تنبلی و بی حوصلگی ، جلسه 31

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

آثار تنبلی اجتماعی

رواج تنبلی و بی‌حوصلگی در یک جامعه، روح جهاد و حرکت‌های جدی را در آن نابود خواهد کرد. به همین جهت، جامعه از دو سو دچار آسیب خواهد شد؛

1-      خودِ آن جامعه از درون دچار فساد شده و به ضعف می‌گراید.

2-      ضعفِ مستولی شده بر جامعه، سبب تهدید آن از سوی دشمنان خارجی می‌شود.

همه ما بر این نکته واقفیم که اگر بدنی از نظر سلامت جسمانی، ضعیف باشد، ویروس‌ها و آلودگی‌ها، آسان می‌توانند آن را از پا درآورند. بنابراین، تقویت بدن بواسطه مواد مغذی، قطعاً انسان را از این تهدیدها نجات خواهد داد. از سویی سلامتِ بدن انسان، بر سلامت روح او نیز تأثیرگذار می‌باشد. بگونه‌ای که سلامت روح و دل و کسبِ یک روح قدرتمند، در درجه اول مستلزم دقت در نظام تغذیه‌ای و بهداشتی و انجام مستمر ورزش‌های مفید برای حفظ سلامتی بدن است. قطعاً کسانی که حوصله انجام ورزش‌های بدنی را ندارند، به روح قدرتمندی نیز دست نخواهند یافت. اساساً میزان آسیب پذیری جامعه رفاه طلب و تنبل به مراتب بسیار بیشتر از جوامع دیگر است. تنبلی برای آموختن مهارت‌هایی که برای یک ارتباط سالم و یا یک زندگی موفق لازم است. بسیاری از روابط و ازدواج‌ها را با شکست رو‌‌به‌رو خواهد‌کرد. کسبِ مهارت در ارتباطات کلامی، جنسی، معنوی و اقتصادی. بنیان خانواده‌ها را قدرتمند ساخته و پشتوانه‌‌ای محکم برای استمرارِ زندگی‌های خانوادگی است. به یقین قدرتِ یک جامعه نیز، در گرو قدرتِ نظامِ خانوادگیِ آن جامعه است. جامعه‌ای که خانواده‌های مستحکم و قدرتمندی ندارد، قطعاً مورد طمع دشمنان قرار خواهد گرفت. به همین دلیل هم یکی از اهداف مهم و اصلی دشمنان ایران، ضربه زدن به نظامِ خانواده‌های ایرانی است و متأسفانه آمار رو به رشد طلاق، حاکی از تأثیر این گونه حمله‌‌ها بر خانواده‌های ایرانی بوده است.

جامعه‌ای که حساسیت خود را در برابر حملات مختلف دشمن از دست بدهد، درست مانندِ بدن ضعیفی که حساسیتش را در برابر ورود میکروب‌ها از دست داده، آسیب پذیر شده و فرو خواهد‌پاشید.

حذف روح جهاد = نابودیِ جامعه

روح آخرت گرایی، روح جهاد و مبارزه، روح غیرت و دفاع اگر از جامعه‌ای حذف شود، قطعاً کشور از دست خواهد رفت و با کوچکترین حمله‌ای نابود خواهد شد. تنبلی‌ها، دقیقاً کشور را به سوی این مسیر پیش خواهد برد.

امیرالمؤمنین در نکوهش تنبلی اجتماعی می‌فرمایند:

جهاد، دری از درهای بهشت است که خداوند آنرا به روی دوستان خاص خود گشوده است و آن لباس تقوا و زره محکم خداوند و سپر مطمئن اوست. هرکس آنرا از روی بی‌اعتنایی ترک کند، خداوند لباس ذلت و خواری را بر او می‌پوشاند، بلا از هر سو او را احاطه کرده و گرفتار حقارت و پستی می‌شود... آیا نمی‌بینید که مرزهای شما را تصرف کردند و شهرها را گشودند و دستاوردهای شما را غارت کردند و در میان شهرهای شما آتش جنگ برافروختند. برای جهاد با دشمنان کوچ کنید، خدا شما را رحمت کند، در خانه‌های خود نمانید که به ستم گرفتار و به خواری دچار خواهید شد و بهره زندگی شما از همه پست‌تر خواهد بود.

به خدا سوگند، شما برای افروخته شدن آتش جنگ، بد مردمی هستید! که با شما نیرنگ می‌کنند و شما چاره‌ای نمی‌اندیشید. شهرهای شما را تصرف می‌کنند و شما پروا ندارید! دشمن به خواب نمی‌رود ولی شما را خواب غفلت ربوده و فراموشکار هستید! به خدا سوگند، شکست برای کسانی است که دست از یاری یکدیگر می‌کشید. سوگند به خدا، اگر جنگ شدت یابد و آتش مرگ افروخته شود، شما مانند جدا شدن سر از بدن از پسر ابوطالب جدا خواهید شد!

سوگند به خدا، مردی که دشمن را به طریقی بر خود چیره کند که گوشتش را بخورد و استخوانش را بشکند و پوستش را جدا کند، ناتوانی و بی‌حمیّتی و بی‌غیرتی او بسیار بزرگ و قلب او بسیار کوچک و ضعیف است.

خودشناسی، بزرگترین راهِ غلبه بر تنبلی

شناخت عمیق انسان از خویش، به عنوان یک موجود جاودانه و ابدی که برای هدفی بالاتر از بهشت (تشبّه به الله) خلق شده است، و درک عواملی که او را به سعادت می‌رسانند، قطعاً روح تنبلی را از انسان خواهد گرفت. چنین انسانی، دیگر اجازه اتلاف وقت و نیروی جوانی اش را به خود نخواهد داد. خودشناسی حقیقی، حتی در سنین بالا نیز می‌تواند انسان را به جبرانِ تمام عقب ماندن‌ها و شکست‌هایش، موفق کند. امیرالمؤمنین علی «علیه السلام» می‌فرمایند:

«...وابتاعوا، ما یبقی لکم، بما یزول عنکم» (نهج البلاغه خطبه 64)

با چیزهای فانی شدنی دنیا، چیزهایی را خریداری کنید که برایتان جاودانه می‌ماند.

انسانی که تنبلی و بی‌حوصلگی را رها نموده و با مدیریت زمان از مرده‌ترین زمان‌های عمرش استفاده می‌نماید، بهترین و جاودانه‌ترین سرمایه‌های آخرتی و حتی دنیایی را برای خویش مهیا خواهد نمود. گاهی استفاده صحیح از مرده‌ترین زمان‌های زندگی یک انسان، حتی در مقایسه با زمان‌های بسیار مهم زندگی گروهی دیگر، آنقدر سازنده و با برکت است که آثار خیرش در زندگی میلیاردها انسان تأثیرگذار، روشن‌گر، هدایت‌گر و رشد دهنده خواهد بود. قطعاً چنین انسان‌هایی، روح بسیار بلند، قدرتمند و ساخته شده‌ای داشته‌اند که علاوه بر مدیریت بر نفس خودشان، مدیریت بسیاری از امور مهم و اساسی زندگی انسانهای دیگر را برعهده خواهند گرفت.

انسانی که غایت نهایی خویش را در تخلق به اخلاق الله می بیند، حجم عظیمی از سرمایه‌های مادی و معنوی زندگی‌اش را صرف تغذیه و رشد بخش فوق‌عقلانی‌اش می‌نماید تا در نهایت، روح بی‌نهایت طلب خویش را به نقطه‌ای برساند که مانند خداوند صاحبِ مقام حیّ لا یموت شده و شادی و آرامشش دائمی و لایزال باشد. چنین انسانی به وسعتِ غایت خویش، با تنبلی مبارزه کرده و روح تلاش و جهاد را در خویش تقویت خواهد نمود و محال است به تنبلی تن داده و یا چیزی او را تحقیر کرده و یا از خلئی در زندگی‌اش رنج ببرد. دنیا باشگاهِ تمرینی اوست برای رسیدن به مقام انسان کامل. تنبلی در چنین باشگاهی، بزرگترین مانع برای کسب مقام است. انسان‌هایی که این باور را صادقانه پذیرفته‌اند و در ارتباطشان با الله، به صدق رسیده‌اند، از تمامِ دقایق عمرشان برای آخرت سازی استفاده نموده‌اند و به چنان پادشاهی عظیمی در آخرت رسیدند که حتی در صحنه هولناک قیامت هم حضور نخواهند یافت. چرا که زندگی‌شان جز صدق با الله نبود و بعد از مرگ نیز به دور از تمام جریانات سهمگین آخرت در نزد پروردگار راستین‌شان، آرام خواهند گرفت؛

فی مقعد صدقٍ، عند ملیک مقتدر...

بیاموزیم که حقیقتاً، با خدا دنبال معشوق دیگری نباشیم که اساساً جز او، اِله دیگری وجود ندارد،.

لا تدعوا مع الله الهاً آخر، لا إله إلا هو...

اگر به این باور رسیدیم، با برنامه ریزی جدی و مدیریت زمان و تلاش مستمر به سمت هدف نهایی‌مان پیش خواهیم رفت و هر چه باورمان جدی‌تر، روشن‌تر و به یقین نزدیکتر شود، تنبلی‌هایمان نیز کاهش بیشتری خواهند داشت.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .