دلایل قرآنی وجوب برپایی مجالس عزاداری اهل بیت(علیهم السلام)

همه شیعیان جهان و بسیاری از مسلمانان غیر شیعه و حتی غیر مسلمانان، در سراسر جهان اوقات زیادی را اختصاص می دهند به عرض ارادت نسبت به وجود مقدس سیدالشهداء و برگزاری مجالس عزاداری و بزرگداشت ایشان و اصحاب با وفایشان. در کشورمان، جدا از برنامه های شیعیان، اقلیت های مذهبی و اهل سنّت نیز مجالس مقتل خوانی مفصلی دارند.

اهل بیت(علیهم السلام) سفارش زیادی کردند که ما مجالس بزرگداشت آنها را برقرار کنیم. در قرآن کریم هم تأکیدات زیادی به نحو غیرمستقیم، بر برقراری این مجالس شده است. حداقل سه دلیل قرآنی برای لزوم برقراری این مجالس داریم:

۱. مسئله عظمت شعائر الهی؛ خداوند تبارک و تعالی، بزرگداشت شعائر الهی را از نشانه های تقوا و پاکی دل می داند: «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ= و هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد، این کار نشانه تقوای دلهاست» (سوره حج، آیه ۳۲) شعائر جمع شعیره است؛ به معنای علامت. شعائرالله یعنی نشانه های خدا. هر چیزی که انسان را یاد معشوق اصلی، غایت و اله اش بیندازد، یک امر لازم و عبادت است.

وقتی انسان عاشق کسی است، نشانه ها و آثار او را هم دوست دارد. هر چیزی که انسان را به یاد محبوبش می اندازد، برای انسان دوست داشتنی است. خداوند تبارک و تعالی در روی زمین همه چیز را به عنوان نشانه ها و آیات خودش خلق کرده است. یعنی انسان به هر چه که نگاه می کند، در حقیقت جلوه های قدرت، علم، اسماء و صفات پاک خداوند تبارک و تعالی را می نگرد. بزرگداشت نشانه های خدا و علامتهای او نشان می دهد که شخص چقدر به خداوند تبارک و تعالی علاقه دارد. حق تعالی کمال مطلق است؛ و معصومین بزرگترین آینه ها و آیه های او هستند. هر چقدر انسان به معصومین عشق بورزد، نزدیک بشود، در حقیقت به حق تعالی نزدیک شده و عشق ورزیده است.

یک گُل انسان را به یاد خداوند می اندازد؛ و انسان با بوسیدن، بوییدن و در آغوش کشیدن آن، خدا را می بوسد، می بوید و در آغوش می گیرد. انسان فرزند خودش را هم که در آغوش می گیرد، در واقع به خداوند می رسد و خدا را خشنود می کند.

نمی شود انسان عاشق کسی باشد ولی آثار و وسیله هایی که انسان را به او می رساند را دوست نداشته باشد. برای انسان هیچ وسیله، آیه، راه و هیچ راهنمایی عظیم تر از معصومین(علیهم السلام) وجود ندارد؛ و برای رفتن پیش خداوند باید از وسیله استفاده کند. خداوند در قرآن تأکید زیادی برای توجه و توسل به معصومین می کند؛ و مودت و عشق معصومین را به عنوان وسیله معرفی کرده است:

«وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَه= وسیله ای برای تقرب به خداوند» (سوره مائده، آیه ۳۵)

هر کس می خواهد به مطلق برسد، باید از وسیله های قدرتمند و آیه ها و راههای اصلی استفاده کند. کسی که عشق الله را دارد و در لا اله الا الله می گوید من معشوقی جز الله ندارم، اگر صادق باشد قطعاً به سراغ معصوم می رود. چون عالی ترین، قوی ترین و بهترین راهی که انسان را به بی نهایت می رساند، معصومین(علیهم السلام) هستند.

پس وقتی ما برای آنها عزاداری می کنیم یا در تولدشان شرکت می کنیم، توجه داریم که نشانه ها و شعائر الهی را بزرگ می داریم. وقتی پرچم می زنیم، عکس می گذاریم، شعار و احادیث می نویسیم یا برای آنها شادی و عزاداری می کنیم، همه اینها وسیله ای است برای اینکه عشقمان را به الله برسانیم.

۲. وجوب مودت اهل بیت(علیهم السلام)؛ مودت یعنی نوعی از دلدادگی و عشق که انسان به خاطر طرف مقابل، حاضر به فداکاری است. هر کس واقعاً می خواهد به الله برسد، باید با مودت خاندان اهل بیت(علیهم السلام) برسد. مودت غیر از محبت است؛ متأسفانه اکثر ما محبت اهل بیت را داریم ولی مودت آنها را نداریم.

«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى= بگو؛ من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم، جز دوست داشتن نزدیکانم» (سوره شوری، آیه ۲۳)

«قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلاَّ مَنْ شاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلى‏ رَبِّهِ سَبِیلاً= بگو؛ من در برابر ابلاغ آیین خدا، هیچ گونه پاداشی از شما نمی طلبم؛ مگرکسی که بخواهد راهی به سوی پروردگارش برگزیند» (سوره فرقان،آیه ۵۷)

کمتر کسی می تواند بگوید من مودت اهل بیت را آن طور که شایسته است، در دلم دارم.

در مورد زن و شوهر قرآن میفرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً از آیات و نشانه های خداوند این است که از جنس شما برای شما همسرانی قرار داد و بین شما مودت برقرار کرد.»(سوره روم، آیه ۲۱) زن و شوهری که تا قبل از این غریبه بودند، از لحظه ای که به عقد همدیگر در می آیند، به گونه ای در زندگی یکدیگر مؤثر هستند و با هم وحدت پیدا می کنند که از ارتباط با مادر، پدر، خواهر، فرزند هم بالاتر است. زن مال مرد، و مرد مال زن می شود.

مودت فقط دوست داشتن نیست، بلکه یک تعلق است؛ یک فداکاری و تلاش برای خوشبختی طرف مقابل. وقتی قرآن مودت را واجب و لازم می داند؛ کمترین درجه مودت، برگزاری مجالس میلاد و یا عزاداری اهل بیت(علیهم السلام) اهست؛ اگر این نباشد که اصلاً خبری از عشق به الله نیست. دروغ می گوید اگر کسی بگوید من خدا را دوست دارم و نقشی در برپایی مجالس اهل بیت نداشته باشد.

۳. لزوم یادآوری ایام الله؛ ایام الله یعنی روزهای خاص خدا. «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذلِكَ لَأیاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ= روزهای خدا را به یاد بیاورید که در آن نشانه هایی هست برای هر بسیار صبرکننده» (سوره ابراهیم، آیه ۵)

مرحوم علامه طباطبایی در کتاب المیزان می فرماید: روز خدا، یعنی روزی که خداوند در آن، با نعمت و یا با عذاب، ظهور و جلوه بیشتری برای بندگانش دارد. تولد اهل بیت(علیهم السلام) و شهادتشان، از مظاهر ایام الله است. چون در تولدها خداوند بزرگترین، نزدیکترین و شبیه ترین مخلوق خودش که همان انسان کامل است را به انسان ها هدیه می کند؛ که بدون آنها انسان به هیچ وجه به الله راه پیدا نمی کند. در شهادتشان هم انسان از این بزرگترین آیه ها و نشانه ها محروم می شود. برای کسانی که می خواهند به الله برسند، در این تولدها و شهادت ها، نشانه های زیادی است. اگر کسی در واقعه عاشورا خوب تأمل کند و از آن عبرت بگیرد، یقیناً روز قیامت با امام حسین(علیه السلام) و هم درجه ایشان محشور می شود.