دعا برای فرج مقدمه ساز ظهور

هر کس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: «الّلهمّ صلّ علی محمّدٍ و آل محمّدٍ و عجّل فرجهم؛ خداوندا! بر محمّد و خاندان او درود فرست و در فرج ایشان تعجیل فرما» نمیرد تا قائم(ع) را دریابد
 

به گزارش منتظران منجی؛در فرهنگ اسلامی نیّت و قصد، ارزش و جایگاه خاصی دارد؛ تا آنجا که رسول گرامی اسلام(ص) می فرمایند: « نیت مؤمن از عملش برتر است». نِیة المؤمنِ خیرٌ مِن عَمَلِه.

الکافی، ج2، ص84، ح2.

از این رو کسی که در دلش نیّت انجام عمل خیری را داشته باشد، از ثواب آن عمل بهره مند می شود حتّی اگر توفیق انجام آن عمل خیر را نیابد.

امام علی(ع) می فرماید: «إحسانُ النیةِ یُوجبُ المثَوَبِة؛ نیت نیکو، موجب پاداش است».

غررالحکم، ح1265

بر همین اساس در فرهنگ اسلامی، انتظار فرج و امید تحقّق دولت آل محمّد(ص) چنان قدر و قیمتی دارد که شاید کمتر عملی می تواند به آن برسد. کسی که صادقانه انتظار ظهور آقا و مولایش را می کشد و از ته دل برای فرج آل محمّد دعا می کند؛ ثوابش برابر با کسی است که ظهور را دریابد و با مولایش همراه شود

امام صادق(ع) فرمودند:

هر کس بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید: «الّلهمّ صلّ علی محمّدٍ و آل محمّدٍ و عجّل فرجهم؛ خداوندا! بر محمّد و خاندان او درود فرست و در فرج ایشان تعجیل فرما» نمیرد تا قائم(ع) را دریابد

طوسی، محمّدبن الحسن، مصباح المتهجّد، ص328.

«دعا» چنانكه بعضی از محققین فرموده ‏اند: بر حسب لغت به معنی «ندا» است و بر حسب عرف و اصطلاح، توجه به سوی خدا و طلب رحمت از او به طور فقر و مسكنت و خضوع است؛ و بر سپاس و ستایش و تسبیح و تنزیه باری تعالی نیز اطلاق می‏شود، زیرا سپاس و ستایش نیز نوعی درخواست و مسئلت عطا و موهبت است

از آیات قرآن استفاده می شود که همه ادیان الهی نقش و جایگاه ویژه ای برای دعا قائل شده اند و پیامبران نیز علاوه بر دعا در حق امت خود آنان را به تضرع در درگاه الهی فرا می خواندند. دعا و نیایش در همه ادیان به خصوص ادیان توحیدی وجود داشته و کسانی که از این عامل معنوی بهره نمی گرفتند دچار خسران و ضررهای قابل توجه می شدند.

دعا محبوب ترین اعمال نزد خداوند، برترین عبادت، علت روشنایی آسمان ها و زمین، كلید تمام رحمت ها و... است

انسانها در دوران غیبت به انواع گرفتاری ها و مشکلات دچار می شوند و شیطان از شیوه و ابزارهای مختلفی جهت آسیب زدن به ایمان و عقاید افراد استفاده می کند . به منظور حفظ آحاد جامعه ی اسلامی در مقابل این خطرات، وظایفی در مجموعه ی تعالیم اسلام و رهنمودهای ائمه اطهار ( علیه السلام) مقرر شده است، تا مردم از طریق عمل به آن ها خود را از هر عاملی که آن ها را در این دوره تهدید می نماید، رهایی بخشند . از جمله ی این تکالیف، دعا برای فرارسیدن زمان ظهور حضرت امام زمان (عج) است . این دعا زیباترین آرزو و بهترین دعاهاست؛ زیرا خیرو سعادت دنیا و آخرت ما و همه ی انسان ها و نیز گشایش در امور مادی و معنوی جهانیان وابسته به امر ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

در توقیعی که از ناحیه ی آن حضرت در زمان نایب دوم ایشان خطاب به اسحاق بن یعقوب صادر شده است، با صراحت آن حضرت به شیعیان سفارش می کنند که جهت هرچه زودتر واقع شدن امر ظهور، زیاد دعا کنید . اگر از این نظر به سیره ی سایر معصومین ( علیهم السلام) مراجعه کنیم، به وضوح می بینیم، همه ی آن ها برای ظهور حضرت دعا می کردند و از پیروان خود هم می خواستند، از این امر غفلت ننمایند . به عنوان مثال، نقل شده است که حضرت امام صادق ( علیه السلام) در روز بیست و یکم رمضان، در حال سجده با این عبارات با خدای خود راز و نیاز می کردند ... ان تصلی علی محمد و اهل بیته و ان تاذن لفرج من بفرجه فرج اولیائک و اصفیائک من خلقک و به تبید الظالمین و تهلکهم عجل ذلک یا رب العالمین ... پروردگارا درود و صلوات بر پیامبراکرم ( صلی الله علیه و آله) و اهل بیتش بفرست و اذن فرج و ظهور آن کسی را عنایت کن که با فرج او، فرج اولیاء و برگزیدگان از خلق تو حاصل می شود . ای پروردگار جهانیان در این کار تعجیل بفرما         افعال الاعما، ج 1، ص 386 .

و حضرت عسکری ( علیه السلام) در ضمن اشاره به مشکلات موجود در دوره ی غیبت در این باره می فرمایند ... لاینجوفیها من الهلاکة الا ... [من] وفقه فیها الدعا تبعجیل الفرج ... کسی در این شرایط از هلاکت و نابودی نجات پیدا نمی کند، مگر این که خداوند او را به دعا برای تعجیل فرج و ظهور موفق بگرداند .         بحار الانوار، ج 102، ص 112

در دوره غیبت دعا برای ظهور امام زمان عج نه تنها یک تکلیف شرعی برای شیعیان است بلکه یک وظیفه انسانی نیز تلقی می شود، امام صادق (ع) می فرماید هر کس برای فرج فرزندم مهدی دعا کنداو هم برای او دعا خواهد کردوخوشا به حال کسی که امام زمانش برایش دعا کند.زیرا طبق روایات، حضرت ولی عصر(عج) در همه حال به یاد شیعیان بوده و برای آنها در مشکلات دعا می کند بنابراین اقتضای انسانیت و عدالت این است که شیعیان نیز به یاد ایشان بوده و دعا برای سلامتی آن حضرت و تعجیل در فرج را فراموش نکنندد. آن حضرت برای فرج خود به درگاه الهی دعا می کند و در برخی روایات آمده است که آن حضرت شب قبل از ظهور را تا سحرگاه در کنار کعبه به دعا مشغول خواهد بود. خداوند در قرآن می فرماید: «أمن یجیب المضطر إذا دعاه و یكشف السوء». از شرایط استجابت دعا اضطرار است. رسیدن به این حالت، حالت استجابت دعا است و برای ظهور چاره ای جز ایجاد اضطرار نیست و آن هم باید ایجاد شود. معرفی امام زمان علیه السلام - فلسفه غیبت-، آثار وجود نازنین آن حضرت و ضرر هنگفتی كه به مسلمین به خاطر غیبت می رسد خود ایجاد كننده حالت اضطرار است.

در شرایطی که نوید نزدیکی ظهور وجود دارد یکی از مهم ترین عوامل امید بخش، دعا برای تعجیل در فرج است. همانگونه که در اسلام برخی عبادات به صورت دسته جمعی دارای ثواب بیشتری هستند تعابیری نیز در خصوص دعای دسته جمعی وجود دارد و به این امر توصیه های فراوانی شده است.

دعا از دو جهت در فرج و ظهور نقش ایفا می نماید. یكی نقش و تأثیرات دعا و دیگری فضاسازی اجتماعی و فردی و آماده كردن فضا برای ظهور.

دعا اثرات بسیار شگرفی بر زندگی انسان و روح و روان او دارد. دعا انسان را به خدا نزدیك می نماید. او را بنده خدا می كند. به او امید و تحرك می دهد. از آثار مهم دعا معنوی شدن جامعه اسلامی است. جامعه ای كه راز و نیاز و درخواست در آن متبلور است قطعاً جامعه ای است كه معنویت در آن موج خواهد زد و این برای ساخت فضای ظهور بسیار مناسب خواهد بود. امید به آمدن موعود، مقدمه درخواست آمدن او و دعای فرج، بیانگر آرزوی قلبی بشر برای دیدن آن منجی است. پس این خواست قلبی مقدمه می‌شود برای زمینه‌سازی فرد در زندگی شخصی و اجتماعی خویش. فردی که آمدن امام را قلبا آرزومند است، برای خودش محدودیت‌هایی قائل می‌شود و دست به هر عملی نخواهد زد

روایاتی در موضوع تعجیل ظهور امام زمان(عج) وارد شده است که نشانگر این است که دعا اثر كاملی در امر فرج دارد. و آن چه از روایات دلالت بر این امر دارد؛ پنج قسم است: در بعضی روایات تصریح شده است كه دعای مؤمنین و طلب فرج آن حضرت(ع) موجب تعجیل در فرج می ‌شود، و ترك آن موجب تأخیر در فرج می ‌شود. از آن جمله روایتی كه در«نجم الثاقب» از شیخ جلیل عیّاشی از فضل بن ابی قره نقل شده، كه گفت: از امام صادق(ع) شنیدم كه می ‌فرمود: خداوند به حضرت ابراهیم(ع) وحی فرمود كه بزودی برای تو از ساره پسری متولّد می ‌شود. ساره گفت: كه من پیره ‌زن و عجوزه‌ام. خداوند فرمود: بزودی فرزندی  به دنیا آورد و فرزندان آن پسر تا چهارصد سال در دست دشمن من معذّب می ‌گردند، به سبب آن كه كلام مرا ردّ نمود. پس چون بنی اسرائیل در دست فرعون مبتلا شدند تا چهل روز در درگاه خداوند ناله و گریه نمودند. خداوند به حضرت موسی و هارون(ع) وحی فرمود كه: ایشان را از دست فرعون خلاص گرداند، و صد و هفتاد سال از آن چهار صد سال باقی مانده بود كه آن را از ایشان برداشت. امام صادق(ع) فرمود: كه اگر شما نیز چنین تضرّع و زاری می ‌كردید، خداوند فرج ما را مقدّر می ‌كرد، و چون چنین نكنید پس بدرستی كه این امر به نهایت خود خواهد رسید.اهتمام در طلب فرج را به وجه عموم بیان فرموده، چنان چه مقتضای اطلاق كلمه«الفرج» همین است، دعا در تعجیل فرج ــ چه فرج كلّی و چه فرج در هر امری از ایشان ــ و طلب كشف حزن و رفع غم از قلب مباركشان ــ در آن چه تعلق به ایشان دارد یا به هر یك از شیعیان ــ لازم است. در كتاب«احتجاج» در توقیع مبارك آن حضرت چنین آمده: «و أكثروا الدّعا بتعجیل الفرج فإنّ ذلك فرجكم »؛ برای تعجیل فرج؛ بسیار دعا كنید، پس بدرستی كه این دعا موجب فرج شما است. این روایت جامع ‌ترین و كامل‌ ترین كلام در امر دعا در فرج ایشان می ‌باشد

امام عصر روحی فداه  در توقیع شریف خطاب به شیخ مفید می فرمایند:

(اگر شیعیان ما با دل های متحد و یكپارجه بر وفای به عهد و پیمان خویش اجتماع می كردند ملاقات ما با آن ها به تاخیر نمی افتاد و سعادت دیدار و مشاهده ی با معرفت برای آن ها به زودی حاصل می شد و زودتر از این به دیدار ما نایل می شدند.)

امام صادق (علیه السلام) درباره نقش دعا در تعجیل فرج فرمودند: (وقتی عذاب و سختی بر بنی اسرائیل طولانی شد، چهل روز به درگاه خدا گریه و ناله كردند. خداوند متعال به موسی و هارون وحی فرمود كه آن ها را از دست فرعون نجات دهند و این در حالی بود كه از چهارصد سال عذاب صدوهفتاد سال باقی مانده بود و خداوند به واسطه ی دعای بنی اسرائیل از آن صدوهفتاد سال صرف نظر نمود.)

مولف كتاب مكیال المكارم با استناد به این روایت می گوید:

وقت ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از امور بدایه است كه امكان پس و پیش افتادنش هست یعنی می توان با دعا نمودن فرج و ظهور امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را جلو انداخت و تشویق ائمه ی اطهار به دعا نمودن برای تعجیل ظهور بیانگر آن است كه حصول فرج دارای یك زمان صددرصد تعیین شده و غیر قابل تغییر نیست و اگر مردم به مسئله غیبت امام زمانشان و طولانی شدن این امر بی توجهی نكرده و همگی دعا نمایند، امید است كه خداوند هرچه زودتر طومار غیبت را در هم پیچیده و آن بزرگوار را ظاهر نماید. همچنان كه در زمان حضرت ادریس(علیه السلام) وقتی آن حضرت مورد حمله ی حكومت طغیانگر زمان خویش قرار گرفت از میان مردم غایب شد؛ دردوران غیبتش مردم تصمیم به توبه در مقابل خداوند را گرفتند و این بازگشت و پشیمانی واقعی باعث شد كه خداوند دوران غیبت او را پایان بخشد. حضرت ادریس (علیه السلام) ظاهر شد و حاكم ستمگر در برابر او به ذلت و خواری افتاد.

از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)  نقل شده كه فرمودند: (شیعیان ما به اندازه ی آب خوردنی ما را نمی خواهند، اگر بخواهند دعا می كنند و فرج ما می رسد.)

امام جواد(علیه السلام) می فرمایند:

«برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است.»

دعا در فرارسیدن زمان ظهور، اثر قطعی دارد و ترك آن موجب تاخیر در امر فرج خواهد شد و از دقت در حدیث بنی اسرائیل و سایر روایات استفاده می شود كه امر ظهور بداپذیر است و ممكن است با تضرع و دعای مومنین و استجابت حق تعالی حتی برخی نشانه های حتمی (كه مقدمه یا مقارن ظهور قرار است به وقوع بپیوندند و شدید و سخت بوده و گرفتاری ها و ناگواری هایی در بردارند) بخشیده شده و محقق نشوند.

تنها یكی از آثار دعا برای تعجیل فرج تسریع امر ظهور امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است . این دعا آثار و بركات فراوانی همچون ازدیاد نور امام در قلب، آمرزش گناهان، رنجش و وحشت شیطان، نزول نعمت، دفع بلاها، زایل شدن غم ها، طول عمر و بركت در آن، وسعت رزق، ورود به بهشت، ایمنی از عذاب جهنم، نایل شدن به شفاعت اهل بیت(علیهم السلام)، محشور شدن در زمره ی امامان، امان از تشنگی روز قیامت، ایمنی از سختی حساب، ثواب هزار سال خدمت به پروردگار، ثواب نه هزار سال نماز و روزه و... دارد كه مولف مكیال المكارم به ۱۱۰ فایده از آن اشاره نموده است.

دعا برای تعجیل فرج امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نه تنها از محبت، عشق و علاقه دعا كننده به حضرت مهدی (علیه السلام) حكایت می كند كه عملی انسانی و كاملا وجدانی است. عدالت طلبی، ظلم ستیزی و روحیه ی نوع دوستی ایجاب می كند كه یك انسان مسلمان برای رهایی همه ی بشریت از عبودیت شیطان ها و ظلم ستمگران لحظه شماری كند و با دعا برای ظهور امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای تسریع و جلو افتادن این امر تلاش كند.

خداوند متعال خود ندای «ادعونی استجب لكم» سر داده و تغییر سرنوشت هر قومی را منوط به تغییر آن قوم دانسته و نیز امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اجداد طاهرینش خود شیعیان را به دعا برای تعجیل فرج توصیه كرده اند كه نشان می دهد اگر اشتیاق ما به اوج برسد خداوند نیزوعده ی خود را محقق خواهد ساخت. آری اگر تقاضا زیاد شود خداوند نیز حجت خود را عرضه خواهد كرد.

دعا برای حضرت مهدی (علیه السلام) به یقین مستجاب است زیرا ایشان به شدت مورد محبت پروردگار می باشند تا آنجا كه خداوند پیامبرش را نیز به دوستی او سفارش می كند. نیایش در باره ی چنین عزیزی هرچند از دهان آلوده و زبان گنه كاری درآید به بركت آن حضرت مستجاب می شود. از طرف دیگر چون این دعا خود نوعی عرض ادب و تحیت نسبت به ایشان است پس به مصداق آیه ی شریفه ی قرآن كه فرمود:«چون شما را درودی گفتند پس در پاسخ درودی نیكوتر یا همانند آن گویید.» وجود مقدس امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز برای دعا كننده دعا خواهند كرد و البته دعای این بزرگوار به سبب پاكی ذات و بزرگی مقام حضرتش بی شك اجابت می شود. بنابراین كسی كه دعا بر ولی عصر(علیه السلام) را بر درخواست حاجات شخصی خویش مقدم می دارد نه فقط زیان ندیده بلكه یك امر احتمالی را با عطای حتمی مبادله نموده است و تازه پاداش ادای حق و انجام وظیفه نسبت به مولای غریب و غایب خویش را نیز از خدای بخشنده خواهد گرفت.

به یقین هركس كه امروز برای تعجیل در ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) دعا می كند و در راه تحقق این هدف گام بر می دارد؛ در ثواب و فضیلت هر حقی كه پس از ظهور اقامه خواهد شد، هر فسادی كه از روی زمین برچیده می شود، هر گناه و معصیتی كه ترك می گردد، هر حكمی از احكام اسلام كه بیان و اجرا  می گردد، هر حقی كه بر پا می شود و... سهیم و شریك خواهد بود.گفتیم كه دعا زمان ظهور را نزدیك می كند. تصور كنید حتی اگر پنج دقیقه ظهور زودتر انجام شود از چه تعداد گناه، معصیت، ظلم، خون ریزی، ستم وجنایت جلوگیری خواهد شد؟ و اگر كسی بتواند با اعمال و دعای خویش در جلو افتادن زمان ظهور موثر باشد به چه توفیق بزرگی دست یافته است!!

كسی كه برای ظهور دعا می كند در حقیقت از اوضاع و احوال عالم و غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ناراضی است و این خود نوعی برائت جستن از تمامی كسانی است كه با سوء استفاده از نبود قدرت و حكومت ظاهری عالم در دست ولی خدا به ظلم و ستم مشغولند. آری انتظار یعنی نفی وضع موجود و به دنبال تحقق وضع مطلوب بودن. اگر به فرض ما برای فرج امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دعا كردیم و توفیق درك ظهور را پیدا نكردیم هرگز چیزی از دست نداده ایم. طبق روایات برای كسی كه جهت تعجیل در امر فرج زیاد دعا می كند فرج حاصل می شود و او همانند كسی است كه در راه خدا در خون خویش غلتیده است و با ظهور آن حضرت از اهل رجعت خواهد بود.

البته باید توجه داشت که دعا برای امام عصر به معنای احتیاج مولایمان به دعای ما نیست بلكه دعا برای فرج توفیقی است كه امام خود به دعا كننده میدهد.در آیه 77 سوره مباركه فرقان بیان شده است كه اگر دعای شما نباشد خداوند هیچ اعتنایی به شما نمی كند

غفلت مردم از امام عصر و جدی نگرفتن دعا برای ظهور را می توان در فعالیت بی وقفه ابلیس و لشگریان او ریشه یابی كرد هم اینك عمده تلاش و برنامه ریزی شیطان برای دور كردن مردم از اهل بیت خاصه وجود مقدس امام عصر است .از سویی مسئله ظهور برای شیطان حكم مرگ وزندگی را دارد زیرا شیطان از خداوند تا روز قیامت وقت خواست، ولی فقط تا وقت معلوم به او وقت داده شد. طبق روایات زمان این وقت قیام قائم آل محمد است. پس به جهت اینكه وجود مقدس امام عصر ناقوس مرگ ابلیس و انهدام سپاه او را به همراه خواهد داشت طبیعی است شیطان و لشگریانش تمام توان وتلاش خویش را برای به تعویق انداختن وقت ظهور و باز داشتن مردم از دعا برای امام عصر به كار گیرند.

حضرت امام محمّدباقر(ع) خطاب به یکی از اصحاب خویش فرمودند:

آیا تو را راهنمایی نکنم به چیزی که رسول خدا(ص) در آن استثنایی نزده؟

عرض کردم: چرا. فرمود:دعا، که قضای پیچیده و سخت را برمی گرداند و انگشتانش را به هم فشرد

و باز آن حضرت تأکید کردند:

به خدا سوگند هیچ بنده ای دعا، پافشاری و اصرار به درگاه خداوند عزّوجلّ نکند مگر اینکه حاجتش را برآورد.

حضرت امام صادق(ع) نیز می فرمایند:

دعا کن و مگو که کار گذشته است و آنچه مقدّر شده همان شود [و دعا اثری ندارد]...

مرحوم علّامة مجلسی در شرح روایت فوق می گوید:

... باید ایمان به بَداء داشت و به اینکه خداوند سبحان هر روز در کاری است و هر چه خواهد محو کند و هر چه بخواهد ثبت کند و قضا و قدر مانع دعا نیستند؛ چون تغییر در لوح محو و اثبات ممکن است. گذشته از اینکه خود دعا نیز از اسباب قضا و قدر، (است) و امر به دعا نیز از همان هاست

دعا برای  فرج امام عصر عج زیباترین آرزو و بهترین دعاهاست؛ زیرا خیر و سعادت دنیا و آخرت ما و همه انسان ها و نیز گشایش در امور مادّی و معنوی جهانیان، وابسته به امر ظهور امام عصر(عج) است. به همین جهت است که ائمة اطهار(ع) ما را به این امر حیاتی و با اهمیّت دعوت نموده اند و حضرت ولیّ عصر(عج) نیز در توقیعی که برای اسحاق بن یعقوب فرستاده اند، تأکید فرموده اند:

برای تعجیل در فرج و ظهور من بسار دعا کنید که همانا فرج من، فرج و گشایش خود شماست.    کمال الدّین، ج 2، ص 485.

همچنین آن حضرت در توقیع شریف خطاب به شیخ مفید(ره) می فرمایند:

اگر شیعیان ما که خداوند متعال ایشان را به اطاعت خویش موفّق بدارد با دل های متّحد و یک پارچه بر وفای به عهد و پیمان خویش اجتماع می کردند، ملاقات ما از آنها به تأخیر نمی افتاد و سعادت دیدار و مشاهدة با معرفت برای آنها به زودی حاصل می شد و زودتر از این به دیدار ما نایل می شدند.     بحارالانوار، ج 53، ص 176

در بسیاری از روایات تصریح شده است که دعا از اسباب قضا و قدر است، می تواند تغییر در لوح محو و اثبات به وجود آورد و چه بسا علت محرومیت از بعضی امور در نتیجه ی ترک دعا باشد . بنابراین وقتی دعا را بر طبق جهان بینی اسلامی از جمله ی اسباب دانستیم و این اصل قرآنی را هم که می فرماید: ان الله لایجری الامور الا با سبابها، مد نظر داشتیم، می توانیم بگوییم، دعا برای تعجیل فرج اگر همراه با سایر شرایط خاص خود باشد، چه بسا به مرحله ی اجابت حق برسد و جهان از اسارت در دست ستمگران نجات پیدا کند و اصولا اگر دعا از چنین اثری برخوردار نبود، این همه سفارش و تاکید برآن لغو و بی معنی می شد .

امام صادق(ع) دربارة نقش دعا در تعجیل فرج و برای تشویق شیعیان به این امر حیاتی و مهم فرمودند:

... وقتی عذاب و سختی بر بنی اسرائیل طولانی شد. چهل روز به درگاه خدا گریه و ناله کردند. خداوند متعال به موسی و هارون(ع) وحی فرمود: که آنها را از دست فرعون نجات دهند و این در حالی بود که از چهارصد سال (عذاب)، صد و هفتاد سال باقی مانده بود و خداوند متعال به واسطة دعای بنی اسرائیل از آن صد و هفتاد سال صرف نظر نمود.

آنگاه امام صادق(ع) فرمودند:

همچنین شما (شیعیان) اگر این عمل (یعنی گریه و دعا کردن برای تعجیل فرج) را انجام دهید، خداوند قطعاً فرج و گشایش ما را می رساند و اگر انجام ندهید (و دست روی دست بگذارید و بی تفاوت بمانید) این امر به نهایت خود می رسد.   تفسیر عیّاشی، ج 2، ص 155

مؤلّف کتاب شریف مکیال المکارم با استناد به این روایت می گوید:

آنچه از روایات به دست می آید ظاهراً این است که وقت ظهور امام عصر(عج) از امور بَدائیّه است که امکان پس و پیش افتادنش هست.    مکیال المکارم، ج 1، ص 347

یعنی می توان با دعا نمودن، فرج و ظهور امام عصر(عج) را جلو انداخت و تشویق ائمّة اطهار(ع) به دعا نمودن برای تعجیل ظهور، بیانگر آن است که حصول فرج و فرارسیدن دوران ظهور، دارای یک زمان صددرصد تعیین شده و تغییر ناپذیر نیست و اگر مردم به مسئلة غیبت امام زمانشان و طولانی شدن این امر بی توجّهی نموده و با دل های متّحد و یک پارچه، فرج آن حضرت را از خداوند متعال نخواهند، خداوند ظهور آن بزرگوار را تا انتهایی که برای دوران غیبت در نظر گرفته است و ما از آن اطّلاعی نداریم به تعویق خواهد انداخت و البتّه این نهایت نیز ممکن است هر لحظه فرا برسد.

مؤلّف مکیال المکارم می نویسد:

در زمان حضرت ادریسِ پیامبر(ع) نیز وقتی آن حضرت مورد حملة حکومت طغیان گر زمان خویش قرار گرفت، از میان مردم غایب گردید. در دوران غیبت او، پیروانش که در نهایت سختی و شدّت قرار داشتند، تصمیم گرفتند در برابر خداوند توبه نمایند. این بازگشت و پشیمانی واقعی باعث شد که خداوند، دوران غیبت او را پایان بخشد. حضرت ادریس(ع) ظاهر شد و حاکم ستمگر در برابر او به ذلّت و خواری افتاد.

همچنین است اگر مردم در زمان غیبت، به صورت دسته جمعی توبه نموده و قصد یاری امام عصر(عج) را نمایند، امید است که خداوند طومار غیبت را در هم پیچیده و آن بزرگوار را ظاهر نماید

مکیال المکارم، باب چهارم، بحث غیبت انبیاء.

مرحوم فقیه ایمانی در کتاب خود می نویسد:

... و نیز از بسیاری از اخبار و فقرات ادعیه و زیارات استفاده می شود که امر ظهور آن حضرت، اصل وقوعش یک وعدة تخلّف ناپذیر الهی است؛ ولی زمان وقوع آن از امور بَدائیّه است که قابل تعجیل و تأخیر است و نیز از بعضی از اخبار به دست می آید که دعای مؤمنان هنگامی که با شرایط و آدابش انجام شود، تأثیر به سزایی در تعجیل فرج خواهد داشت

شیوه های یاری قائم آل محمّد(ص)، ص 57.

به این دو پیام از مولایمان حضرت مهدی(عج) نیز گوش جان می سپاریم:

هر مؤمنی که در مجالس سوگواری پس از ذکر مصایب حضرت سیّدالشّهداء(ع) برای من دعا کند، من برای او دعا می نمایم             مکیال المکارم، ج 1، ص 333.

به شیعیان و دوستان ما بگویید که خدا را به حقّ عمّه ام حضرت زینب(س) قسم دهند که فرج را نزدیک گرداند.

شیفتگان حضرت مهدی(ع)، ج 1، ص 251.

در برخی روایات، دعا برای فرج از حقوق اهل بیت(ع) بر شیعیان شمرده شده است؛ چنان که امام صادق(ع) فرموده اند:

همانا از حقوق ما بر شیعیان این است که بعد از هر نماز واجب، دست هایشان را بر چانه گذاشته و سه مرتبه بگویند:

یا رَبَّ مُحَمَّدٍ عَجِّل فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ.

یا رَبَّ مُحَمَّدٍ إِحفَظ غَیبَةَ مُحَمَّدٍ.

یا رَبَّ مُحَمَّدٍ إِنتَقِم لِابنَةِ مُحَمَّدٍ.

ای پروردگار محمّد(ص)، فرج و گشایش امور آل محمّد را تعجیل فرما.

ای پروردگار محمّد(ص)، محافظت کن (دین را در) غیبت محمّد(ص).

ای پروردگار محمّد(ص)، انتقام دختر محمّد(ص) را بگیر.       . صحیفة مهدیّه، ص 195.

امام حسن عسکری ع در روایتی فرمودند:

... هر گاه صبحگاهان روزی دیدید که امامی از آل محمّد(ص) غایب گشته او را مشاهده نمی کنید، پس به درگاه خداوند عزّوجلّ استغاثه نمایید (و فرج و ظهور او را از پروردگار بخواهید)... پس چه زود باشد که فرج و گشایش بر شما رخ نماید...

. کمال الدّین، باب 32، ح 8.

روایات متعدّدی است که به ما امر می کند هر صبح و شام منتظر فرج باشیم و تأکید می کند که ظهور به طور ناگهانی و زمانی که مردم گمان نمی برند صورت خواهد پذیرفت. محبّت و علاقه به امام نیز اقتضا دارد که ما ظهور را دیر نپنداریم؛ زیرا غیبت، دوران تنهایی، دل شکستگی و غصب حقّ امام است

نباید دعا برای فرج را هم ردیف بقیّة دعاها دانست و این مسئلة مهم نباید به امری کلیشه ای و تشریفاتی تبدیل شود. نباید دعا برای فرج را به انتهای مجلس دعا و ذکر، آن هم پس از دعا برای بانی مجلس، مریض مدّ نظر، ملتمسان دعا و اموات حاضران! موکول نمود. در صدر همه حاجت ها، دعا برای ظهور امام عصر(ع) است. به یک یا دو دعا نیز نباید بسنده کرد. در همین یک دعا، فرج عالَم و آدم نهفته است. ماهیّت این دعا با بقیّه دعاها تفاوت دارد. «همه مشکلات» و «مشکلات همه» را در برمی گیرد. علاوه بر اینکه این دعا، دعا برای امام زمان و حجّت دهر و خلیفه خدا و بهترین انسان روی زمین است همه گرفتاران، بیماران، گرسنگان، بی پناهان، مظلومان و محرومان جهان و حتّی مردگان را نیز شامل می شود. حتّی حیوانات نیز پس از ظهور، از عدالت امام بهره مند خواهند شد. در احوال مرحوم میرزا ابوالفضل قهوه چی گفته اند: وی زمانی در بیابان در یک شب برفی، گروهی گرگ را می بیند که به گرد یکدیگر حلقه زده و زوزه می کشند. با حالت تعجّب به خداوند عرض می کند که خدایا اینها دیگر چه می گویند؟ در این هوا چه می خواهند؟ به او فهمانده بودند که این زبان بسته ها به درگاه خدا شکایت می کنند که خدایا تا کی ما حرام بخوریم؟! پس کِی امام زمان(ع) می آید تا ما هم از این حرام خوری نجات پیدا کنیم؟

با دعا كردن برای تعجیل فرج، خداوند _ انشاء الله _ ظهور را نزدیك می فرماید ؛ پس بیایید همگی این عمل بسیار مهم را انجام دهیم  و (همانند قوم بنی اسرائیل كه با گریه و زاری و ناله ظهور حضرت موسی را خواستار شدند) ؛ ما هم با ندبه و ناله در صبح آدینه، و گریه و زاری در تمام اوقات از خداوند تعجیل در فرج امام زمانمان را بخواهیم تا خداوند _ ان شاء الله _ ظهورش را نزدیك فرماید.

قطعا خدای مهربان وبزرگ ما هم دعاهای ما را اجابت خواهند كرد وزمان ظهوررو خیلی نزدیك تر می كنند انشالله ....

ایت الله بهجت : بهترین کار برای به هلاکت نیفتادن در آخرالزّمان، دعای فرج امام زمان(ع) است؛ البته دعایی که در همة اعمال ما اثر بگذارد. قطعاً اگر کسانی در دعا جدّی و راستگو باشند، مبصراتی (= دیدنی هایی) خواهند داشت. باید دعا را با شرایط آن خواند و «توبه از گناهان» از جملة شرایط دعا است.

مخصوصاً دعای شریف «عظم البلا و برح الخفا» را بخوانیم و از خدا بخواهیم که صاحب کار را برساند. با او باشیم. اگر رساند که رساند و اگر نرساند [حداقل] از کنار او دور نشویم. از رضای او دور نرویم. [امام زمان(ع)] حرف هایی [را] که ما با یکدیگر می زنیم، می داند. در هر حال برای تعجیل در امر فرج و رفع نگرانی ها و گرفتاری ها و نجات و اصلاح حال مؤمنین [این دعا] را بخوانیم: «اللّهمّ اکشف هذه الغمّة عن هذه الامّة بظهوره» خداوندا با ظهور حضرت حجّت(ع) این ناراحتی و نگرانی را از این امّت برطرف نما! تنها انتظار فرج کافی نیست «تهیّأ» (= آمادگی)، اطاعت و بندگی نیز لازم است؛ مخصوصاً با توجّه به قضایایی که پیش از ظهور امام زمان(ع) واقع می شود به حدّی که «ملئت ظلماً و جوراً». خدا می داند که به واسطة ضعف ایمان بر سر افراد چه می آید. خدا کند که ظهور آن حضرت با عافیت مطلق برای اهل ایمان باشد و زود تحقّق پیدا کند.

ابتلائات شیعه امروز بسیار زیاد است. از ظلم و ستم و بلا و فشاری که بر سر اسلام و مسلمانان به خصوص اهل ایمان می آید، کارد به استخوان رسیده است. بیماری های مختلف و حوادث زیاد شده است. باید در مشاهد مشرّفه و مواقف مهمّه برای رفع ابتلائات شیعه دعا کرد و تضرّع نمود. ما باید از همه بخواهیم که متوسل شوند و دعا کنند و تضرّع نمایند تا بلکه فرجی حاصل شود. دعای فرج اگر موجب فرج عمومی نشود برای دعا کننده موجب فرج خواهد بود. إن شاءالله چنانچه در بعضی از روایات آمده: «دعا کنید که در آن فرج شماست».

از مهم ترین دعاها، دعای فرج امام زمان(ع) است. همة مشکلات مردم و حکومت ها از غیبت آن حضرت است. برای رفع مشکلات اجتماعی و حوائج مردم باید همان طوری دعا کرد که انسان برای رفع مشکل خودش دعا می کند. دعا اگر دعا باشد تأثیر خواهد کرد».

دعای تعجیل فرج، دوای دردهای ماست. در روایت است که در آخرالزمان همه هلاک می شوند، مگر کسانی که برای فرج دعا کنند. «إلّا من دعا بالفرج». ائمه(ع) ما با این بیان، خیلی به اهل ایمان و شیعیان عنایت کرده اند تا خود را بشناسند. یعنی اگر برای فرج دعا می کنید علامت آن است که هنوز ایمانتان پابرجاست.

اگر بدانیم دعای ما اثر دارد و باز دعا نکنیم، مقصرّیم. حضرت غایب(ع) عجب صبری دارند! با اینکه از تمام آنچه که ما می دانیم یا نمی دانیم اطّلاع دارد و از همة امور و مشکلات و گرفتاری های ما باخبر است. او هزار سال است که زندانی است. لذا هر کسی که برای حاجتی به مکان مقدّسی مانند مسجد جمکران می رود باید که اعظم حاجت (= بزرگ ترین خواسته) نزد آن «واسطة فیض» یعنی فرج خود آن حضرت را از خدا بخواهد

حاج محمّدعلی فشندی(ره) هنگام تشرف به محضر حضرت صاحب(ع) عرض می کند: مردم دعای توسل می خوانند و در انتظار شما هستند و شما را می خواهند و دوستان شما ناراحتند. حضرت می فرماید: دوستان ما ناراحت نیستند! کسانی که منتظر فرج هستند که برای خدا و در راه خدا منتظر آن حضرت باشند، نه برای برآوردن حاجات شخصی خود

آیت الله سید علی قاضی ره : از آن چیزها که بسیار لازم و با اهمیت است دعا برای فرج حضرت حجت ـ صلوات الله علیه ـ در قنوت نماز وتر است بلکه در هر روز و در همه دعاها.

در پایان باید یاد آوری کنیم که ما در کنار دعا و ندبه برای تعجیل در فرج امام عصر عج وظیفه ی بزرگتری هم داریم که البته بالاتر از دعاست ما باید زمینه سازان ظهور امام باشیم .

اثرات خواندن قران در استجابت دعا

یک روایت از پیغمبر اکرم ص است که حضرت فرمودند: «مَنْ خَتَمَ القُرآنَ فَلَهُ دَعْوَۀٌ مُسْتَجَابَۀٌ».(الدر المنثور، 10، 406) هر کسی که قرآن را ختم کند، دعای او پس از تلاوت قرآن مستجاب است.

یک تعبیر دیگر به همین مضمون است که: «إنّ لِصاحِبِ القُرْآنِ عِنْدَ کلِّ خَتمَةٍ دَعْوَةً مُسْتَجابَةً».( جامع الاحادیث، 9، 153) برای هر صاحب قرآنی، در هر بار ختم کردن قرآن، یک دعای مستجاب هست.

روایت از حضرت علی (ع) داریم که حضرت فرمود: «مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آیَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ مِنْ أَیِّ الْقُرْآنِ شَاءَ ثُمَّ قَالَ یَا اللَّهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ»؛ هر کس صد آیه از قرآن را بخواند از هر کجای قرآن، هر سوره‏ای و هر جزئی که باشد و بعد از آن هفت مرتبه بگوید «یا الله»، «فَلَوْ دَعَا عَلَى الصَّخْرَةِ لَقَلَعَهَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ».(وسائل الشیعه، 7، 65) اگر دعا کند، در صورتی که خدا بخواهد، کوه را از جا خواهد کَند. یعنی اگر نفرین کند، به خواست خدا کوه را از جا می‏کَند.

اصولا خواندن قران ، مقدمه‌اى براى فهم قرآن است و درك آن نیز در جاى خود، مقدمه‌اى براى محقق ساختن دستورهاى آن در زندگى فردى و اجتماعى است. به‌طور قطع، اگر مسلمانان از مفاد سوره‌هاى قرآن در زندگى خود الهام بگیرند، همه پاداش‌ها و خواسته‌هاى مشروع دنیا و آخرت را از آن خود خواهند كرد.

قرآن كریم مى‌فرماید: (اِنَّ الَّذینَ یَتلونَ كِتـبَ اللّهِ واَقاموا الصَّلوةَ واَنفَقوا مِمّا رَزَقنـهُم سِرًّا وعَلانِیَةً یَرجونَ تِجـرَةً لَن تَبور * لِیُوَفِّیَهُم اُجُورَهُم ویَزیدَهُم مِن فَضلِهِ اِنَّهُ غَفورٌ شَكور        فاطر، آیات 29‌ـ‌30.

كسانى كه كتاب الهى را تلاوت مى‌كنند و نماز را به پاى مى‌دارند و از آن‌چه به آنان روزى داده‌ایم، پنهان و آشكار انفاق مى‌كنند، تجارتى[ پر سود] و بى زیان و خالى از كساد را امید دارند. [آن‌ها این اعمال‌صالح را انجام مى‌دهند]تا خداوند اجر و پاداش كامل به آن‌ها دهد و از فضلش بر آن‌ها بیفزاید كه او آمرزنده و شكرگزار است.

یکی از اثرات  تلاوت قران استجابت دعاست . امام حسن مجتبى(ع) فرمود: «هر كس قرآن بخواند ـ بلافاصله یا با كمى تأخیر ـ دعایش مستجاب خواهد‌شد» بحارالانوار، ج‌89، ص‌204.

در روایات وارد شده که قسمت اول "سوره حمد" که ارتباط ما با خدا را بیان می‌کند بعد از حمدالهی، ما کار خود را به خدا می‌سپاریم "ایاک نعبد و ایاک النستعین" در روایت وارد شده که وقتی عبد به این قسمت از سوره حمد می‌رسد خداوند خطاب به ملائکه می‌فرماید بنده من هرچه می‌خواهد به او بدهید و ادامه سوره دعا برای خود عبد است که "اهداناالصراط المستقیم" این دعا دعایی است که اجابت می‌شود.

اثرات صلوات در استجابت دعا

در روایات وارد شده است وقتی از خدا دو چیز بخواهید که یکی از آن‌ها حتماً اجابت می‌شود دعای دیگری نیز مستجاب خواهد شد. یکی از دعاهایی که حتماً اجابت می‌شود "صلوات" بر پیامبر و اهل بیت است که خودش دعا است. به همین دلیل تأکید کردند که دعای خود را همراه با صلوات بیان کنید تا خداوند به آن کرم و لطف خودش آن دعای دیگر را نیز بپذیرد.

امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: هر گاه اراده كردید چیزی از حوائج دنیا را از خدای سبحان مسألت نمایید، ابتدا باید خدای عزوجل را ستایش كنید. و سپس صلوات بر محمد و آل محمد بفرستید، پس آنگاه حاجت خود را از خداوند كریم بخواهید.

روزی مردی وارد مسجد شد و پس از بجای آوردن نماز، دست به سوی درگاه خداوند دراز نمود و حاجات خود را طلب كرد. پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) كه در آن مسجد حضور داشتند با مشاهده این وضع فرمودند: این بنده، در خواسته خود از خداوند تعجیل كرد.

پس شخص دیگری آمد و دو ركعت نماز گزارده و ثنای خدا را بجا آورد و سپس بر محمد و آل محمد صلوات فرستاد. آنگاه رسول خدا فرمودند: كه دعایت در آستانه اجابت است.

از جمله ختم هاى مجرب كه براى برآورده شدن حوایج ، تاءثیر زیاد دارد ختم صلوات است و آن چند نوع مى باشد:
اول آن كه از براى قضاى حاجت و دفع بلیات و نجات از نارحتى ها و رسیدن به مقاصد و مطالب ، چهارده هزار صلوات مى فرستد و هر هزار صلوات را كه تمام مى كند به ترتیب به یكى از چهارده معصوم - (علیه السلام ) - هدیه مى كند تا حضرت صاحب الامر عجل الله تعالى فرجه الشریف

اللثالى ، فیض كاشانى .

دعا در فرارسیدن زمان ظهور، اثر قطعی دارد و ترك آن موجب تاخیر در امر فرج خواهد شد و از دقت در حدیث بنی اسرائیل و سایر روایات استفاده می شود كه امر ظهور بداپذیر است و ممكن است با تضرع و دعای مومنین و استجابت حق تعالی حتی برخی نشانه های حتمی (كه مقدمه یا مقارن ظهور قرار است به وقوع بپیوندند و شدید و سخت بوده و گرفتاری ها و ناگواری هایی در بردارند)بخشیده شده و محقق نشوند.