(جلسه اول) انسان حقیقی، از نگاه قرآن

انسان بعد از نزولش به زمین، با دو مسیر در پیش روی خود مواجه می‌گردد؛

1- مسیر اول؛ مسیر بازگشت سالم و سعادتمند به جایگاه اولیه‌اش در نزد الله می‌باشد.

2- مسیر دوم؛ مسیر شقاوت است. یعنی هر مسیری، غیر از مسیرِ حرکتِ انسان تا الله.

خداوند در قرآن انسان‌ها را براساس نظام محبوب‌هایِ قلب‌شان، به 6 گروه زیر تقسیم نموده است؛

1- مانند سنگ        2- کمتر از سنگ          3- چهارپایان      4- بدتر از چهارپایان      5- شیطان           6- انسان

خداوند در قرآن، برای پنج گروه اول؛ از لفظ فاسق، استفاده می‌کند و برای گروه ششم، از لفظ مؤمن. از نگاه قرآن، انسان‌ها یا مؤمن‌اند و در مسیر حقیقی بازگشت به سوی الله در حرکت‌اند، یا اینکه در این مسیر، قرار نداشته و نهایتِ زندگی‌شان، تولد به آغوش الله نخواهد بود.

قرآن، تنها مؤمنان را صاحب باطن انسانی می‌داند، و تنها حرکتِ آنان را بعنوان حرکتِ صحیح و حقیقی، به سویِ جایگاه اولیه و ابدی‌اش، می‌پذیرد. و بقیه‌ی انسان‌ها را که در مسیرهایی ناصحیح در حرکت می‌باشند، فاسق (غیر طبیعی) می‌داند. (سوره‌ی توبه، آیه‌ی 24)

علامت و نشانه‌ی، حرکت صحیح مؤمنان، در مسیر بازگشت به سوی الله، آن است که؛ آنان روز به روز به اسم رحمان الله نزدیک‌تر شده، و مهربان‌تر و رئوف‌تر می‌شوند. بنابراین در قوس صعود، انسان‌هایی موفق‌تر و جلوتر هستند که رأفت و رحمتِ بیشتری را از خود صادر کرده و نسبت به دیگران مهربان‌تر و رحمان‌تر هستند. آنان هر چه از عمرشان می‌گذرد، شادتر،‌ آرام‌تر و مهربان‌تر می‌گردند.

ویژگی‌های انسان‌های حقیقی (مؤمنان)

1- دیگران، از وجود او در امنیت‌اند...

نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) می‌فرمایند: «ألا اُنَبِّئُكُم لِمَ سُمِّیَ المُؤمِنَ مُؤمِنا ؟ لِاءِیمانِهِ النّاسَ عَلى أنفُسِهِم وأموالِهِم = آیا می‌خواهید به شما علت آنکه، مؤمن را «مؤمن» می‌نامند خبر دهم؟ به این علت مردم، از آنها نسبت به اموال جان‌هایشان درامان‌اند».(بحار الأنوار: 67/60/3.)

اساساً مؤمنان اهل تجاوز نیستند. نه حسادتی به اموال و دارائی‌های کسی دارند و نه چشم داشتی...

آنان بعلتِ همراهی لحظه به لحظه، و عشق بازی‌های مداوم با معشوقِ حقیقی‌شان، اساساً رغبتی به داشته‌های دیگران ندارند. کلمه‌ی «ای کاش» در دایره‌ی لغاتِ‌آنان، جائی ندارد، چون همه‌ی آنچه را که برایشان به وقوع می‌پیوندد، لازمه‌ی ربوبیتِ خداوند می‌دانند.

آنان، بعلت پیوند با کمال مطلق (الله) و جلوه‌های کامل کمال مطلق (اهل بیت)، و لذت بردن از جهاد در راه آنان، هوسِ دیگری را در سر نمی‌پرورانند.

2- شفاعتشان در حق دیگران مقبول است...

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «إنّما سُمّی المؤمنُ مؤمناً؟ لأنّه یؤمنُ علىَ اللّه فَیجیز اللّه أمانه = از آن جهت مؤمنان را مؤمن می‌نامند که آنان از خداوند امان می‌خواهند و خداوند امانشان می‌دهد».(بحار الأنوار : 78/196/16)

مؤمن، میوه‌ی خلقت خداست!!! یعنی خداوند از آفرینش همه‌ی عوالم، یک هدف داشته است و آن رسیدن انسانها به مرحله‌ی ایمان، و تشرّف به نام نامیِ مؤمن است.

مؤمنین، میوه‌های باغ خلقت اند؛ کسانی که فهمیده اند برای چه به دنیا آمده‌اند و به هدفِ خلقت‌شان نائل شدند. آنقدر مؤمنان برای خداوند عزیز اند که از نام مبارک «مؤمنِ» خود، برای آن‌ها نامگذاری کرده است. مؤمن، کسی است که از خداوند امان می‌خواهد و خداوند به او امان می‌دهد. حتی اگر برای دیگری هم از خداوند امان بخواهد، خداوند به او امان خواهد داد و شفاعتش را خواهد پذیرفت.

امام صادق (علیه‌السلام) در عظمت حرمت مؤمنان می‌فرماید:

«المُؤمِنُ أعظَمُ حُرمَةً مِنَ الكَعبَةِ = حرمت مؤمن، از کعبه بالاتر است». (الخصال : 27 / 95)

البته حجابِ عادت، باعث می‌شود که ما گاهاً این حرمتِ عظیم را فراموش کرده، و زبان به ناسپاسی و ناشکری می‌گشائیم. نعمتی عظیم‌تر از حضور در میان مؤمنان و رفت و آمد با آنان نیست. ارتباط با کسانی که قلبِ انسان را احیاء کرده و با الله پیوند می‌دهند.

حجاب عادت سبب می‌شود انسان در برخورد با ضعف‌های مؤمنان، براحتی این حرمت را فراموش کرده و قادر به بی‌احترامی، تحقیر، پرخاش و ... نسبت به آنان می‌شویم.

3- عزت در دنیا و دین؛ رستگاری در آخرت؛ و شکوه در دل‌های عالمیان

امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ اعْطَى الْمُؤْمِنَ ثَلاثَ خِصالٍ؛ الْعِزَّ فِى الدُّنْیا وَ الدّینٍ وَ الْفُلْجَ فِى الْاخِرَةِ وَ الْمَهابَةَ فى‌ صُدُورِ الْعالَمینَ = همانا خداوند بزرگ، سه خصلت برای مؤمن قرار داده است؛ عزت در دین و دنیا، رستگاری در آخرت، و عظمت و شکوه در دلهای عالمیان».(بحار الأنوار : 68 / 16 / 21)

1- عزت، به معنای قدرت، استحکام و نفوذناپذیری در شخصیت مؤمن است. مؤمن اساساً با هیچ چیز تحقیر نمی‌شود، او گدای عاطفه‌ی هیچ انسانی نیست و کسی قادر به لرزاندن پایه‌های ایمان، اعتقاد و شخصیتِ او نمی‌باشد. سروی است که در اتکاء به الله، هرگز خم نمی‌شود، و رودیست که در آغوش رحمتِ‌او هرگز از جریان باز نمی‌ایستد... .

2- شروع آخرت، شروع زمانی بی‌پایان است و رستگاری آخرت؛ یعنی رستگاری و سعادتی که انتها ندارد. مؤمن، صاحبِ‌ سعادتِ ابدی است.

3- خداوند، شکوهی از مؤمنان حقیقی در قلبِ انسان‌های دیگر فرود می‌آورد که نشانه‌ی عظمتِ آنان در نگاه الله است. مراقب باشیم که خودشیفتگی‌های ما، مانع ادراک شکوهِ مؤمنان دیگر در قلبمان نگردد.