انصاف تابلوی ایمان است

از دیگر وظائف اعضای خانواده آسمانی نسبت به یکدیگر، رعایت انصاف است که دارای انواع و اقسام متعددی است از جمله: انصاف در سخن، انصاف در عمل، انصاف در قضاوت و ...که رعایت آن بسیار سخت و دشوار است. حال برای مزین شدن به این صفت چه باید کرد؟ و در کدام مسیر باید حرکت نمود تا بتوان به سلامت، به اوج انسانیت رسید؟

در قدم نخست، اگر کسی بخواهد موفق به رعایت «انصاف» شود، باید از هر چیزی که خدا متنفر است، دوری کند و هر چیزی را که خدا دوست دارد، دوست داشته باشد؛ یعنی ملاک حب و بغض هایش را الهی کند تا با رضایت الله و خانواده آسمانی اش به "اخلاص" برسد.

ما برای ولی خدا شدن، نیازی به چله نشینی و ریاضیت کشیدن نداریم، بلکه با یک شوهرداری و زن داری شرعی و رفتار صحیح با پدر و مادر یا فرزندان، می توان از اولیا الهی شد. پس هر کس در مختصات شخصی خودش درست رفتار کند، هم درجه ی انبیا و معصومین (علیهم السلام) می شود.

خداوند متعال در آیه 162 سوره انعام در " اهمیت اخلاص" فرموده: « قُلْ إِنَّ صَلاتی‏ وَ نُسُکی‏ وَ مَحْیایَ وَ مَماتی‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ= بگو به درستی که نماز و عبادت و زندگی و مرگ من برای پروردگار جهانیان است». پس کسی که ملاک های حب و بغض هایش را با خدا تنظیم می کند، می تواند فرد منصفی باشد.

انصاف یا ایثار کدام بهتر است

انصاف آن است که اگـر آدمـى بـا كـسى نزاع مى كند، و خود مقصر است، اعتراف به تقصیر كند و از طرفش عـذرخواهى نماید، اگر حق كسى را خورده یا ضایع کرده، اعتراف كند و حق را برگرداند، اگر قضاوت بى جایى كرده، جبران نماید و معذرت خواهى كند و اگر همسرش حق مى گوید، بپذیرد. از این رو با رعایت انصاف، خیلی از بدی ها برطرف می شود.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرمودند: «عامِلْ سائرَ النّاسِ بالإنصافِ وَ عامِلِ المؤمنینَ بِالإیثار= با دیگر مردمان به انصاف رفتار كن و با مؤمنان به ایثار».

با مردم منصفانه رفتار کنیم، حتی اگر دشمن ما باشد؛ ولی با مؤمنین با ایثار رفتار باید کرد. چون ایثار در روایت تعبیر به "تاج المکارم" شده؛ یعنی زیبائی و تاج یک انسان که روی سر او قرار می گیرد، «ایثار» است. یعنی ترجیح دیگران بر خود، یعنی در روابط صحبت از من و تو نیست، بلکه نوعی فداکاری کردن برای همدیگر است که در این صورت، انسان را به سرعت متخلق به اخلاقی الهی می کند و از جهنم دنیا خارج می کند و به عالم ملکوت می رساند. پس انصاف داشتن، کار راحتی نیست؛ چون باید «خود» طبیعی مان را حذف کنیم.

برای نزدیک شدن به الله، ممکن است صدها صفت خوب داشته باشیم، ولی اگر بخواهیم برای اوج گرفتن، از بین  هزاران صفت الهی، گل سرسبدش را انتخاب کنیم، صفت «انصاف» از همه بهتر است.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرمودند: «العَدلُ الإنصافُ= عدل همان انصاف است».

از این سخن امیرمومنان علی(علیه السلام) نکته ای دیگر به دست می آید و آن این مطلب است که انصاف به یک معنا از زیرشاخه های عدالت است که اهمیت موضوع را نشان می دهد.

اخلاق مومن در کلام امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)

نشانه مؤمن «انصاف» است. انصاف با همگان و عموم مردم، ویژگی بارز اهل ایمان است. حضرت امیر علی (علیه السلام) انصاف را از اخلاق مؤمن بر می شمارد و می فرماید:

«المؤمِنُ یُنصِفُ مَن لا یُنصِفُهُ= مؤمن با كسى كـه نسبت به او انصاف به خرج نمى دهد، با انصاف عمل مى­ كند».

چون ملاک مومن الله است؛ پس در عملکردش فقط با نگاه الهی رفتار می کند؛ حتی کینه به دل نمی گیرد؛ چشم و هم چشمی با کسی ندارد؛ چون فقط با خدا معامله می کند.

این ویژگی پایه های عظیم و اساسی در عرفان اسلامی و ترقی سیر و سلوک ماست. اگر کسی این صفت را ملکه خودش قرار ندهد به حب و بغضی های نفسانی می افتد و در جهنم دنیا سقوط می کند.