باسابقه ترین بیماری در تاریخ

تلاش برای بدست آوردن کمالات غبطه و ارزش است، ولی تلاش برای نابود کردن کمالات دیگران حسادت است. حسادت نشانه کم ظرفیّتی و تنگ نظری است. اولین قتلی که در زمین واقع شد به خاطر حسادت میان فرزندان آدم بود و اولین گناهی که در آسمان واقع شد، حسادت ابلیس به آدم بود. در حدیث می‌خوانیم: حسادت ایمان را می‌خورد آن گونه که آتش هیزم را.

آنچه بر سر اهل بیت پیامبرعلیهم السلام آمد که آنان را کنار زدند، ناشی از حسادت بود و قرآن در آیه 54 سوره نساء می‌فرماید: چرا به خاطر الطاف و تفضّل خداوند، بر افراد لایق حسادت می‌ورزند، مگر نمی‌دانند ما به آل ابراهیم کتاب و حکمت و ملک عظیم دادیم.

برجسته‌ترین بدی‌ها کدام است ؟

حسادت در میان تمام شرور، برجسته‌ترین شرّ است. زیرا حسود نقشه‌ها می‌کشد و حیله‌ها می‌کند و مرتکب انواع شرور می‌شود تا به هدف برسد.

دامنه حسادت تنها نسبت به نعمت‌های مادی نیست، بلکه گاهی نسبت به ایمان افراد حسادت می‌شود و می‌خواهند آنان را به کفر برگردانند. «یردّونکم من بعد ایمانکم کفّاراً حسداً»

حضرت علی‌علیه السلام می‌فرماید: «الحسد داء عیاء لایزال الا بهلک الحاسد او به موت المحسود ؛ حسادت مرض خطرناکی است که جز با مرگ محسود یا هلاکت حسود از بین نمی‌رود.»

حسود در واقع به خدا اعتراض دارد و در برابر اراده و حکمت او جهت می‌گیرد که چرا به او عطا کرده و به من نداده است.

حسود هرگز خیرخواهی و نصیحت نمی‌کند و به خاطر خوی حسادت، از خیر خودش به دیگران جلوگیری می‌کند.

قرآن، ریشه بسیاری از گناهان را « بغیاً» به معنای حسادت دانسته است و امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «انّ الکفر اصله الحسد»؛ریشه کفر حسادت است. چنانکه در برابر پیامبران می‌گفتند: «أبشر یهدوننا» ؛ آیا انسانی مثل ما پیامبر شود و ما را هدایت کند؟

حسود، اهل تواضع و تشکر نیست و هرگز به کمالات دیگران گواهی نمی‌دهد و قهراً مرتکب گناه کتمان حق می‌شود.

حسود معمولاً منافق است. حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «الحاسد یظهر وُدّه فی اقواله و یخفی بُغضه فی افعاله»؛ در ظاهر اظهار علاقه می‌کند ولی در باطن کینه و بغض دارد.

منشأ حسادت چیست؟

گاهی تبعیض نابجا میان افراد، حسادت آنان را بر می‌انگیزد.

گاهی مردم توجیه نیستند و شرایط را یکسان می‌پندارند و همینکه یک برتری و امتیازی دیدند حسادت می‌ورزند. در حالی که اگر حکمت و دلیل تفاوت‌ها را بدانند آرام می‌شوند.

حسادت در خاندان نبوت نیز پیدا می‌شود، همان گونه که در خانه حضرت یعقوب، حسادت فرزندان، آنان را به چاه افکندن برادر وادار کرد.

دامنه حسادت تنها نسبت به نعمت‌های مادی نیست، بلکه گاهی نسبت به ایمان افراد حسادت می‌شود و می‌خواهند آنان را به کفر برگردانند. «یردّونکم من بعد ایمانکم کفّاراً حسداً»روشن است که حسادت، آرزوی نابودی نعمت دیگران است، وگرنه درخواست نعمت از خداوند، حسادت نیست. چنانکه سلیمان از خداوند حکومتی بی نظیر خواست: «ملکاً لا ینبغی لاحد» و حضرت علی علیه السلام در دعای کمیل از خداوند می‌خواهد که نصیب او بیشتر باشد و قربتاو به خداوند نیز بیشتر باشد. «واجعلنی من احسن عبیدک نصیبا عندک و اقربهم منزلة منک...»

حسود معمولاً منافق است. حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «الحاسد یظهر وُدّه فی اقواله و یخفی بُغضه فی افعاله»؛ در ظاهر اظهار علاقه می‌کند ولی در باطن کینه و بغض دارد

سابقه حسادت در طول تاریخ

حضرت یعقوب بچه‌هایش گفتند: «إِذْ قَالُوا لَیُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَی أَبِینَا مِنَّا» یوسف/8، گفتند یوسف و برادرش پهلوی بابا محبوب‌تر از ما هستند. پس چه کنیم؟ گفتند که «اقْتُلُوا یُوسُفَ» یوسف/9 بکشیم یوسف را. «أَوْ اطْرَحُوهُ أَرْضًا» یا این را پرتابش کنیم به یک زمینی که «یَخْلُ لَکُمْ وَجْهُ أَبِیکُمْ» یعنی صورت پدر خالی شود برای ما یعنی دیگر یوسفی نباشد تمام فکرش به ما باشد حسادت. خیلی حسادت مهم است حسادت انسان را تا برادر کشی پیش می‌برد حسادت آدم را به توطئه وادار می‌کند.

توطئه اینکه حضرت یوسف را به چاه بیاندازند از حلقوم حسود در آمد، خب حسادت تاریخی دارد به آدم و ابلیس. خداوند به ابلیس گفت چرا به آدم سجده نمی‌کنی؟ گفت آخر من به او سجده کنم ؟! من که «خَلَقْتَنِی مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ» الأعراف/12. من نژادم آتش است او نژادش گل است. من به او سجده کنم؟ تحمل نکرد نتوانست ببیند و مقام آدم برایش سنگین بود . کلفتی کرد بعد هم عذر خواهی نکرد ابلیس شد.

سخنی با اهالی حسادت

قرآن به حسودها می‌گوید : «مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ» آل عمران/119 یعنی از غیظ بمیرید.

حسادت کافران نسبت به اهل ایمان

قرآن می‌فرماید : اینهایی که دوست دارند که «یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّارًا حَسَدًا» البقرة/109 دوست دارند که بعد از ایمان شما کافر بشوید روی حسادت است.

راه درمان حسادت، توجه به حکمت و نعمت‌های خدا

اینکه بدانیم خدا حکیم است. اگر خدا یک چیزی به او داد حسادت نکن عوضش به تو هم یک چیزهایی داده. او در کنکور قبول شد تو ذوق شعر داری تو خطاطی بلدی تو هم یک کمالاتی داری، هر کسی را خدا یک چیزی بهش داده به یکی نداده. خدا نعمت‌ها را تقسیم کرده. خانه آن کاه گلی است در روستا است جاده و برق و رفاهیات شهر را ندارد اما یک اعصاب راحتی دارد آرامشی دارد. هوای سالم می‌خورد. در شهر امکاناتی دارد اما خانه‌اش تنگ است هوایش دودی است یعنی خداوند یک جوری کرده است که همه یک جور نباشند.

دوم، بدانیم حسادت ما نعمت‌ها را از بین نمی‌برد، حسادت ما اثری ندارد. خدا به او داده حالا او خوشگل است حالا هرچه هم حسود شوی خدا او را زشتش نمی‌کند بی خود خودت را اذیت نکن . بدانیم ما هم چیزهایی داریم.

سوم بدانیم ما نیز نعمت‌هایی داریم که او ندارد .

چهار بدانیم نعمت‌ها عارضی است. بدانیم موقت است حالا او رای آورد رئیس شد رئیس جمهور شد ما نشدیم او وکیل مجلس شد ما نشدیم سفیر شد ما نشدیم حالا مثلا دوره سفارت چقدر است سه سال بیشتر نیست. رای اعتماد آورد این وزیر، آن وزیر را رای اعتماد به او ندادند.

بدانیم که حسادت ما بی‌نتیجه است و خداوند به خاطر اینکه بنده‌ی چشم دیدن نعمتی را ندارد، لطف خود را قطع نمی‌کند و فقط خودمان را رنج می‌دهیم.

آقایی که رای آورد فردا استیضاحش می‌کنند یعنی بدان نعمت‌ها می‌گذرد. پنجم : هر کس یک نعمتی دارد مسئولیتش هم بیشتر است تو اگر پولی داری فقط مسئول شکم خودت هستی اگر پول زیاد داشته باشی گرسنه‌ای که گرسنگی بخورد گناهش گردن تو است ششم بدانیم ضرر حسادت به خود حسود است ؛ «وَمَکَرُوا وَمَکَرَ اللَّهُ وَاللَّهُ خَیْرُ الْمَاکِرِینَ» آل عمران/54 قرآن می‌فرماید: «وَلَا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ» فاطر/43. ضرر حیله به خود آدم بر می‌گردد ، اگر پزشکی در بیمارستان به بیمار گفت شما از این شربت دو ساعت به دو ساعت یک قاشق بخور من فردا می‌آیم، بیمار هم شربت را نخورد تا فردا صبح نزدیک آمدن دکتر، برمی دارد یک خورده شربت را دور می‌ریزد که وقتی دکتر می‌آید ببینید این سرش خالی است بعد هم می‌گوید دیدی کلک زدم به دکتر این فکر می‌کند به دکتر کلک زد ولی به خودش کلک زده.

(من حفر بئرا لاخیه وقع فیه) داریم هر که چاهی بکند برای دیگران خودش تو چاه می‌افتد.

برای درمان حسادت باید اینگونه فکر کرد:

دنیا، کوتاه و کوچک است و غصه برای آن ارزشی ندارد.

ما نیز نعمت‌هایی داریم که دیگران ندارند.

نعمت‌ها بر اساس حکمت تقسیم شده است، گرچه ما حکمت آن را ندانیم.

آنکه نعمتش بیشتر است، مسئولیّتش بیشتر است.

بدانیم که حسادت ما بی‌نتیجه است و خداوند به خاطر اینکه بنده‌ی چشم دیدن نعمتی را ندارد، لطف خود را قطع نمی‌کند و فقط خودمان را رنج می‌دهیم.

تبیان

منبع : بیانات حجت الاسلام قرائتی سایت غدیر

برای مطالعه ی دیگر مباحث اخلاقی اینجا را کلیک کنید.