(جلسه 9) شکر تنها راهی است که به مقصد آرامش ختم می شود

این که خداوند خودش را به ما داده، قرآن عظیم را داده و برای دوستی و همنشینی، انبیا و اولیا و صدیقین را به ما هدیه کرده است، بزرگترین ثروت عالم است. چرا که وقتی با این ها همنشین باشیم، روح بزرگ می‌شود و به آرامش و شکر حقیقی می رسیم و هر چقدرعظمت الهی در نظر انسان بیشتر باشد، شکرگزاری او عمیق تر خواهد بود.

قسمتی از آخرین فراز از دعای پنجم صحیفه عبارت است از:« اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِكْرِ عَظَمَتِكَ = خدایا، بر محمد و خاندانش دورد فرست و سلامت دل‌های ما را در یاد كردِ بزرگیِ خود قرار ده». این از مهمترین قوانین و قواعد انسان‎سازی و خودسازی است. حضرت مهمترین و بزرگترین دست آورد یک انسان را  تحصیل قلب سلیم می داند که در یاد عظمت حق تعالی نهفته است. هر چقدر انسان با اسم شریف و عظیم بیشتر محشور باشد، قلبش سالمتر خواهد بود. یعنی انسان حقیقی و خوشبخت و شاد و آرام، انسان قدرتمندی خواهد بود. از این رو، یکی از زیباترین بخش های نماز رکوع است که ما در آن عظمت حق تعالی را ذکر می کنیم «سبحان ربی العظیم و بحمده».

یادآوری عظمت الهی موجب سلامت روح می شود

هر چقدر انسان بیشتر متوجه این عظمت شود انسان تر و سالمتر خواهد بود. «وفراق ابداننا فی شکر نعمتک» خدایا راحتی بدن های ما را در شکر نعمت خود قرار بده. «وَ انْطِلَاقَ أَلْسِنَتِنَا فِی وَصْفِ مِنَّتِكَ = و گویایی زبان‌های ما را در وصف آنچه به ما داده‌ای.» همانطور که می بینید حضرت ابتدا از قلب شروع کرد و بعد به بدن و بعد به زبان رسید. این نشان می هد رابطه ای بین قلب، بدن و زبان وجود دارد. سلامت قلب در یاد عظمت حق تعالی و فراغ و راحتی بدن در شکر نعمت است. این موضوع در بحث شکر بطور مفصل توضیح داده شده است.

یکی از آثار شکر این است که فشار و حرص و جوش را از انسان بر می دارد. شکر همه ی ناراحتی های روانی، روان تنی و بیماری های روحی مثل حسادت، تکبر، حساسیت، زودرنجی، عصبانیت، برتری جویی و حس رقابت و بیماری های زیادی که انسان را اذیت می کند، مثل خودخوری، بدبینی به خود، بدبینی به خدا و بدبینی به مردم... مربوط به بخش روحانی انسان است و همه با شکر گزاری برطرف می شود. باید روح را سالم کرد و سلامت روح هم به ذکر عظمت حق تعالی است. به باور حق و یاد عظمت خداوند بستگی دارد و این هاست که روح را جلا می دهد. اما در مورد جسم لازم است بدانیم سلسله بیماری هایی هست که به آنها بیماری های روان تنی می گویند، چرا که ظهور روانی و منشأ تنی و جسمی دارند. اگر «سلامت جسم» بازگردد، بیماری هایی که ظهور و بروز روانی دارند هم خوب می شوند. بسیاری از فشارهای عصبی و کج خلقی ها و بی حوصلگی ها و احساس خستگی ها و احساس ناامیدی ها منشأ جسمی دارند. جسم اگر قوی شود این احساسات هم از بین می رود. به این ها می گویند بیماری روان تنی. یعنی منشأ جسمانی دارد، اما ظهورش در روح و روان انسان است و انسان را گرفتار می کند. بنابراین، انسان برای خوشبخت بودن باید متعادل باشد تا جسم سالم و روح سالم داشته باشد.

کفران نعمت های الهی عذاب آور است

اما زمانی هم هست که انسان یک بدن مریض دارد ولی شاکر خداوند است. این مریضی آزاردهنده نیست. مثل یک جانباز و یک معلول. مثل کسی که یک مریضی دارد. اما آنقدر نگاهش قشنگ و اعتمادش به خدا زیاد است که بیماری به هیچ وجه او را اذیت نمی کند. نه جسمش را اذیت می کند و نه روانش را. از طرف جسمش در فشار و درد است، اما به هیچ وجه مانع سلامتی و تعادل شخصیتش نمی شود، چون می تواند بر آن غلبه کند. شکر باعث می شود انسان حرص نخورد و به رضایت برسد. کمبودها و عقب ماندن ها، مقایسه برایش ایجاد نکند. شکر باعث آرامش روح و روان و آرامش جسم انسان می شود. (برای توضیح بیشتر به بحث شکر در شرح زیارت عاشورا رجوع شود.)

انسان همیشه غرق اقیانوس بی‎پایان رحمت‌ و نعمت‌ خداست و حوادث کمبودی برای انسان ایجاد نمی کند، بلکه مشکلات و سختی‌هایی که در زندگی پیش می‌آید، مثل این است که انسان در حالی که غرق در اقیانوس است، مقداری از آب اقیانوس کم شده باشد! چرا که انسان هر چقدر هم در زندگی مشکلات و کمبود داشته باشد، وقتی بخواهد نعمت های خدا را بشمارد و به آنها دلخوش باشد، بخصوص با تکیه بر نعمت های آخرتی، نعمتهای جاودانه‎ی معنوی، به هیچ وجه کمبود و نواقص ذهن و بدن او را آلوده نمی کند. نعمت های خداوند تبارک و تعالی آنقدر زیاد است که خود خداوند می فرماید: «و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها= اگر بخواهید نعمت های خدا را بشمارید، هرگز قادر به شمارش آنها نخواهید بود».

 لذا همین که انسان به یاد نعمت های بیکران خداوند تبارک و تعالی باشد، فشار روحی و جسمی او را خسته نمی کند و به فراغ و آرامش می رسد. شکر هم روح را شفا می دهد و هم جسم را، نعمت شکر اکسیری است که اگر به سراغ کسی آمد، جسم و روح او شفا پیدا می کند.

 عذاب و ناراحتی در کفران نعمت است، وقتی انسان نعمت های خدا را نبیند و خدا را با همه قشنگی ها و بزرگی هایش، با همه نعمت های بیکرانش درک نکند، به یک مقایسه‎ی طبیعی با انسان های دیگرمی‌افتد و از ارزش های حقیقی فاصله می گیرد. به همین دلیل، به ناراحتی و فشار عصبی و فشار خون و زخم معده و اثنی عشر و مشکل پوست و چشم دچار می شود.

بنابراین، اگر انسان بخواهد روح شکر در او حاکم باشد، اول باید شناخت حقیقی از خودش داشته باشد و خودش را به بلندای ابدیت ببیند، بعد ببیند خدا در بلندای ابدیت به او چه داده است. این خیلی مهم است.

برگرفته از مباحث «شرح صحیفه سجادیه» 

آدرس در بانک اطلاعات: توحید، ذکر و دعا و شکر