(جلسه دوم) آیت الله حائری شیرازی: در امر بمعروف ونهی از منکر باید مخاطب هریک را شناخت

وی به نقل از معصوم (علیه السلام) گفت: «والأمرُ بالمعروف مصلحة للعامَّة؛ النَّهیَ عنِ المُنكرِ رَدعا للسُّفَهاءِ = و امر به معروف براى اصلاح توده مردم  و نهى از منكر به عنوان عامل باز دارنده كم خردان است».

یعنی مخاطب امر به معروف مردم عادی و معمولی هستند که متوجه نیستند و نمی دانند. باید آنها را باید متوجه بسازیم. پس مردم معمولی را نهی از منکر نمی کنند. یعنی امر به معروف مصلحتاً‌ اصلاح ساختار است. آن هم برای عموم مردم.

اما نهی از منکر ایجاد «ردع= مانع» است. ایجاد مانع غیر از اصلاح  کردن است. ردع یعنی مانع شدن؛ مانع و رادع هر دو یک معنی دارند. فردی مسیری را اشتباه می رود، اگر او را برگردانی، این نهی از منکر است. یعنی ردعش می کنیم. پس نهی از منکر مال سفهاست.

«سفیه» یعنی کسی که عقلش او را مدیریت نمی کند، جهلش او را مدیریت می کند. جهل بی سوادی نیست، بلکه جهل به معنای ضد عقل است. سفیه کسی است که روی هوای نفس و در مخالفت با عقل عمل می کند. عامه مردم اینگونه نیستند.

 عامه مردم بی اطلاعند و وقتی مطلع شان می کنید، این می شود امر به معروف. نهی از منکر برای این است که سفیه از این راهی که می رود برگردد. مثلاً‌ کسی که باورش شده اعلم است، مثل این است که باد کرده و نیاز به نهی از منکر دارد؛ یک سؤال از او می پرسند، وقتی نتوانست جواب بدهد، بادش خالی می شود.

روش قرآن در امر بمعروف این است که به شکل غایب بیان می کند، اما منظورش مخاطب است

روش امر بمعروف کردن قرآن بر مبنای «إیّاکَ اَعِنی وَ اسمَعی یا جَارَ= به در می گویند، دیوار تو گوش کن» نازل شده است. یعنی منظور مخاطب است، اما به شکل غایب می گوید.

بنابراین، وقتی خداوند مثلا از قوم سبأ در قرآن می گوید، منظورش مسلمان هاست. پس هر وقت خواستید قرآن بخوانید، قرآن را با مبنای «ایاک اعنی و اسمعی یا جار» بخوانید.

قرآن می فرماید: «لَقَدْ كَانَ لِسَبَإٍ فِی مَسْكَنِهِمْ آیَةٌ جَنَّتَانِ عَنْ یَمِینٍ وَشِمَالٍ كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَیِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ= قطعا براى [مردم] سبا در محل سكونت شان نشانه [رحمتى] بود دو باغستان از راست و چپ [به آنان گفتیم] از روزى پروردگارتان بخورید و او را شكر كنید. شهرى است‏ خوش و خدایى آمرزنده» (سباء/15).

در مملکت سبا در خانه هایشان دو نشانه بود : باغی در سمت راست و دیگری در سمت چپ و  از هر دو می خوردند. «فَأَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ وَ بَدَّلْنَاهُمْ بِجَنَّتَیْهِمْ جَنَّتَیْنِ ذَوَاتَیْ أُكُلٍ خَمْطٍ وَأَثْلٍ وَشَیْءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ = پس روى گردانیدند و بر آن سیل [سد] عرم را روانه كردیم و دو باغستان آنها را به دو باغ كه میوه ‏هاى تلخ و شوره‏ گز و نوعى از كنار تنك داشت تبدیل كردیم» (سباء/16).

وقتی اعراض کردند، سیل «عرم» را بر این دو باغ مسلط کردیم. آن دو باغ تبدیل به دو صحرا شد با میوه ها و محصولات تلخ و شور و کمی هم درخت سدر. دراین آیات صحبت راجع به قوم سبأ است، ولی مخاطب تو هستی. یعنی دارد به تو می گوید: «تو قرآن داشتی و عترت؛ باید از این دوتا استفاده می‌کردی».

اما عده ای گفتند ما اهل بیت را نمی خواهیم، در نتیجه هر دو باغ از آنها گرفته شد و به جای اهل بیت، افرادی مثل یزید و معاویه بر آنها حاکم شدند. از قرآن هدایتگر هم برداشت غلط کردند. به قول مردم عوام «عوضی فهمیدند» و دو باغ شان خراب شد.

نمونه ای از فهم نادرست داعش از قرآن

الان داعش کیست؟ و فهمش از قرآن چیست؟ داعش این آیه قرآن: «فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْكُمْ = پس هر كس بر شما تعدى كرد همان گونه كه بر شما تعدى كرده بر او تعدى كنید» (بقره/194)

را تابلو کرده و جلوی دوربین خبرنگارها گذاشته و یک خلبان سوری را گرفتند و گفتند: چون این آدم بر سر ما بمب انداخته و ما را سوزانده و چون قرآن گفته هر تعدی به شما کردند، شما هم با او همان عمل را بکنید، جلوی مردم این اسیر را در جلوی دوربین ها آتش زدند.

اطاعت از امام در جنگ یا صلح واجب است

آیت الله حائری درباره پیروی و اطاعت از امر امام گفت: امامت دو چهره دارد، حسن و حسین هر دو امامند، چه قیام کنند و چه بنشینید. امام حسن مأمور به صلح و امام حسین مأمور به جنگ بود.

امام خمینی (رحمه الله علیه) در هشت سال جنگ در چهره امام حسین بود؛ همه می گفتند: «جنگ، جنگ تا پیروزی». آنجا شما مردم امتحان تان را خوب دادید و نمره کامل را گرفتید، 10 نمره امامت را گرفتید.

زمان پذیرفتن قطعنامه توسط امام خمینی، باید در شرایط امام حسن (علیه السلام) قرار بگیرید و اگر شما همراه او همانطور که در جنگ بودید در صلح هم باشید، آن موقع 10 نمره دیگر اطاعت از امامت را می گیری، 10 نمره برای قیام با امام، 10 نمره برای قعود با امام. در هر دو موقعیت مردم 20 نمره کامل امامت را گرفتند.

امام کسی است که باید با قیامش قیام کنید و با قعودش قعود کنید. علامت این که ظهور نزدیک است، همین است که مردم هم در زمان جنگ، و هم در زمان صلح و پذیرفتن قطعنامه از امام تبعیت کنند. بعد از پذیرش قطعنامه در جبهه رزمندگان گریه می کردند، سر به دیوار می زدند، ولی یک گلوله هم شلیک نشد، امتحان شان را پس دادند.