(جلسه 6): شناخت «الروح» خود حقیقی

یکی از دلایلی که ما باید با حقیقت خودمان و خانواده آسمانی‌مان آشنا شویم این است که خطاب‌های قرآن و معصومین با حقیقت ما و بر اساس خانواده آسمانی ماست. بسیاری از افراد قرآن می‌خوانند ولی انسی که باید با قرآن پیدا کنند، نمی‌کنند. مشکل این است که ما با گوشی می‌شنویم که مورد خطاب قرآن و معصومین نیست. اگر ما خودمان را بشناسیم و باور کنیم می‌بینیم که یک انس بسیار زیاد به قرآن و فرمایشات معصومین پیدا می‌کنیم. یک لذت بسیار زیاد و ارتباط شورانگیز و خاص بین ما و روایات برقرار می‌شود. اگر بدانم که من کیستم و به کجا تعلق دارم شاید بتوانم درک درستی از فرمایشات معصومین پیدا کنم.

باید توجه کنیم که ما فقط به عنوان یک کتاب مقدس به قرآن نگاه نمی‌کنیم، بلکه می‌دانیم علمی‌ترین و تخصصی‌ترین کتاب آسمانی ما برای شناخت انسان و جهان است. خداوند همه موجودات عالم را خلق کرده و بهتر از هر کسی ما را می‌شناسد؛ «ربکم اعلم بکم»

فرمایشات معصومین و سایر دانشمندان باید با قرآن سنجیده شود. در قرآن کریم خداوند تبارک و تعالی برای ما دو منشأ ذکر می‌کند؛ یک منشأ مادی و دنیایی و یک منشأ ماوراء ماده و طبیعت. در مورد بدن ما از اجزاء مختلفی نام برده شده است که مربوط به جنبه زمینی و بدنی ماست. سوره «ص» آیه 71؛ من یک بشری را از گل آفریدم. (ترکیب آب و خاک)

«بشر» جنبه پوست و ظاهر انسان است. هنگامی که جهاز وجودی او را تصفیه کردم و از روح خودم در انسان دمیدم آن موقع شما فرشتگان به او سجده کنید. وقتی که از روح خدا دمیده می‌شود انسان ارزش سجده ملائکه را پیدا می‌کند.

سوره سجده آیه 8 ـ 7 :خداوند شروع خلقت انسان را از گل قرار داد. سپس نسل انسان را از آب پست (منی) قرار داد.

سوره مؤمنون آیه 14ـ12: این آیات مراحل دقیق خلقت را ذکر می‌فرماید؛ انسان را از گل آفریدم سپس نطفه او را در قرار مکین قرار دادیم. سپس این نطفه علقه می‌شود و بعد مضغه و بعد از این‌که استخوان دادیم گوشت روی آن می‌کشیم. وقتی ترکیب مادی تکمیل شد «ثم انشأناه خلقاً آخر»؛ همین موجودی که در رحم مادر رشد می‌کند خلق دیگری قرار می‌دهیم که همین دمیده شدن روح است. «فتبارک الله احسن الخالقین»

وجود بی‌نهایت نسبت به خلق‌های دیگر متحیر می‌شود و به خودش تبریک می‌گوید. انسان بعد از هزاران سال از تاریخ بشر هنوز نتوانسته ادعا کند یکی از مخلوقات خدا را به طور کامل شناخته است. «بدیع السماوات والارض»؛ دست روی هرکدام از نعمت‌های خدا بگذارید وادار به سجده می‌شوید. خاک شگفت‌انگیزترین چیزهاست. هزاران بذر مختلف کاشته می‌شود، غذا و میوه‌های گوناگون می‌دهد. حیات انسان به همین خاک بستگی دارد. دانشمندان معتقدند آن‌قدر باید زمان بگذرد تا یک سانتی‌متر خاک تولید شود. انسان به زانو درمی‌آید. قرآن بسیار تأکید کرده که ما در مورد نعمت‌های خدا فکر کنیم. مؤثرتر از بسیاری از نماز خواندن‌هاست. آن‌قدر مؤثر است که فرمودند: یک ساعت تفکر بهتر از 70 سال عبادت است. بیشترین عبادت ابوذر این بود که در خلقت خدا فکر می‌کرد. نباید به سادگی رد شویم. حضرت فرمود: اگر کسی خوب نگاه کند و فکرش را ادامه دهد، حتماً قلبش به یک نورانیت‌هایی می‌رسد. یکی از اصول پرواز «ادمان التفکر» است. تفکر عمیق و مستمر انسان را از طبیعت خارج می‌کند و به اوج می‌کشاند. آن‌چه ما را بدبخت کرده و قلبمان را سخت کرده، این است که عادت کردیم.

چه بسیار آیات در آسمان و زمین که مرور می‌کنند و رد می‌شوند و اصلاً توجهی به آن ندارند. خدا برای هیچ‌کدام از این خلقت‌های محیر العقول به خودش تبریک نگفت ولی وقتی به انسان رسید، فرمود: «فتبارک الله احسن الخالقین» خدا با خلق انسان خودش را بهترین خالق معرفی کرد. بزرگان فرمودند: اگر خدا به‌واسطه انسان «احسن الخالقین» است پس انسان «احسن المخلوقین» است. با یک تکه استخوان می‌شنود، با یک تکه گوشت حرف می‌زند، مجردترین بخش وجودش را که عقل و فوق عقلانیتش است تبدیل به صوت کند. انسانی که در ضمیرش پیچیده‌ترین رازها وجود دارد در عمق وجودش می‌رود و از احساسات و عقلانیت و فعالیت‌های فوق عقلانیش حقایق را تبدیل به صوت و ماده می‌کند یعنی مجرد را تبدیل به ماده می‌کند. استاد تمام بخش‌های مجردش را که علم، بینش و شعور است تا پایین‌ترین مرحله وجودش می‌آورد و تبدیل به صوت می‌کند . این صوت را در فضای دهانش تبدیل به لفظ و کلمه می‌کند. (مجرد تبدیل به ماده می‌شود) شاگرد ماده را تبدیل به مجرد می‌کند. دائماً مجردات، تنزلات و تجلیات و ظهورات مادی دارند و دائماً مواد، صعود مجرد می‌کنند و تبدیل به ماده می‌شوند. ابراز عشق یا تنفر هم این‌گونه است. ما هیچ چیز ساده در طبیعت نداریم. اگر کسی بخواهد عقلانیتش شکوفا و بارور شود و از زمین کنده شود و اوج بگیرد اولین کاری که می‌کند باید یاد بگیرد که عادت را از خودش بردارد وگرنه امکان ندارد راه پیدا کند. تا وقتی که ما عوامانه و حیوانی نگاه می‌کنیم هیچ رشدی حاصل نمی‌شود. بارها و بارها در قرآن تأکید به تفکر شده است. «و فی انفسکم افلا تبصرون» خداوند به شریف‌ترین، پاک‌ترین و نورانی‌ترین مخلوقاتش که فرشته‌ها هستند دستور می‌دهد به آدم سجده کنند.

میلیاردها تجلی صورت گرفته است. خداوند همه چیز را برای انسان خلق کرده، آنچه در آسمان‌ها و زمین است را برایش تسخیر کرده است. اگر هدف خلقت انسان خدمت به همنوع بود که حیوانات بدون چشمداشت به انسان و همنوعان خودش خدمت می‌کند. اگر هدف قهرمان ورزشی شدن بود، مورچه 50 برابر وزن خودش را برمی‌دارد و می‌دود. ریاست و مقام جزو کمالات انسانی نیست، حیوانات هم در بین خودشان رهبر گروه انتخاب می‌کنند.

یعنی اگر بخش‌های پایینی انسان (حس، خیال، وهم) به بخش انسانی غلبه کنند، عقل را در اسارت خودشان قرار می‌دهند. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «رُبَّ عقل اسیر تحت هوی امیر»؛ چه بسیار عقل‌هایی که اسیر هوای نفسشان هستند.

انسان با علم و هوش، اشرف مخلوقات نیست بلکه با فوق عقل اشرف مخلوقات می‌شود.چیزی در انسان است که نهایت نزدیکی و سنخیت با خدا را دارد. آن‌قدر نزدیک است که خداوند از آن تعبیر به "روحی "کرده است. این روح خودم خیلی برای خدا عزیز است و شبیه خداست که خداوند می‌فرماید: حالا که از روح خودم قرار دادم شما سجده کنید.