خانواده آسمانی، جلسه 228، 92/07/10

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

بحث در زمینه مکفرات بود که پنج مورد را توضیح دادیم تا رسیدیم به ششمین مورد یعنی «اغاثه الملهوف» به معنای یاری رساندن به ستمدیده می‌باشد. ما حتی در برابر حیوانات مسئولیم. پیامبر «صلی الله علیه و آله» فرموده‌اند: «دخلت النّار امرأه لهرّه» (ممکن است) زنی به سبب یک گربه جهنم برود. شاید گربه غذا می‌خواسته و به او نداده است. راوی می‌گوید: مشاهده می‌نموده که حضرت مجتبی «علیه السلام» یک لقمه خودشان خورده و یک لقمه به سگ می‌دادند، و عرض کرد همه را به سگ دادید و حضرت می‌فرمایند: من حیا می‌کنم که غذا بخورم و ذی روحی مرا تماشا کند. ما هم باید چنین حیایی داشته باشیم و در این مسئله ملاحظه کودکان را خیلی بنماییم. حیاء یعنی اینکه فقط به فکر خودمان نباشیم و نیاز دیگران را در نظر بگیریم. ملهوف می‌تواند هر کس حتی دشمن ما باشد. گاهی گیاهی تشنه بوده و نیاز به آب دارد ما نباید بی تفاوت باشیم. «إغاثه» امر مهمی است و ما نباید اجازه دهیم که کسی از ما تقاضا کند به محض اینکه دریافت کردیم که کسی یا چیزی به ما نیاز دارد باید اقدام به یاری کنیم. در صورتی که طلب کمک کنند و ما اهمیت ندهیم به تصریح حضرت مسلمان نیستیم. ما خودمان باید پیشنهاد کمک بدهیم. بعضی‌ها دچار خودشیفتگی می‌شوند و تدریجاً از مردم و جماعت‌ها فاصله گرفته و به خودشان می‌پردازند. در بین این‌ها خودشیفتگی مذهبی هم بسیار آسیب رسان است.

مشهور است که علامه بحرالعلوم به دنبال یکی از طلاب می‌فرستد وقتی به محضر ایشان شرفیاب می‌شود، علامه «رضوان الله علیه» بر او غضب کرده که چرا همسایه‌ات نیازمند شده و تو توجه نکرده ای؟ عرض می‌کند: من نمی‌دانستم. ایشان می‌فرمایند: اگر می‌دانستی و کمک نمی‌کردی اصلاً مسلمان نبودی. سؤال من این است که چرا نمی‌دانستی؟ اگر در همسایگی ما مراسمی برگزار می‌شود به آن‌ها مراجعه کرده و بپرسیم: اگر نیاز به جای بیشتری دارند می‌توانیم در اختیار شان قرار دهیم. رسول خدا «صلی الله علیه و آله» درباره همسایه آن قدر سفارش فرموده تا مردم گمان بردند همسایه از همسایه‌اش ارث می‌برد. حضرت زهرا «سلام الله علیها» فرمودند: «الجار، ثمّ الدّار» با کوچک‌ترین بهانه نباید با همسایه دعوا کنیم. اگر از کسی ظهورات رحمانی و رحیمی صادر شود گناهانش آمرزیده می‌شود زیرا به الله نزدیک می‌شود. علی «علیه السلام» می‌فرمایند: «من کفّارات الذّنوب العظام، اغاثه الملهوف و التنّفیس عن المکروب» رسیدن به فریاد مظلوم و زدودن غم انسان غمگین از کفارات گناهان کبیره است. در ادارات به تأخیرانداختن کار ارباب رجوع گناه بزرگی است و زمانی را که او از دست می‌دهد زمان رحِمی بسیار مهمی است. چند روز دنیا معادل هزاران روز آخرتی است.

فلذا چنین کسی در برزخ با چنین حجمی از عذاب مواجه خواهد شد. در بین اعضای خانواده هم باید این تعهد حاکم باشد. افراد نباید خودخواهانه فقط به خودشان فکر کنند. وظیفه مرد است که هر کاری از دستش بر می‌آید برای همسرش انجام دهد. زن هم باید در شرایط سخت زندگی پای مرد ایستاده و به او یاری کند. اگر مرد وظیفه داشت به والدینش رسیدگی کند زن باید او را ترغیب کرده و حق ممانعت ندارد. در روایت آمده: اگر برادر انسان از او تقاضای کمک کرد و او اجابت ننمود حتی اگر بهشتی باشد تا قیامت هر روز ماری در بهشت او را نیش می زند. وای به حال کسی که به فریاد والدین، استاد، ولیّ خدا و یا امام زمانش نرسد. بزرگ‌ترین ملهوف امام زمان «عجل الله تعالی فرجه الشریف» است که هر روز طلب فریادرسی می‌کند. حداقل یکبار دعای ندبه را بخوانید. «این المضطرّ»، «عزیزٌ علیَّ أن أبکیک یخذُلک الوری» سخت است برای من که تو نیاز داشته باشی و مردم بی توجه باشند! اگر مشغله‌های شخصی ما مهم تر از حضرت باشند، حتماً یک روز از ما مؤاخذه خواهند کرد که می‌توانستی قدمی در جهت شناساندن امام به جهانیان برداری ولی برنداشتی. بی تفاوتی به امام «علیه‌السلام» خیلی خطرناک است. بعضی‌ها تصور می‌کنند باید تا آن جایی برای امامشان تلاش کنند که به خانواده‌شان فشاری تحمیل نشود، این خیلی اشتباه است. برای تأسیس یکی از دفاتر مؤسسه مکانی در اختیار نداشتیم. شخصی مراجعه کرد و وجهی در اختیار ما قرار داد و اظهار داشت: پس اندازشان برای تهیه مسکن است و خانمش گفته: حاضر است چند سال دیگر مستأجر بماند ولی دفتر مؤسسه دایر شود. البته امام «علیه‌السلام» به ما نیازی ندارند و از ما تقاضای یاری می‌کنند تا ما به جایی برسیم. اگر ایشان در اضطرار و تنهایی و آوارگی است به خاطر ماست و این خیلی بی غیرتی است که ما به فکر آسایش خودمان باشیم. در دعای ندبه، حضرت صادق «علیه‌السلام» به قدری ناامید از یاری دیگران هستند که می‌فرمایند: آیا کسی هست که لااقل در گریه با من همراهی کند؟ «فَلیندُبِ النّادمون؟» «یَضِّجُ الضّآجّون؟» واقعاً کسی هست که پاسخ بدهد من با تمام جان و مال و آبرو شما را اجابت می‌کنم؟ مگر در زیارت جامعه کبیره نمی‌خوانیم: «بابی أنتم و أمّی و نفسی و أهلی و مالی و أُسرتی..»؟ بی حیایی یعنی اینکه من این اظهارات را به دروغ بگویم. «مَوَدت» که درباره زن و شوهر در قرآن آمده است یعنی: طرفین بتوانند یکدیگر را بر خودشان ترجیح دهند و فدای خانواده شوند. این حقیقت نسبت به خانواده آسمانی باید به مراتب قوی تر باشد. متأسفانه در حال حاضر قضیه برعکس است و افراد به خاطر دلبستگی هایشان، امام را تنها گذاشته‌اند. اگر کمک به یک انسان، حتی حیوان و گیاه کفاره گناهان باشد، فریادرسی امام چه اثراتی در زندگی انسان دارد؟

در دفاع مقدس حتی زنان و کهنسالان وارد عمل شده و هر کاری از دستشان بر می‌آمد انجام می‌دادند. پنجاه نفر از سیصد و سیزده یار امام، زنان هستند یعنی خانم‌ها نقش بزرگی در ظهور امام زمانشان دارند. اگر امام زمان «عجل الله تعالی فرجه الشریف» تنها و آواره است به این دلیل است که غریب بوده و کسی در جهان ایشان را نمی‌شناسد. اگر از دست کسی کاری بر نمی‌آید بر حضرت گریه که می‌تواند بکند و در آن حال، حضرت را دعا کرده و فرجش را از خدا بخواهد. «تنفیس عن المکروب» هم خیلی مهم است زیرا حزن، مرض نفس است. «الغم مرض النّفس» باید ببینیم چگونه می‌توانیم غم مردم را برطرف کرده و ایشان را شاد نماییم.

اگر خداشناسی و خودشناسی را ترجیح دهیم خیلی از غم‌ها برطرف می‌شوند. کمک کردن به دیگران فقط ادای مثلاً قرض‌هایش نیست بلکه آشتی دادن او با خدا از حجم غم‌هایش می‌کاهد. شناساندن شخص به خودش هم نوعی إغاثه است. حتی شوخی کردن هم از مصادیق «اغاثه» است. حضرت فرمودند: اگر می‌خواهید به یک بهشتی بنگرید به این شخص (فردی شوخ طبع) نگاه کنید. بعضی‌ها می‌توانند بدون لودگی شوخی کرده و دیگران را شاد نمایند. جایی که مؤمنین شاد هستند شیطان از آنجا فرار می‌کند. کسانی که در صدا و سیما کارهای طنز تدارک می‌بینند کارشان بسیار ارزشمند است. میهمانی دادن، میهمانی رفتن عیادت از بیمار، هدیه خریدن و ... باعث شادی شده و نزد خدا ارزش دارد. شخصی در زمان رسول خدا «صلی الله علیه و آله» در جاهای مختلف حضرت را می‌خنداند. حداقل برای اعضای خانواده مان می‌توانیم این تأثیرگذاری را داشته باشیم. شیخ مرتضی انصاری «رضوان الله علیه» مرجع تقلید شیعیان جهان بودند که امام «رضوان الله» در مورد ایشان فرمودند: اگر خداوند ما را با ایشان محشور کند کافی است. مادر ایشان بسیار بداخلاق و تند خو بودند و ایشان سعی می‌کردند به نحوی سبب خنده ایشان شوند. (این مصداق مبدّل است که جهنم را به بهشت تبدیل می‌کند.)

نقل کرده‌اند: زمانی که هلاکو به این بیت از شعر حافظ برخورده بود:

اگر آن تُرک شیرازی به دست آرد دل ما را                     به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را

به شدت عصبانی شده بود که من کلی زحمت کشیدم تا سمرقند و بخارا را تصرف کنم و این کیست که آن‌ها را به یک خال می‌بخشد و حضرت حافظ را احضار کرده بود. حافظ هم خیلی شیرین پاسخ می‌دهد: از این بذل و بخشش‌ها کردیم که اینطور فقیر شده‌ایم! و غائله را ختم می‌کند.

هفتمین مورد «استغفار ملائکه» است. طلب مغفرت برای مؤمن از زیباترین کارهای ایشان است. ولی متأسفانه ما نسبت به این عزیزان که خدا می‌فرماید: «یحفظونه من بین یدیه و من خلفه...» (از جلو و عقب ما را محافظت می‌کنند) بی توجه هستیم. باید با ایشان رابطه برقرار کرده و سلام و احوالپرسی و تشکر داشته باشیم.

هنگام طلوع و غروب ملائکه ما عوض می‌شوند باید از اینکه از ما و خانواده مان مراقبت کرده‌اند از ایشان تشکر کرده و صلواتی به آن‌ها هدیه کنیم. چه خطراتی که ما را تهدید کرده‌اند و خدا به واسطه فرشتگان آن‌ها را از ما دفع کرده است. چه بسا ما با گناهانمان ایشان را آزار می‌دهیم. در انجام کارهای بزرگ از خدا کمک بگیریم ولی با فرشته‌ها هم در مورد کمکشان به ما صحبت کنیم. زیارت حضرت معصومه «سلام الله علیها» خیلی سنگین است. باید اول با اذکاری از خدا عبور کنیم بعد محضر انبیاء «علیهم‌السلام» رسیده و سپس از ائمه «علیهم‌السلام» عبور کرده تا به حضرت برسیم. زیارت ایشان به قدری سنگین است که ما از ملائکه الهی کمک می‌گیریم؛ «... و کونوا ملائکه الله اعوانی و کونوا انصاری حتّی ادخل هذه البیت...»، «... و اَدعوا الله به فنون الدّعوات...»، «و اَعترفُ الله بالعبودیه» اگر در پاسخ اعتراضمان به ما بگویند: دروغ می گویید، چه کنیم؟ باید از ملائکه طلب یاری نماییم. در خدمت حضرت معصومه «سلام الله علیها» می‌خواهیم اقرار کنیم مطیع معصومین «علیهم‌السلام» بوده‌ایم و باید فرشتگان ما را یاری نمایند. اگر هنگام زیارت احساس بی میلی کردیم از فرشتگانمان که خدا فرموده: «عباد مکرمون» یاری بجوییم تا راهی به غیب پیدا کنیم. هنگام خواب با آن‌ها صحبت کرده و هدیه ای نثارشان کنیم بعد بخوابیم. امام صادق «علیه‌السلام» می‌فرمایند: «إنّ لله عزّ ذکرُهُ ملائکه یُسقطون الذنوب عن ظهور شیعتنا کما تُسقطُ الرّیح الورق من الشّجر فی اوان سقوطه و ذلک قوله عزوجل یُسَبّحون بحمده ربّهم و یستغفرون للذین آمنوا ...» همانا خداوندی که ذکرش عزیز است ملائکه ای دارد که گناهان را از پشت شیعیان ما می‌ریزد همانطور که باد برگِ در آستانه سقوط را از درخت می‌ریزد و این همان سخن خدای عزوجل است که به حمد پروردگارشان، تسبیح کرده و برای کسانی که ایمان آورده‌اند استغفار می‌کنند.

یکی از لذات مؤمن رفاقت و رفت و آمد با فرشتگان است. اگر در دنیا چنین توفیقی نداشته باشد در برزخ با میلیون‌ها فرشته زیبا آشنا شده و رابطه برقرار می‌کند. ما الان می‌توانیم با حضرت جبرئیل، میکائیل، عزرائیل و اسرافیل دوستی داشته و صفا کنیم. به قول پیامبر «صلی الله علیه و آله» خدا فرشتگانی دارد که همه آبهای جهان نوک انگشتان است و فرشته‌هایی هستند که کهکشان‌ها را روی انگشتشان اداره می‌کنند. «ملک الموت» بر تمام جانداران تسلط داشته و می‌داند که روح کدام را باید قبض کند. و این اختصاص به دنیا نداشته بلکه حضرت عزرائیل «سلام الله علیه» مسئول قبض روح در همه عوالم است که حضرت می‌فرمایند: خداوند هجده هزار عالَم دارد. در ادامه حدیث حضرت صادق «علیه‌السلام» می‌فرمایند: «... و الله ما ارادَ بهذا غیرکم» به خدا قسم که خدا جز شما را (در آیه مذکور) اراده نکرده است (منظورش شما هستید.) شیعه، مؤمن حقیقی است که به الله و متخصص معصوم اعتقاد دارد.

 

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته