد. خداوند تضمین كرده كسی كه زبانش را اصلاح كند، خداوند اعمال او را اصلاح می‌كند. بعد زبانی موجب حذف انسان می‌شود.

حضرت امام «رحمه‌الله علیه» فرمودند: انسان بدون تلقین به هیچ جا نمی‌رسد.

اگر در نظام كلامی ضعیف هستی، از این به بعد با تلقین سعی كن به این مهارت دست پیدا كنی. میزان باور دیگران نسبت به ما تابع میزان باور ماست نسبت به خودمان. احترام، ادب و به كار بردن كلمات قشنگ طرف مقابل ما را به این باور می‌رساند كه ما در نظام كلماتی خود غیر از این كلمات چیز دیگری نداریم. و این فرد به خودش هم اجازه نمی‌دهد كه به جز این‌گونه كلمات، طور دیگری با ما حرف بزند.

اگر ما خودمان را باور كنیم و با تلقین شروع كنیم به برقراری یك ارتباط زیبا با دیگران، بقیه نیز این را باور می‌كنند و شروع به برقراری چنین ارتباطی با ما می‌نمایند.