توفیقاتِ ما، تابع نیت های ماست

«نیت» یعنی قصد انجام کاری که در آن اخلاص و صدق وجود داشته باشد. یعنی شخص با عملش آن نیت را تایید کند. اما اگر کسی فرصت کار خیر پیدا کرد و تنبلی و بی حوصلگی نداشت و با اخلاص و صدق انجام داد، حال طلب توفیقاتی بیشتر از آنچه را که انجام داده، می‌کند.

‌در واقع خدا عملکرد گذشته‌ی کسی را که با صدق و اخلاص باشد، برای نیت های او مبنا قرار می‌دهد. یعنی این که تو در گذشته زمانی که این امکانات را داشتی، چه کار کردی؟ اگر شخص درست عمل کرده باشد و واقعاً اهل اخلاص بوده باشد و در عملکردش صدق داشته باشد، حالا می‌تواند به خدا بگوید که من چیز بالاتری را می‌خواهم. بنابراین، درخواست خیر و برکت در همه‌ی امور «جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی یا فوق عقلی» تابع این است که تو در گذشته، با نعمت‌هایی که خداوند به تو داد، چگونه برخورد کردی و الان در نیتت این خیر و برکت را برای چه کاری می‌خواهی. یعنی نوع نیت‌های ما است که عطای الهی را جذب می‌کند.

عطای الهی به نیت‌های بزرگ تعلق می‌گیرد، نه تلاش‌های زیاد

بخشش و عطای الهی تابع قدر و بزرگی نیت شماست. هر چه اندازه نیت‌های کسی بزرگتر باشد، عطای الهی بیشتری نصیبش خواهد شد.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید:«على قَدرِ النِّیَّةِ تَكونُ مِن اللّه العَطِیَّةُ[1] = عطاى خداوند بـه هركس ، به انـدازه نیّـت (او) است».

گاهی ما خیلی تلاش می‌کنیم و شب و روز کار می‌کنیم؛ به این می‌گویند «عمل مفروض». عمل مفروض در فرمایش امام عسگری علیه‌السلام آمده، یعنی این که بالاخره انسان برای هر کاری یک عمل واجب و یک مقدمات و یک دوندگی‌هایی لازم دارد تا آن عمل را انجام دهد. اما اشتباه زمانی است که ما، وقتی موفقیت را می‌خواهیم، تلاش و دوندگی‌مان را بیشتر می‌کنیم و در نتیجه از نیت‌های خوب و از بخش‌های معنوی خود می‌زنیم. یعنی کیفیت را فدای کمیت می‌کنیم. مثلاً شخص می‌خواهد درس بخواند تا در کنکور دانشگاه شرکت کند. برای این که درس بیشتری بخواند، از نماز اول وقتش می‌زند؛ از دعا و توسل کم می‌گذارد تا درس بیشتری بخواند و رتبه بالاتری بیاورد. پدر و مادری هم دارد که آگاهی ندارند تا او را راهنمایی کنند. در این مواقع بهتر است انسان عمل مفروضش را انجام بدهد، اما به واجبات و مسائل معنوی‌اش هم لطمه نخورد. اینجاست که نیت باعث می‌شود، انسان خیر و برکت پیدا کند.

خیلی‌ها اینطورند که می‌گویند: چون بنایی و ساختمان سازی داریم، نماز اول وقت را ولش کن؛ نماز جماعت را بی‌خیال شویم. چون فلان کار را داریم، خیلی از نیازهای «کودک عزیز روانش» را می‌زند. تو اگر می‌خواهی در بنایی و سایر کارهایت خدا کمکت بکند و کارها زودتر پیش برود و پول بهتری گیرت بیاید، باید خدا را داشته باشی. این که فکر کنی صرفاً با دوندگی بیشتر مشکلات حل می‌شود درست نیست. پس به خودت خیانت نکن، یک مقدار دوندگی لازم است، اما غذای بخش اصلی‌ات را نباید فراموش کنی. وقتی به بخش اصلی‌ات خیانت نکردی، می‌بینی که خداوند هم به کار تو برکت می‌دهد.

اما وقتی تو کار آسمان و کار خودِ اصلی‌ات و بخش فوق عقلانی‌ات را به خاطر بخش های پایین‌تر تعطیل می‌کنی، خدا هم تو را به خودت واگذار می‌کند و باب رزق خودت را می‌بندی. مگر غیر از این است که «لا موثر فی الوجود الا الله»؟ مگر غیر از این است که «لا حول و لا قوه الا بالله»؟ پس اگر همه چیز در دست خداست، پس دم خدا را ببین.

طلبه یا دانشجویی درسش را می‌خواند، وقتی اذان می‌گویند، اول وقت در مسجد نمازش را می‌خواند. دوباره برای ادامه درسش وضو می‌گیرد و با طهارت رو به قبله می‌نشیند و آن ذکرهای مخصوص تقویت حافظه مثل 67 بار «یا سلطان» و 18 با «یا محیط» را آهسته و با حوصله و با حضور قلب می‌گوید و از خدا کمک می‌خواهد و در نتیجه ذهنش تیزتر می‌شود. مطلبی را که قرار بود نیم ساعت طول بکشد تا بفهمد، در ده دقیقه می‌فهمد. چون این شخص ادب دارد و نیتش نیت درستی است، مسیر را درست طی می‌کند.

اما کسی که نه وضو می‌گیرد و نه آدابی مثل رو به قبله بودن را رعایت می‌کند و نه به مسجد می‌رود. نمازش را در خانه تند تند و بدون حضور قلب می‌خواند تا بتواند بیشتر درس بخواند. می‌بینی که خیر و برکت از همه‌ی ابعاد زندگیش می‌رود و مشکلات متعدد پیدا می‌کند.

حضرت می‌فرماید: شما هر چقدر نیت تان را بالاتر ببرید، عطیه‌ها بیشتر می‌شود. مثلا وقتی خدا به تو مال می‌دهد، در مالت دیگران را شریک کن. پس فکر و اندیشه‌ی شماست که باب روزی را باز می‌کند. شما هر جوری فکر می‌کنید و نیت دارید خدا همانطوری به شما نگاه می‌کند: «انا عند ظن عبدی المؤمن = من در نزد گمان بنده‌ی مؤمنم هستم». گمان کجاست؟ این کار گمان نیست. گمان یک حرکت نفسی است، یک حرکت درونی است. تو گمان صادقانه داشته باش؛‌ خدا را حساب کن؛ خدا هم کنارت خواهد بود.

پس گمان و نیت شما خیلی مهم است. باید ببینی می‌خواهی با پولت چه کار کنی؛ با فعالیت بدنی‌ات می‌خواهی چه کار بکنی؛ با وقت گذاری هایت می خواهی چه کار بکنی.

رزق وسیع، محصولِ نیت بزرگ است

امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «إنّما قَدَّرَ اللّه ُ عَونَ العِبادِ على قَدرِ نِیّاتِهِم ، فمَن صَحَّت نِیَّتُهُ تَمَّ عَونُ اللّه ِ لَهُ، و مَن قَصُرَت نِیَّتُهُ قَصُرَ عَنهُ العَونُ بقَدرِ الّذی قَصُرَ[2] = در حقیقت، خداوند یارى خود به بندگان را به اندازه نیّت‌هاى آنان قرار داده است. پس هركس نیّتش درست باشد، یارى خدا به او كاملتر می‌رسد و هر كس نیّتش كاستى داشته باشد، یارى خدا نیز به همان اندازه كاستى نیّت او، از وى كاسته شود».

«إنّما» که اولش آورده، یعنی حواس‌تان باشد، قطعاً و فقط این گونه است. خداوند تقدیر کرده، اندازه‌گیری کرده که کمک به بنده‌هایش، به اندازه نیت‌هایشان است. پس به جای زرنگ بازی و تلب و حقه بازی و کلاه سر کسی گذاشتن و دروغ گفتن، انسان باید با خدا و بندگان خدا صاف و صادق باشد تا خدا هم کمکش را برای او بفرستد.

شما لازم نیست کار دیگری بکنی. رزق بیشتر، با حقه‌بازی و کلک زدن و... نیست. مثلاً رستورانی که غذا می‌فروشد، برای این که پول بیشتری دربیاورد، در کباب‌هایش مواد آشغال می‌زند. این درآمد حرام است. شخص دیگری با مواد خوب و نیت خوب، غذای خوب به مردم می‌دهد. خدا هم به او خیر و برکت می‌دهد. مرحوم شمشیری که همه‌تان شنیدید، می‌گفت: نسیه و وجه دستی داده می‌شود حتی به شما. مردم غذایش را رو دست می‌بردند و برای آن صف می‌کشیدند. جاهای دیگر هم چلوکبابی بود، ولی غذای این چیز دیگری بود. کسی که نیتش نیت خوبی است، خدا هم عطای بیشتری به او می‌دهد. لازم نیست ما زرنگ بازی و حقه بازی کنیم تا رزق بیشتری جمع کنیم، نیت را که درست کنیم، عطیه خدا می‌آید.

کسی که برای زن و بچه‌اش سهل می‌گیرد و با دوستان و همسایه‌هایش و ایتام، فقرا و نیازمندان کریمانه برخورد می‌کند و اهداف مقدسی دارد و نیتِ صادق دارد، خدا هم می‌بیند که او راست می‌گوید و صدق نیت و اخلاص دارد، باب رزقش را باز می‌کند. اما «مَن قَصُرَت نِیَّتُهُ» کسی که نیتش کمبود داشته باشد و ناقص باشد، به همان اندازه که نقص دارد، خدا هم برایش کم می‌گذارد و باب رزقش را می‌بندد.

در روایت داریم که عبادت ده قسم است، 9 قسمش رزق حلال است. یعنی انسان باید حلال بخورد. رزق‌های معنوی هم همینطور است. مثلاً طرف می‌گوید: من نمی‌دانم این طرف مثل ما مقدس نیست، مثل ما درس نخوانده، ولی خواب‌های قشنگ می‌بیند. رزق‌های معنوی خوبی دارد. مشاهدات خوبی دارد. ما 20 سال است که یک خواب خوب هم ندیده‌ایم. یک چیزی باید در درونت درست باشد، قلبت، نیتت، باید در درون تو درست شود. وقتی که هاری، خباثت و تجاوز از روح انسان برداشته شود و صاف شود. می‌بینی که باب رزق باز شد.

دعاها به انسان، وسعت نیت می دهند

دعاها نیت‌های ما را بزرگ می‌کنند. چرا می‌گویند، اگر کسی دعای فرج را هر روز ماه مبارک رمضان بخواند، خداوند گناهان گذشته و حال و آینده‌اش را می‌بخشد، چون دعا به شما وسعت می‌دهد. دعایی که در ماه رمضان می‌خوانیم: «اللهم ادخل علی اهل القبور السرور=خدایا! اهل قبور را شاد کن»، می‌بینید که در این دعا نیت خیلی بزرگ است. شخص برای همه اهل قبور شادی می‌خواهد. در «اللهم اغنی کل فقیر=خدایا! همه فقرا را غنی کن» یا در «اشبع کل جائع، اکس کل عریان، اقض دین کل مدین، فرج عن کل مکروب، رد کل غرب، فک کل اسیر» در سراسر این دعا کلمه «کل» آورده شده است، یعنی همه. اینطوری آدم روحش بزرگ می‌شود. آدمی که چنین وسعت روحی دارد، معلوم است برایش گناهی باقی نمی‌ماند. او اگر گناهی هم بکند و دست و پایش بلغزد و یک جایی خطا هم بکند، چون آدمی است که از حدود طبیعی خودش خارج شده و وسعت پیدا کرده، اصلا گناهی برایش نمی‌ماند. اینجاست که آدم می‌فهمد، کسی مثل حضرت آیت الله بهجت رحمه الله علیه می‌گوید: من اگر شبها برای شیعیان دعا نکنم، برای چینی‌ها دعا می‌کنم. یعنی کسی که وسعت روح دارد، از آدم‌ها گذشته و به فکر حیوانات، درختان، اشیاء هم هست. معلوم است چنین آدمی می‌شود یک موجود جاری مثل خود خدا. این آدم خیرش به همه کس می‌رسد.

«زیارت» نیت ها را بزرگ می‌کند

وقتی شما حرم حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) می‌روید، حضرت شخصیت و نیت‌هایت را بزرگ می‌کند. روح و شخصیت تو را می‌گیرد و می‌کشد که تو از خودت خارج بشوی.

شما می‌توانید مثل دیگران بدوید و ضریح را بگیرید و بگویید: یا حضرت معصومه سلام، قربانت بروم؛ شفا می‌خواهم؛ چک برگشتی دارم؛ شوهر می‌خواهم؛ زن می‌خواهم. اینها خواسته‌های کوچکی هستند. اما فردی حرم حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) می‌رود و می‌ایستد، تکبیرات، تهلیلات، تسبیحات را می‌گوید، بعد از انبیای اولوالعزم شروع می‌کند و با حوصله می‌گوید: «السلام علی آدم صفوه الله، السلام علی نوح نبی الله، السلام علی ابراهیم خلیل الله، السلام علی موسی کلیم الله» و بعد از آن پیغمبر و 14 معصوم (علیهم‌السلام)، با همه سلام علیک می‌کند و با حوصله حرف می‌زند. ضیق و کوچک نیست که در حرم برود و یک بوس کند و تمام. شرافت دارد، مهمانی بزرگی است، به ضیافت آمده، شما در حرم که می‌روید، نیتت خیلی بزرگ می‌شود. با خود خانم سلام علیک می‌کنید. شخصیتت عظمت پیدا می‌کند. تا شخصیتت بزرگ نشود، نمی‌توانی به حضرت معصومه بگویی: «السلام علیک عرف الله بیننا و بینکم فی الجنه = خدا من و شما را در بهشت به هم معرفی کند». این سخن و این نیت برای کسی به اجابت می‌رسد که روح بزرگی داشته باشد.

بنابراین اگر کسی می‌خواهد از ضیق مشکلات خانوادگی، تربیتی، اقتصادی، علمی و معنوی در بیاید، راهش این نیست که هی زور بزند و فقط تلاش کند. چنین آدمی مثل کسی است که در زندان، برای رهایی هی دارد فشار می‌آورد به میله‌ها، اما فایده‌ای ندارد.

شما وقتی خروجی های انفاقی در 5 جهت «جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی و فوق عقلی» داری، رزقت زیاد می‌شود.

حضرت می‌فرماید: کسی که «مراء» و قیل و قال می‌کند، حتی اگر حق با او باشد، من روز قیامت شفاعتش نمی‌کنم. با همسر و با بچه‌هایت، با هیچ کس قیل و قال راه نینداز و مراء نکن. حضرت می‌گوید: کوتاه بیا، حتی اگر حق با تو است. اگر کوتاه آمدی و حق با تو بود، این وسعت روح می‌آورد. بحث نکن، بحث را کش نده. بعد می‌بینی که چه وسعت‌ها و گشایش‌هایی در نفس و در روزی تو اتفاق می‌افتد.

نیت / مراء/زیارت/رزق/                                                              

[1] - غرر الحكم : 6193 .

[2] - بحار الأنوار : 70 / 211 / 34.