داشتن «توانایی» بدنی در رسیدن انسان به سعادت نقش دارد

على‏ (علیه السلام) در دعا می فرماید: «خدایا! سلامت من آخرین نعمتى باشد كه از من مى‏ گیرى»، یعنى من تا آخر عمر به سلامت نیاز دارم. داشتن سلامتی و نیروی بدنی برای افرادی که سواد یا هنر خاصی ندارند، خیلی اهمیت دارد، زیرا از قدرت بدنی شان در جهت کسب روزی و گذران زندگی استفاده می کنند. متقابلاً یكى از زجرها و غصه ها این است كه انسان نتواند كارهاى بدنى انجام دهد.

روح انسان داراى مراتبى است كه نازلترین مرتبه آن بدن است، یعنی بدن هم جزء قواى روح انسان است و روح در ارتباطى كه با خارج دارد از بدن استفاده مى‏ كند. خود روح ذاتاً نیاز به بدن ندارد و به خاطر بودن در دنیا و پیمودن مسیر تكامل و برای برقراری ارتباطات خارجی نیاز به بدن دارد. انسان بدون بدن هم مى ‏تواند كار انجام دهد. شما شب‏ها كه می خوابید خواب مى ‏بینید، با این وسیله خداوند به ما می فهماند كه بدن ما جزء اصلى شخصیت ما نیست. شما در خواب سیر مى ‏كنید، مسیرهاى مختلفى را مى‏ روید، مى‏ شنوید، مى‏ خورید، احساس و ادراك مى‏ كنید، فكر مى‏ كنید، بحث مى ‏كنید. حتی بعد از بیدارى هم اثرش می ماند. این نشان دهنده این است كه روح انسان بدون بدن هم كارهاى زیادى مى‏ تواند انجام دهد. تا زمانی که روح در دنیاست و قطع علاقه کلی از بدن نشده، به بدن نیاز دارد. وگرنه وقتی وارد عالم دیگری می شویم، این بدن دیگر به درد نمی خورد و آنجا با همان بدنی هستیم که بارها آن را در خواب می بینیم.

بدن برای کسب توانایی و سلامت، احتیاج به ورزش دارد

ورزش هم از عوامل دیگرى است كه در سعادت شخص مؤثر است؛ روح انسان در جهت تکامل خود و تا فرارسیدن زمان مرگ به بدن نیاز دارد، پس انسان باید در حفظ سلامت جسمش بکوشد. یکی از راه های حفظ سلامت بدن ورزش است.

روح انسان در قالب جسم او و در تعلق به جسم او تكامل پیدا مى ‏كند. اگر انسان بدنِ سالم نداشته باشد، روح او نیز سالم نخواهد بود. ورزش نقش دوگانه ای هم در سلامت جسم و هم در سعادت روح دارد.

روستایی ها و عشایر و صحرانشینان با کار سنگین و کشاورزی و دامداری بدن سالمی دارند و کمتر مریض می شوند. شهرى ‏ها كه به خاطر تكنولوژى و پیشرفت صنعت كمتر كار مى‏ كنند، عضلات شان شل می شود و اینجاست که انواع بیماری ها و مشکلات سراغ انسان می آید، زیرا قوام بدن به عضلات است. ورزش جزء لاینفك زندگى شهرى است و نباید به هیچ وجه از ورزش غافل شد. به هر حال بدن در زندگى شهرى اگر بخواهد سعادت را تأمین كند، باید قوى نگه داشته شود. بدن اگر سالم نباشد خیلى از امور را انسان نمى ‏تواند انجام بدهد و بدنی که ضعیف است، آمادگى زیادى براى پذیرش انواع بیمارى‏ ها دارد.

شخص با بدن ضعیف و بیمار توانایی انجام کارهای شخصی خود را ندارد، بخواهد باری را جابجا کند یا خرید کند، توانایی لازم را ندارد. از جهت كسب روزى سلامت جسم اهمیت زیادى دارد. حتى امروزه در شغل ‏هایى كه بدنى نیستند، اولین شرطِ گزینش، سلامت كامل است. برای ازدواج نیز انسان نیاز به سلامت بدن دارد. كسى كه سلامتى دارد از نظر ازدواج موفق‏تر مى ‏تواند عمل كند تا كسى كه سالم نیست.  

بین روح و جسم پیوند محكمى است و تا وقتى در این دنیا شخص زنده است، بین روح و جسم تأثیر و تأثر متقابل وجود دارد. اگر بدن مریض شود، روح هم مریض می شود و متقابلاً ناراحتی روح روی سلامت بدن اثر می گذارد. دل درد داشته باشى، تمام وجودت درد مى ‏گیرد. (چو عضوى به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار). وقتی شما زیاد غصه می خورید، زخم معده مى‏ گیرید. زیاد عصبانى شوید، اثنى‏ عشرتان زخم مى‏ شود. مشكلات روحى جسم را ضعیف و بیمار مى‏ كند.

امروزه در زندگى شهرى آمار بیمارى چه جسمى و چه روحى بالا رفته است. هر مقدار جامعه رو به تكنولوژى و صنعت پیش می رود، این آمارها بالاتر می روند. هواى آلوده و بدن های ضعیف كه عادت به كار سنگین ندارند، مزید بر علت شده اند. در روایت داریم كه صحت و سلامتى بدنها از شیرین‏ترین نعمت ‏هاست.

ورزش علاوه بر اینکه مزایای زیادی برای سلامت بدن دارد، آفاتی نیز دارد. ما ورزش را برای سلامت جسم انجام می دهیم. بعضی ها می روند سراغ ورزش که جسم را سالم کنند، اما روح را خراب می کنند. گاهی حرص و جوش ‏هاى مسابقات امور خیالى و وهمى است که گریبانگیر افراد می شود و سلامت جسم و روح شان را به خطر می اندازد. در مسابقات مى بینیم، فرد به خاطر ورزش و بُردن از مرز اخلاق خارج مى ‏شود و حتی تا مرز خودكشى هم پیش مى‏ رود؛ بنا نیست ما به هر قیمتی ورزش كنیم. اگر بنا باشد ورزش، بهداشت روانی مان را از بین ببرد، این ورزش عاقلانه‏ نیست. عصبانیت‏ هایى كه در ورزش‏ ها سراغ مان مى‏ آید، بد اخلاقى ‏ها، فحاشی ‏ها، قطع ارتباطات، بدبین شدن به افراد، از بین رفتن وحدت و صفاى بین دوستان همه اینها چه از لحاظ دنیایى و چه از لحاظ آخرتى برای ما گران تمام مى‏ شود. بعضی ها در این مسابقات و بُرد و باخت ها دشمن خونی همدیگر می شوند. اینها کارهای جاهلانه، منیت ها و خودخواهی هایی است که هدف ما از ورزش را زیر سؤال می برد. ورزش نباید سوژه ای برای انحراف اخلاقی افراد شود.  

امروزه اعتبار ورزش را با مسایل مبتذل خراب كرده اند؛ از ورزش بهره بردارى سیاسى مى ‏كنند. قدیم ها این گونه نبود، به خصوص ورزش هاى بومى مثل كُشتى که در آن اخلاق، معرفت، جوانمردى، صبر و گذشت سرلوحه ی ورزشکاران بود. یك نفر که وارد گود مى ‏شد از نظر دینى با على ‏(علیه السلام) با خدا، نماز اول وقت، نماز جماعت و با قرآن پیوند برقرار می کرد. توجه به پیش‏كسوت، ادب به پیرمرد، توجه به زیردست و ضعفا، حامى مستضعفین بودن مسائل مهمی بود که به ورزشکار آموزش می دادند. ورزشکار یکپارچه ادب می شد مثل پوریای ولی که داستانش را همه می دانند.

سیدالشهدا (علیه السلام) مى‏ فرماید: «بادروا فی مدته الاعمار بصحه الاجسام = مبادرت کنید در تمام مدت عمرتان به این كه بدنتان را سالم نگه دارید». «مبادرت كردن» یعنى «عمل كردن» و اقدام عملی کردن؛ نه این كه بخواهید و بگویید؛ بلکه باید عملاً اقدام کنید. رابطه با جسم قانون دارد؛ با قانون نمى‏ شود هر طورى که دلت می خواهد برخورد کنی، زیرا بازتاب خوبی نخواهد داشت. به خصوص قوانین الهى كه تخلف ‏ناپذیر است. قوانینی که برای حفظ سلامت بدن وجود دارد، مثلاً بعد از حمام باید مدتی سر را بپوشانیم، به خصوص در فصل پاییز و زمستان. گوش خیلی حساس است زیرا محل مجرای غذای روح است؛(آدمی فربه شود از راه گوش). آدمیت آدم از راه گوش تأمین می شود. اولین عضو از نظر اهمیت که قرآن هم از آن اسم می برد گوش است. «إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ = گوش و چشم و قلب» (اسراء/36). به سلامت گوش خیلی اهمیت بدهید، اگر خوب نشنویم نمى‏ توانیم درست رشد انسانى كنیم. ضرب ‏المثل معروف که می گویند: «عقل سالم در بدن سالم است» فكر نكنیم یك شعار است.

ادامه مطالب مطرح شده در جلسه 17 بحث «سعادت و شقاوت»

«همسر خوب» یار خوبی برای انسان در رسیدن به سعادت است

نعمت «امنیت» عامل دیگر برای نیل به سعادت است

داشتن «دوست» خوب عامل دیگر برای نیل به سعادت است

بدن برای کسب توانایی، سلامت و سعادت احتیاج به ورزش دارد

«آزادی» زمینه ساز نیل به سعادت انسان است