خانواده آسمانی،جلسه 207 ، 92/03/30

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

عرض کردیم: گناه آثار دنیایی و تبعات آخرتی دارد که باید از آن پرهیز کنیم. «انّ لله عزّوجلّ فی کلّ یوم و لیله منادیاً ینادی مهلاً مهلاً عبادالله عن معاصی الله فلولا بهائم رُتَّع...؛ خداوند تبارک و تعالی فرشته منادی ای دارد که هر شب و روز ندا می دهد که ای بندگان خدا بایستید! بایستید از نافرمانی و معاصی خدا (از معصیت الهی پرهیز کنید) اگر به واسطه حیواناتی که چرا می کنند و کودکان شیرخوار و پیران رکوع کننده (عابد) نبود، عذاب را به سر شما (به شدت) می ریختیم که شما را پاره پاره می کرد.» گاهی افراد فکر می کنند که شخص پیری که در منزل مزاحم به نظر می رسید با از دنیا رفتنش، از دست او راحت شده اند ولی بارها مشاهده شده که این اشخاص به ظاهر مزاحم با رفتنشان خیر و برکت را هم با خودشان برده اند. حتی وجود حیوانی پیرامون ما که او را تعذیه می کنیم بسیاری از مشکلات و معضلات را برطرف می کند. حیوانی که شخصیت مستقل و ارزشمند است و می تواند روز قیامت از ظلمهای انسان شکایت کرده و او را جهنمی کند. وقتی هنگام غذا خوردن حیوانی مانند گربه بو استشمام کرده و بیاید و ما او را سیر کنیم خیرات و برکات، و دفع بلا به همراه دارد. وجود طفل و افراد پیر هم خیلی پر خیر و برکت است. کسانی هستند که حقوق کارمندی محدودی دارند ولی حتماً یکی دو یتیم را با ماهانه کمی حمایت می کنند. قرآن روی این موضوع بسیار تأکید دارد. بخصوص باید ایتام فرهنگی یعنی کسانی که جایگاه خود را نشناخته و از خانواده آسمانی خود دور افتاده اند را بسیار حمایت کرد.

قرآن انسانها را به طور کلی به شش گروه تقسیم کرده است؛ 1- چهارپایان، 2- کمتر از چهارپایان، 3- جماد، 4- کمتر از جماد، 5- شیطان صفت (خبیث)، 6 انسان مؤمن (... إلاّ الذین آمنوا و عملوالصالحات و تواصوا بالحقّ و تواصوا بالصّبر) قرآن همه انسانها را بدون استثناء در خسران می داند (إنّ إلانسان لفی خسر) چرا که غالب انسانها درگیر امور طبیعی بوده و برایشان اصالت دارد و در صورتی که طبیعت باید در استخدام فوق عقل باشد که فوق عقل اصل است. قرآن چهار شرط را برای رسیدن به مرحله انسانی ذکر می کند؛ ایمان، عمل صالح، تواصی به حق و صبر. مسلمان هر جا باشد مبلغ دین خداست. چه بسا افراد ثروتمندی که اظهار می دارند قدرت تبلیغ ندارند ولی هزینه می پردازند که مردم با محمد و آل محمد «صلی الله علیه و اله» آشنا شوند. مرحوم شیخ فرمودند: کسی که پول می پردازد تا علم ترویج شود در ثواب عالِم شریک است. همچنین فرمودند: اگر دو طلبه خرج تحصیل را نداشتند آن کسی که باهوش تر است درس بخواند و دیگری کار کند و خرج او را هم بدهد. مؤمن تواصی به حق و صبر دارد، یعنی دائماً به دیگران امید آرامش، نشاط و انگیزه تزریق می کند. تواصی باب تفاعل است یعنی رابطه متقابل و بین الاثنینی است. انسان نباید تنها به بهشت برود و دیگران را همراه کند. امام حسین «علیه السلام» نه از شهادت هراس داشتند و نه اینکه انتظار داشتند که دیگران دست از شهید کردن ایشان بکشند ولی به دلیل مهربانی فوق العاده شان ندای «هل من ناصر ینصرنی» سر دارند شاید کسی متحول شود و همین طور هم شد که لحظات آخر دو برادر از لشکر عمر سعد به یاری حضرت شتافته و به شهادت رسیدند. ما باید به بد دشمنان هم راضی نباشیم و از خدا بخواهیم اگر قابل هدایت هستند هدایت شوند.

یزید وقتی از حضرت سجاد «علیه السلام» می پرسد: آیا می تواند توبه کند، حضرت او را ناامید نکرد، ولی یزید این قابلیت و در نتیجه توفیق را ندارد. کسانی که نماز نخوانده و روزه نمی گیرند اعمالشان آنها را سنگین کرده که نمی توانند عبادت کنند. در قرآن هم آمده، وقتی روز قیامت از آنها خواسته می شود رکوع کنند، نمی توانند. «کلُّ نفسٍ بما کَسَبَت رهینه» هر نفس در گرو اعمال خودش است. گاهی انسان مرتکب گناهی می شود که میل به عبادتش کم می شود. فلذا در عرفان اولین مرحله را تخلیه می دانند و سپس تغذیه مطرح شده است. مؤمن اول برای دیگران دعا می کند که در روایت داریم تا آنجا که فراموش می کند برای خودش دعا کند. این بنده نزد خداوند خیلی عزیز است حضرت مجتبی «علیه السلام» فرموده اند: شاهد بودند که مادرشان فاطمه زهرا «سلام الله علیها» تا صبح برای همسایه ها دعا کردند تا اینکه صبح شد و هیچ دعایی برای خودشان نکردند و در پاسخ تعجب فرزندشان فرمودند: «الجار ثُمّ الدّار» مؤمن هر خیری که به او می رسد دیگران را نیز سهیم می کنند. کسی که مشکلات دیگران برایش مهم نیست آدم نیست.

پیامبر «صلی الله علیه و آله» فرمودند: چه بسا زنی برای یک گربه به جهنم برود! یعنی برای گربه هم شخصیت و ارزش قائلند. وقتی گربه وارد خانه می شود باید از خودمان هم مهمتر باشد. پیرزنی که بیمار هم بود با دقت و حساسیت برای پرندگان دانه تهیه می کرد و به زحمت خود را به پشت بام رسانده و به آنها غذا می داد. ما حتی نمی توانیم نسبت به گیاهان بی تفاوت باشیم و باید آنها را آبیاری کنیم. استاد ما می فرمود: راننده تریلی را می شناخته که همیشه دو سه دبّه آب همراه داشته و اگر در بین راه گیاهی را می دید توقف کرده و آن را آبیاری می کرد. حتی سنگ وسط خیابان را با احترام به کنار جاده می برد. مؤمن حقیقی با دیگران زندگی کرده و نفس می کشد. مؤمن از امکانات مادی و معنوی اش با دیگران استفاده می کند. خداوند به داشتن چنین بنده ای در آسمان و زمین مباهات می کند. کسانی که ادعای ایمان دارند و می خواهند سالم به آخرت منتقل شوند؛ «... اللهمّ اخرجنی مِن الدّنیا سالماً...» باید سبک زندگی شان را با آسمان تنظیم کنند و دقت کنند که برای کسب هر کمالی اگر از راه گناه وارد شوند آن کمال بیهوده است. کسب کمالات باید بدون انجام معصیت صورت بگیرد و لو کار خیر باشد. زمان پیامبر «صلی الله علیه و آله» مواردی از جنگ پیش می آمد که مثلاً با پنجاه نفر قضیه دفاع انجام می گردید جوانی مراجعه می کرد که در این جهاد شرکت کند حضرت اجازه نمی دادند و می فرمودند: پدر و مادر پیرت به تو نیاز دارند. در این وضعیت اگر کسی اصرار به رفتن داشته باشد شهوت شخصی دارد. کسی که زن و فرزندش به حضور او نیاز دارند ولی جمکران رفتن را ترجیح می دهد خیری در عبادتش نیست. مرحوم آیت الله بهجت «رضوان الله علیه» حتی گاهی اجازه می دادند شخص سر کلاس نیاید و به خانواده رسیدگی کند. مستحباتی که به واجب لطمه بزنند خیر ندارند. مرحوم سید حسین قمی می فرمود: من امام جماعتی را که همیشه در نماز جماعت حاضر می شود به عدالت قبول ندارم. امکان ندارد که هرگز برای انسان اولویتی پیش نیاید. کمک کردن به زن خانه، وقتی که انبوهی از کار بر سر او ریخته از نماز جماعت مهم تر است. درس و مطالعه و مستحباتی که به حقوق دیگران لطمه بزند حجاب شده و قربی نمی آورند. به هر حال به ما سفارش کرده اند که اولویتها را در نظر بگیریم تا مبادا کارهای به ظاهر خیر ما گناه محسوب گردند. امیرالمؤمنین «علیه السلام» می فرمایند: «اجتناب السّیئات اولی من اکتساب الحسنات» پرهیز از گناهان از کسب حسنات اولی تر و مهمتر است.

کسی که اعضای خانواده را به سفر می برد باید توجه داشته باشد با اذیت کردن آنها در بین راه به عناوین مختلف زحمتهایش را هدر می دهد. درس خواندنی که به قیمت آسیب دیدن دین تمام شود خیری ندارد. بعضی ها برای گرفتن مدرک دکترا خودشان را به لجن می کشند. سراغ هر چه می روید باید منجر به گناه و قطع رابطه با آسمان نشود. تجارت نباید همراه با تضییع حق دیگران باشد که در این صورت غذای خانواده مسموم می گردد. بعضی ازدواجها از همان اول با گناه آغاز می شود. مراسم باید به نحوی باشد که معصومین «علیهم السلام» بیایند و در آن شرکت کنند. بنابراین هر کار خیری مبارک نیست بلکه تشخیص جایگاه و اولویتها مهم است.

علی «علیه السلام» می فرمایند: من می دانم که اصلاح کار شما در چیست ولی من شما را به فساد نفس خودم اصلاح نمی کنم. یعنی برای اصلاح شما معصیت نمی کنم. «جِدّوا واجتهدوا و ان لم تعملوا فلا تعصوا...» تلاش کرده و مجاهدت کنید و اگر کاری انجام نمی دهید لااقل گناه نکنید. ما برای کارهای غیر ضروری دقت داشته و خودمان را خسته می کنیم ولی نوبت به فوق عقل که می رسد وقت نداریم. در روایت داریم کسی که اهل عمل نیست ولی گناه هم نمی کند به نجات نزدیکتر است از کسی که عمل می کند ولی گناه هم می کند؛ «...فانّ مَن یَبنی و لایهدمَ یرتفِعُ بِنائه و ان کان یَسیراً و من بنی و یهدم یُوشکُ ان لایرتَفِعُ بنائه» پس همانا کسی که بنا می کند و خراب نمی سازد بنایش بالا می رود و هر چند کم باشد ولی اگر بنا کند و ویران نماید بنایش بالا نمی رود. کسی که به دنبال تجارت است باید کسبش حلال باشد و وجوهاتش را نیز بپردازد در غیر اینصورت کسبش اشکال دارد. باید وعده اش هم تخلف نپذیرد. فرمودند وای بر تاجران امت من و صنعتگران حرفه ها، برای اینکه به مردم وعده دروغ می دهند. اگر لازمه کاری عدم صداقت است اصلاً سراغ آن نرویم. خدا از ما کار سالم و خالص می خواهد حتی اگر کم باشد. انسان اگر دیپلم داشته باشد ولی سالم باشد بهتر است از اینکه دکترا داشته باشد و خودشیفته و متکبر باشد. حضرت فرمودند: کسی که به روزی کم خداوند قانع است خداوند هم به عمل کم او راضی است. کسی که خداوند به او روزی زیاد داده از او توقع عمل بیشتر و بهتر دارد. خوشا به سعادت کسی که پاکترین، بهترین و سالمترین رزقش را برای آخرتش می فرستد.

شخصی در خواب دیده بود که امام حسین «علیه السلام» ریزترین هزینه های هیأت را هم در نظر دارند.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته