خانواده آسمانی،جلسه 211 ، 92/04/20

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

در جلسه گذشته عرض کردیم: «جَهلُ المَرءِ بعید بِهِ من اکبر ذنوبه» نشناختن عیبهای خود از بزرگترین گناهان است. انسان باید افتهای پرواز خود را بشناسد و با توجه به آن بفهمد عیب و نقص چیست. اینکه معصومین «علیهم السلام» استغفار می کردند نه به خاطر گناه کردن، بلکه به دلیل شناخت مقامهای انسانی است. خداوند تبارک و تعالی حس، خیال، وهم و عقل و فوق عقل را برای پرواز انسان نزد او به امانت سپرده است، که اگر انسان از آنها درست استفاده نکند صدها و هزاران سال در جهنم گرفتار خواهد شد، که فحشاهای باطنی مانند حسد، تکبر، زودرنجی و بدخلقی و ... به مراتب سخت تر از فحشاهای ظاهری می باشند. ما باید توجه داشته باشیم که در محضر امام زمان حی و زنده هستیم و واقعاً نامه اعمال ما دوشنبه ها و پنج شنبه ها به دست حضرت رسیده و ایشان از گناهان ما متأثر شده و ما باعث آوارگی و طردشدگی ایشان هستیم.

قرآن تصریح دارد که اگر کسی «الله» «خانواده آسمانی» و «جهاد در راه خدا» بالاترین عشقش نباشد فاسق است و باطن او حیوانی و بد منظر است. ما باید خودمان را با این ملاک ارزیابی کنیم. اگر کسی مرتکب گناهان ظاهری نیست نباید به خودش مغرور شود چرا که مهمترین گناه، عدم رعایت حق امام زمان «عجل الله تعالی فرجه الشریف» که همان حق خداوند است، می باشد. دغدغه دنیا را داشتن و برای دنیا گریه کردن گناه کمی نیست که حضرت رسول «صلی الله علیه و آله» می فرمایند: «مَن بکی علی الدّنیا دخل النّار» آسیبی که حسادت و تکبر و سایر گناهان باطنی به انسان می زنند به مراتب از گناهان ظاهری بالاتر است و چه بسا کسانی که مرتکب گناهان ظاهری می شوند تأثر، تأسف و اضطرارشان بسیار بیشتر از کسانی است که به انواع گناهان باطنی گرفتار شده اند. این به این دلیل است که ما قدر قیمت خودمان را نمی دانیم و با فلسفه خلقتمان آشنا نیستیم. شب قدر شبی است که ما اندازه خودمان را باید بشناسیم. ولی متأسفانه ما هر سال شب قدر را پشت سر می گذاریم و همان عیوب را داشته و برطرف نمی کنیم. این، یعنی ما قدر شب قدر را ندانسته و حاضر نیستیم تحولی در خودمان ایجاد کنیم. تا با افق انسانیت آشنا نشویم قدر خودمان را نمی دانیم. حضرت می فرمایند کسی که قدر خودش را نمی داند قدر هیچ چیز را نمی داند. چنین کسی به راحتی دچار فحشاهای باطنی شده فلذا کوچکترین چیزها می توانند او را به هم بریزد و دل به هر چیزی می سپارد و به عبارتی دلش هرزه شده است. مؤمن حقیقی آرامش داشته و دنیا او را به هم نمی ریزد؛ «الایمان عفیف عن المحارم عفیف عن المطامع». ایمان از حرامها و طمعها پاک است. ایمان قدرت و استحکام به همراه داشته و مانع غم و اضطراب می شود. کسانی که با کوچکترین مشکلات افسرده می شوند ایمانشان حقیقی نیست. بسیاری از افراد غمها و اضطرابها را آسیب نمی دانند تا در صدد برطرف کردن آنها برآیند. «استغفار» را لازمه حرکت انسانی شان نمی دانند و ضرورت آن را احساس نمی کنند.

پیامبر «صلی الله علیه و اله» با آن عظمت شأن، می فرمایند: من پرده ای بر دلم می نشیند که هفتاد بار استغفار می کنم تا برطرف شود. آیا آمادگی داریم در حال حاضر وارد برزخ شویم و برای پنجاه سؤال آخرتی کسب آمادگی کرده ایم؟ «... و هَبَ لی الجدّ فی خشیتک...» ما در دعای کمیل از خداوند می خواهیم که به ما جدیت بدهد که خوف و خشیت داشته باشیم. معصومین «علیهم السلام» این همه ترس و دلهره داشتند و ما از نادانی خیالمان خیلی راحت است. به ما توصیه فرموده اند: «اِعلم انّه لا علم کطلب السلامه و لا سلامه کسلامه القلب» وسواسهای فکری و آنچه که در عالم خواب می بینیم حکایت از بیماری ما دارند و ضمناً ما درد هم نداریم که متوجه بیماری مان شویم. علی «علیه السلام» می فرمایند: «الغمُ مرض النّفس» غم بیماری نفس است. این بیماری ها را اگر در دنیا علاج نکنیم باید در بیمارستان آخرتی یعنی جهنم مداوا شویم که بسیار رنج آور و طولانی است. کسی که بهداشت بدن را رعایت نکند حرمت آن را از بین برده و خیال پاک ندارد فلذا امکان پرواز انسانی ندارد. بعضی ها افکارشان حول محور امور دنیایی دور زده و گاهی کارشان به جایی می رسد که به تعبیر قرآن قلبشان از جماد و حیوان هم پست تر می گردد، سنگ از خشیت خداوند فرو می ریزد ولی دل این افراد خیلی سخت تر است.

افراد دنیاپرست اصلاً برایشان مهم نیست که امامشان بیش از هزارسال است که در تنهایی و آوارگی و طردشدگی به سر می برد. باید دعای فرج: «اللهم ادخل علی اهل القبور السرور، اللهم اغن کلّ فقیر...» را در حالی که برای موارد مذکور دغدغه داریم بخوانیم و در این صورت است که سبب آمرزش ما می شود. کسی که اینگونه نیست از سلامت قلب خیلی فاصله دارد. در شبهای قدر مهمترین حاجت طلب سلامت قلب است و بحث علمی خیلی در این رابطه مؤثر است و سعی کنیم دعای جوشن کبیر را در شبهای قدر تقسیم کرده و شبی سی بند بخوانیم ولی در آن تأمیل و تفکر کنیم.

امام سجاد «علیه السلام» می فرمایند: «ایّاک والابتهاج بالذّنب فانّ الابتهاج بِهِ اعظم من رکوبه» از شادی به سبب گناه بپرهیزید که همانا چنین شادمانی از ارتکاب به گناه بزرگتر (بالاتر) است. امام صادق «علیه السلام» درباره کسانی که با جسارت گناه کرده و از گناهشان خوشحالند فرموده اند: «مَن اَذنَب ذَنباً و هو ضاحکٌ دَخَلَ النّار و هو باک» هرکس گناه کند و بخندد داخل آتش می شود در حالی که می گوید. اساساً جسارت گناه بزرگی است. وقتی حضرت می فرمایند: شفاعت ما شامل کسی که نماز را سبک بشمارد نمی شود به این دلیل است که شخص با پررویی هنگام نماز، نماز نخوانده و آن را به تأخیر می اندازد، در حالی که معصومین «علیهم السلام» شفاعتشان شامل حال مرتکبین گناهان کبیره می شود. امام صادق «علیه السلام» می فرماید: «انّ الله یُحبّ العبد ان یطلب الیه فی الجُرم العظیم و یُبغض العبد ان یستخفُّ بالجرم الیسیر» خداوند بنده ای را که جرم بزرگ مرتکب شده ولی از او طلب (بخشش) می کند را دوست می دارد ولی بنده ای را که گناه کوچک انجام داده و آن را کوچک می شمارد، دشمن می دارد. امام باقر «علیه السلام» اینگونه می فرمایند: «لا مصیبه کاستهانتک بالذّنب» هیچ مصیبتی بدتر از کوچک شمردن گناه نیست. در جای دیگر می فرمایند: «لا تستصغرنَّ سّیّئه تعملها فانّک تراها حیث تسوئک» گناهی را که انجام می دهی کوچک نشمار، چون آن را خواهی دید در حالیکه از آن بدت می آید. «کُلّ نفس بما کسبت رهینه» هرکس در گرو آن چیزی است که کسب کرده است.

حیوانات شخصیت و احساس دارند قرآن از زبان مورچه اینگونه می فرماید: به سایر مورچگان می گوید وارد خانه هایتان شوید که سلیمان و لشکریانش شعور نداشته و شما را لگد می کنند. حضرت امام «رضوان الله» حتی مگس را نمی کشتند بلکه با عبا آن را از خانه می راندند. بعضی از مراجع حیوانات موزی و موجودات بیماری زا را به نحوی اجازه کشتن می دهند. بعضی گوشی های تلفن همراه به مراتب آلوده تر از حیوانات موذی هستند. مورد دوم از گناهان در حدیث فوق «حَبسُ المهر المَرءَ» (نپرداختن مهریه زن) است. امام سجاد «علیه السلام» می فرمودند: ما اهل بیت مهر زنانمان را زود می پردازیم. البته شعور بعضی خانمها بسیار زیاد است و می خواهند با حضرت زهرا «سلام الله علیها» محشور شوند لذا مهرشان را می بخشند. مهریه را صداق می گویند. یعنی اینکه نشانه صداقت مرد در دوست داشتن زن است البته به شرطی که میزان آن معقول باشد نه اینکه تجارت و سرمایه گذاری باشد.

البته بعضی آقایان حاضر به پرداخت همان مهریه معقول نیستند با اینکه می توانند بپردازند ولی کوتاهی می کنند در صورت پرداخت آن زن مستطیع می شود و امکان مکه رفتن پیدا می کند و نیز خیلی کارهای خیر دیگر می تواند انجام دهد و آخرت سازی کند از این پست تر مردانی هستند که به زور یا حقه زدن، زن را وادار به بخشیدن مهریه اش می کنند و پس از آن با خیال آسوده طلاقش می دهند. مورد سوم از گناهان مذکور در حدیث «مَنعُ الاجیر اجرهُ» (امتناع از پرداختن دستمزد کارگر) می باشد. کار فرماها برای خوشگذرانی خانواده هایشان هزینه های کلان می کنند ولی حقوق کارمندان و کارگرانشان را به تأخیر انداخته و یا نمی پردازند. به طور کلی در هر موقعیتی که انسان است نباید بی عدالتی و بی انصافی کند. حضرت فرمودند: اگر کسی بداند شخصی نیازی دارد و منتظر بماند که خودش اظهار کند تا به او کمک کند از ولایت خداوند خارج است، به ویژه کسانی که ذوالحقوق انسان هستند مانند والدین. الان امام زمان به ما نیاز دارند ولی ما بی تفاوتیم. شخص مسلمانی از نیجریه آمده بود و نقل می کرد: به برکت انقلاب اسلامی تعداد شیعیان کشورش رو به افزایش است ولی امکاناتشان خیلی کم است. مطالب بسیار خوبی درباره امام زمان «عجل الله تعالی فرجه الشریف» جمع آوری کرده و تدوین کرده بود ولی هزینه به چاپ رساندن آن بسیار زیاد بود و ایشان در حالی این هزینه را کرد که خانواده اش از فقر و گرسنگی در عذاب بودند و تقاضای اجیرشدن برای نماز و روزه متوفّی و تأمین خانواده اش را از این طریق داشت.

با وجود این افراد، ما به شدت اسراف می کنیم و برای کمک به دیگران منتظریم که آنها به ما التماس کنند و کارفرما با این همه دارایی حاضر نیست به موقع درآمد کارگرانش را به آنها بپردازند. علی «علیه السلام» گناهان را سه قسمت می کنند: گناهانی که بخشیده می شوند، گناهانی که بخشیده نمی شوند و گناهی که ما نگران آمرزیده شدن آن می باشیم (ممکن است بخشیده شوند یا بخشیده نشوند.) بالاخره آنها خانواده ما بوده و حق دارند نگران ما باشند. ما چنین خانواده مهربانی را نگران خودمان می کنیم و این معصیت است. در جلسه آینده این سه دسته از گناهان را توضیح خواهیم داد.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته