مؤسسه فرهنگی هنری خیریه
«دعای ندبه» دعای انسانهاست و گریه در آن مربوط به شأن انسانی ماست و ما را در مقابل حوادث و مشکلات دنیایی مقاوم میکند. دعا و گریه برای خدا، آرامش بخش است و اعراض از یاد خدا موجب تنگی معیشت است.
غم و گریه برای بخش انسانی، از نوع غمهایی است که شادیآور است و باب آرامش و شادی را به روی ما میگشاید.
گفتیم که ما ۱۰ نوع غم داریم که شادی آورند و هیچ یک جزء غمهای دنیایی نیستند. این که بعضیها میگویند این چه دینی است که دائم گریه دارد؟ دعای کمیل چیست که بنشینیم و گریه کنیم؟ دعای توسل چیست؟ چرا همهاش روضه و گریه و سینهزنی؟ اینها بیکارند؟! در پاسخ باید بگویم اینها متوجه نیستند که شادمانی بخش فوق عقلانی به این گریههاست. این گریهها از آن گریههایی است که در انسان قدرت، عزت، شادی، نشاط، امید و انگیزه ایجاد میکند؛ اما گریههای طبیعی و دنیایی، احساس حقارت، پوچی، بییقینی، غفلت از خدا و خانواده آسمانی و آخرت در انسان ایجاد میکند. کسی که میگوید خوش بگذران و شاد باش و گریه نکن؛ خودش بدون استثناء درگیر بخشهای جنسیاش است. مثلا یا گرفتار دعوا و طلاق و غصه است و یا زودرنجی و حساسیت های بیهوده. هیچ کدام از کسانی که چنین ادعای نادرستی در باره ی دعاها دارند، زندگیشان به معنای حقیقی، یک زندگی شاد و آرام نیست. قرآن هم حکایت از این حقیقت می کند و می فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْكاً= و هر كس از یاد من روی بگرداند، در حقیقت زندگى تنگ [و سختى] خواهد داشت»، یعنی کسی که از یاد حقیقت وجود خودش و یاد معشوق و خانواده آسمانیاش اعراض داشت، محال است دنیایش تنگ نباشد و زندگی توأم با فشار نداشته باشد. ممکن است پولدار هم باشد یا از نظر اقتصادی خیلی گشایش داشته باشد؛ اما همان پول و کار تجاری لهاش میکند. این یک قاعده الهی است.
چرا بیشتر طلاقها در طبقات تحصیلکرده اتفاق میافتد؟ چرا 90% خودکشیها در میان تحصیل کردههاست؟ برای اینکه تحصیلات، شغل و درآمد و تجارت، آنها را از خودشان غافل کرده. پس اگر از یاد خدا اعراض کردید، منتظر فشارهای چهار بخش طبیعیتان باشید.
حضرت صادق(علیهالسلام) در دعای ندبه تاکید میکند که برای بخش اصلی وجودتان گریه کنید تا نجات پیدا کنید و فرج شما برسد، تا منشا همه شادی ها و آرامشها برسد. بنابراین، کسی که واقعاً برای امام زمان(علیهالسلام) و ظهور حضرت گریه میکند و طلب حضرت را دارد، قطعاً به کانون شادی و آرامش وصل میشود. چنین آدمی مورد نظر و حمایت خاص و توجه ویژه امام زمان (علیهالسلام) قرار میگیرد.
در بحران و نابسامانی جهان امروز نیاز به توجه به علم دینی است
«أین» گفتن های دعای ندبه به چه معنی است؟ «أین» یعنی «کجاست؟» و این، حکایت از دغدغه های مهم انسان میکند. همه ما در زندگی «کجا»هایی داریم. مثلا در بخش جمادی دنبال پول هستیم و این همان «کجا»ی مالی است؛ یا در بخش گیاهی «کجا»های ما این است که به دنبال سلامتی و زیبایی هستیم و این همان «کجا»ی گیاهی است؛ یا در بخش حیوانی دائماً میگوییم: «کجاست؟» آن معشوقهای حیوانی مثل ازدواج، مقام، شغل و...؟
اما انسانی که به بلوغ انسانی رسیده، صبح تا شب در پی رزق انسانی است. دغدغه و غصههای انسانی دارد و آنها را میطلبد. وقتی که بخش انسانیاش فعال شد. چون بینهایتطلب است، محال است دیگر با امور دنیایی سیر شود، بلکه آخرت و ابدیت و خوراکهایی که بینهایت خوشمزه هستند و پایانی ندارند را طلب میکند. پس «أین» های دعای ندبه «أین»های انسانی است.
در این دعا میگوییم: «أَیْنَ أَعْلامُ الدّینِ وَ قَواعِدُ الْعِلْمِ؟= كجایند پرچمهاى دین، و پایههاى دانش؟»، یعنی بخش انسانی انسان، به علم و نشانههای دینداری و به علم و معرفت که همان دانش ابدی و انسانی هستند، نیاز دارد. نه فقط به دانشهای دنیایی.
نبی اکرم(صلیاللهعلیهوآله) فرمودند: «انَّ الله تَبارَکَ وَ تَعالی یُبغِضُ کُلَّ عالِمٍ بِالدُّنیا جاهِلٍ بِالآخِرَة= خداوند تبارک و تعالی خیلی بدش میآید از هر عالم به دنیایی که جاهل به آخرت است»، یعنی خداوند از انسانی که از ابدیتش یعنی برزخ، مرگ، سکرات مرگ، زندگی برزخی، قیامت و 50 سؤال قیامت هیچ نمیداند، بدش میآید. مگر میشود کسی که چنین علمی نداشته باشد و سالم متولد شود؟
«قَواعِدُ الْعِلْمِ» علم دنیایی را هم شامل میشود، اما علم دنیایی که مضر به آخرت نیست. اینکه ما در روایت داریم، علم 27 پله دارد و تا زمان ظهور امام زمان(علیهالسلام)، فقط 2 پلهاش طی میشود و بعد از ظهور 25 پله دیگر علم طی خواهد شد، علتش این است که بشر ظرفیت بیشتر از این را ندارد. بشر با همین دو پلهاش چقدر در مهندسی، پزشکی، الکترونیک؛ فضای مجازی سوءاستفاده کرده و فساد راه انداخته و چه بلایی به سر دنیا آمده و در حال نابودی خودش است. دلیل این وضع این است که بخش «فوق عقلی و انسانی»اش را غذا نداده و گرفتار این همه فساد شده.
علم بدون بخش «فوق عقلانی» مثل شمشیری است در دست یک مست یا اسلحهای در دست یک آدم دیوانه که هر جا شد، شلیک میکند. بنابراین، ما به نشانههای دینداری و علم به معنای ابدی احتیاج داریم، نه علمی که در ما مستی ایجاد کند.
کجاست آن کسی که ریشه ظلم را برمی چیند
می خوانیم: «أَیْنَ بَقِیَّةُ الله الَّتى لا تَخْلُوا مِنَ الْعِتْرَةِ الْهادِیَةِ؟= كجاست آن باقیمانده خدا كه از عترت هدایتگر خالى نشود؟».
«بقیه خدا»، یعنی خلیفه، جانشین و مظهر خدا در روی زمین. «عترتهای هدایت» همان اهلبیتاند و منظور از «خالی از عترتهای هدایت» امام زمان(علیهالسلام) است که ایشان جزء اهلبیت(علیهمالسلام) هستند. حال دقت کنید داستان دولت کریمهای که شما دائماً آرزویش را میکنید، از اینجا شروع میشود:
«أَیْنَ الْمُعَدُّ لِقَطْعِ دَابِرِ الظَّلَمَةِ= كجاست آن مهیّا گشته براى ریشه كن كردن ستمكاران». ما هر چه در این دنیا بدبختی و نکبت داریم، از دست این ظلمه است. این ظلمها ممکن است از یک اداره، بیمارستان، وزارتخانه، شهرداری و... شروع شود تا ظلمهای کلان جهانی مثل استکبار و ابرقدرتها که دست جنایتکاران را باز میگذارند تا انسانها را بکُشند. بهویژه مسلمانها را در کشورهای مختلف از جمله افغانستان، عراق و یمن...، بعد هم میگویند ما انساندوست هستیم و آمدیم تا انسانها را بکشیم.
چقدر دنیا بیحیا شده و چقدر دنیا را نکبت گرفته که با پررویی تمام میلیونها آدم را میکُشند و بعد هم به آن کسی که بیشتر آدم کشته جایزه صلح نوبل میدهند و اگر کسی هم از ناموس و کشور و بچهاش دفاع کند، میگویند تروریست است و باید کشته شود. این ظلم، کثیف و متأثرکننده نیست؟ آیا این ظلم در انسان کینه مقدس برای نابودی ظلمه ایجاد نمیکند؟ اگر کسی واقعاً در دلش کینه نسبت به این ظالمین نداشته باشد، روز قیامت به گونهای محشور میشود که در نامهی عملش مینویسند که در تمام جنایتهای ظالمین سهیم و شریک است.
اگر کسی مرگ بر آمریکا و اسرائیل و انگلیس و عربستان و منافق نمیگوید، خدا با همینها محشورش میکند. چون امام علی (علیهالسلام) فرمودند: «الرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ كَالدَّاخِلِ مَعَهُمْ فِیهِ= كسی كه به كار جمعیتى راضى باشد، همچون كسى است كه در آن كار با آنها شركت كرده». پس اگر به عملکرد مثبت کسی راضی هستی، خدا ثوابش را به شما هم میدهد. اما اگر به عملکرد منفی یک نفر هم راضی هستی، با او شریک جرم هستی و کیفر گناهش را به شما هم میدهند.
شما ببینید از بین چهارده معصوم آن کسی که جلوه رحمتش از همه بیشتر است، پیغمبر (صلواتاللهعلیه) است که به او «رحمت للعالمین» میگویند. بیشترین لعنتها از زبان پیغمبر آمده. چون مهربانتر است. وقتی کسی مهربانتر شد، لعن و مرگهایش به کسانی که میخواهند انسانها را از سعادت دنیا و آخرت دور کنند، بیشتر میشود. پس کسی که مهربانتر است نیز، دست به شمشیرتر علیه دشمنان انسانیت و آرامش و شادی مردم است.
شما میتوانید بگویید پلیس و ارتش خشناند؟ شما میتوانید بگویید شهدای مدافع حرم خشناند؟ یا آنهایی که ۸ سال دفاع مقدس به جبهه رفتند و جانشان را برای آرامش ما دادند، آدمهای خشنی بودند؟ هرگز! بلکه آنها مهربانترین و زیباترین انسانهای دنیا بودند. پس هر چه از ظلم نفرت داری؛ اعم از ظلمهایی که در خانوادهها بین زن و شوهر و بچهها یا پدر و مادر در حق هم میکنند یا ظلمهای اجتماعی کلان، بگو خدایا! ما نمیتوانیم جلوی این همه ظلم و گرفتاری و بدبختی را بگیریم؛ تو امام و صاحب مان را برسان. این نشان میدهد که همه محدودیتها و محرومیتهایی که همه ما داریم، برای این است که صاحبمان بالای سرمان نیست. پدر نداریم، یتیم هستیم ؛ برای همین است که این همه مشکل داریم و گرفتار هستیم.
منتظر کسی است که تلاش می کند تا امام زمان علیه السلام بیاید
در این دعا می خوانیم: «أَیْنَ الْمُنْتَظَرُ لِإِقَامَةِ الْأَمْتِ وَ الْعِوَجِ= كجاست آن كه برای راست نمودن انحراف و كجى به انتظار اویند؟». این خواستهای است که شما هم باید داشته باشید. این «أین» باید در دلتان بیاید. اگر نیاید، یعنی منتظر نیستی و اگر منتظر نیستی روحیه خطرناکی داری. پس باید خودت یک آدم مبارز برای برطرف کردن کجیها و انحرافات باشی. اگر وجود تو برای برطرف کردن کجیها و انحرافات خاصیت داشته باشد، چه در سطح خانواده، محل، شهر، کشور و در سطح بینالملل، از سربازان و همچادری های حضرت میشوی. جالب است اگر کسی در این مسیر بیفتد، گریه و اضطرابش عملیاتی میشود، اما آدمی که این همه انحراف را میبیند و لال است و تلاش نمیکند و هیچ کاری نمیکند، منتظر واقعی نیستی.
منتظر یعنی کسی که تلاش میکند تا حضرت را بیاورد. وقتی روز قیامت از عمر و جوانی و فعالیتهای جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی و فوق عقلانیاش آمار میگیرند، میبینند که همهاش را وقف حضرت کرده است.
کجاست آن امیدی که دشمنی ها را نابود می کند؟
سپس میخوانیم: «أَیْنَ الْمُرْتَجَى لِإِزَالَةِ الْجَوْرِ وَ الْعُدْوَانِ= كجاست آن کسی که امید میرود، براى از بین بردن ستم و دشمنى؟» کجاست آن کسی که همه آرزو دارند تا او بیاید و ظلم و دشمنیها را نابود کند. دشمنیهای مذهبی، شیعه با سنّی، مذاهب سنّی با همدیگر و سایر دشمنیها.
حالا ما کجا میتوانیم همه این دشمنیها را از بین ببریم؟ یا همه را به صفا و وحدت تبدیل کنیم؟ شیعه کنار سنّی، سنّی کنار مسیحی، مسیحی کنار یهودی، یهودی کنار هندو، هندو کنار بودایی، بودایی کنار لائیک. کجا میشود همه آدمها یک روز جمع شوند و با هم دشمن نباشند. صفا کنند و همدیگر را دوست داشته باشند؟ شما فقط یک جا میتوانید این را پیدا کنید و آن اربعین امام حسین (علیهالسلام) است.
این معجزه انسان کامل است که اگر باشد، همه دشمنیها کنار میرود. همه حول محور یک شخص وحدت دارند، یعنی امام زمان (علیهالسلام). اگر او بیاید این اتفاق میافتد. پس هر چه قدر عشق به امام زمان(علیهالسلام) داری، در اربعین بگذار. در اربعین بیا و قدرتت را وسط بگذار. چون اربعین نمونه کوچک حکومت امام زمان(علیهالسلام) است.
امام زمان (علیهالسلام) احیاکننده سنت های الهی است
بعد میخوانیم: «أَیْنَ الْمُدَّخَرُ لِتَجْدِیدِ الْفَرَائِضِ وَ السُّنَنِ؟= کجاست آن که ذخیره شده برای احیای واجبات و سنتها؟». وقتی امام نباشد، میکدههای فطری و خوراکهای معنوی همه از بین میرود و عبادتها روح ندارند. مثلاً سالها نماز میخوانیم، اما اثرگذار نیست. درحالی که اگر امام باشد، با دو رکعت نماز، انسان رستگار میشود. از بس کیفیت بالاست. پس اگر امام زمان(علیهالسلام) بیاید، فریضه و سنتها را احیا میکند.
این را بفهمیم که وقتی امام زمان(علیهالسلام) بیاید، همه چیز خوب و زیبا و شاد و آرام است. با دو رکعت نماز ما تا معراج میرویم. وقتی امام بیاید، زندگی دائماً مستانه است. پس این «أین»ها را در دعای ندبه جدی بگوییم .
کلیدواژه ها:
آثار استاد
کارتان محشر