انسان شناسی جلسه 13

انسان ساختاری دارد که با تک‌تک اجسام و اشیاء عالم ارتباط دارد.
 انسان در اشیاء اثر می‌گذارد و از اشیاء اثر می‌پذیرد. این اثر صرفاً یک اثر جسمی نیست بلکه ساختار نفس انسان با اشیاء و مواد ارتباط دارد. نفس با مواد و اجسام عالم، با بوها، مزه‌ها، اصوات و با همه ظهورات ماده یک ارتباط و سنخیت وجود دارد. نفس و حقیقت انسان متأثر از ارتباط با مواد عالم است.
در قرآن کریم داریم؛ صفراء ... لونها تسر الناظرین؛ یک زرد فاخری که برای انسان شادی‌آور است، یا مشکی که کراهت دارد روی نفس اثر دارد. میوه‌ها به غیر از این که آثار جسمانی دارند، آثار روحانی هم دارند. توصیه شده؛ بر تربت سیدالشهداء  علیه السلام سجده کنید، حجاب‌های هفت گانه را برطرف می‌کند.
«خلق لکم ما فی الارض جمیعاً»؛ بین ما و زمین و موجودات آسمانی و زمینی سنخیت و ارتباط وجود دارد. طلوع، غروب و چیزهایی که در قرآن بیان شده در انسان تأثیرگذار است. روح متأثر از ارتباط با مواد است. دیدنی‌های انسان در نفس تأثیر می‌گذارد.
در انسان‌شناسی باید بدانیم که انسان موجودی است که با همه این عالم با ظاهر مادی و پشت صحنه با معنویات و ملکوتش ارتباط دارد. می‌تواند با فرشته‌ها، جن‌ها و شیاطین ارتباط برقرار کند یعنی سنخیتی دارد که می‌تواند ارتباط برقرار کند. هیچ چیز در عالم ماده وجود ندارد مگر این‌که انسان با آن‌ها سنخیت دارد.
شیطان در صراط مستقیم 4 نوع حمله دارد. پس معلوم است که شیطان ساختار نفس ما را می‌شناسد و می‌داند که الان باید از کدام جهت حمله کند؟
«انّ الشیطان لکم عدو فاتخذوه عدوا»؛ شیطان دشمن شماست، شما هم با او دشمنی کنید. یک مبارزه حقیقی بین انسان و شیطان است. یک مسابقه جذاب است که انسان هیچ‌وقت دچار رخوت و کسالت و بی‌انگیزگی نیست. یعنی روی صراط مستقیم توی جهنم دارد به سمت بهشت حرکت می‌کند. پس اگر انسان اهل مبارزه نباشد و به این هیجان اهمیت ندهد، معنایش این است که در حمله‌های 4 گانه در روی صراط مستقیم که توی جهنم است آسیب می‌بیند. لذا ما چاره‌ای نداریم جز این‌که در زندگی حواسمان به این ماجرای پرهیجان باشد که موضوعی بسیار سازنده است. آن‌هایی که خودشان را نمی‌شناسند خیلی وقت‌ها در زندگی دچار رخوت و کسالت می‌شوند برای همین سراغ هیجانات کاذب می‌روند. هیجانی که او را وادار به زندگی، فعالیت، نشاط و زندگی می‌کند، همه انگیزه‌های باطل شیطانی است. اصلاً حضور شیطان روی صراط مستقیم باعث می‌شود که انسان هیچ‌وقت غفلت نکند. برای شیطان مهم نیست که از کدام جهت به ما حمله کند. مهم این است که ما روی صراط نباشیم و سقوط کنیم. لذا کسی که خودش را می‌شناسد یک زندگی جذاب، پرهیجان و زنده دارد. هر لحظه می‌تواند مورد حمله قرار بگیرد دائماً مراقب است که هیچ‌وقت دچار بی‌انگیزگی و کسالت نمی‌شود.
باید بدانیم یک دشمن حقیقی سر راهمان است. شیطان حتی در خواب هم به ما حمله می‌کند. لازم است قبل از خواب ذکر بگوییم و پاکسازی کنیم.
زندگی دائماً صحنه زمین خوردن و بلند شدن است. یکی از وجوه خودشناسی این است که ساختار وجودی ما طوری است که به شیطان نیاز دارد. و اگر شیطان نباشد ما دفن می‌شویم و هیچ رشدی نمی‌کنیم.
قرآن می‌فرماید: «قوا انفسکم و اهلیکم نارا»؛ مواظب خودتان و خانواده‌تان باشید که مورد حمله قرار نگیرید.
«الم اعهد الیکم یا بنی آدم ....»؛ آیا من از شما عهد نگرفتم که شیطان را عبادت نکنید، چون او دشمن آشکار برای شماست و مرا عبادت کنید؟!
در ساختار نفس انسان وضعیتی وجود دارد که به جای این‌که عابد خدا شود از ساختار و حقیقت خودش فاصله می‌گیرد و عبد شیطان می‌شود. خودتان هم متوجه می‌شوید که عبد شیطان شده‌اید. چون شما فطرتاً مجهز به این دستگاه هستید که می‌فهمید عبد خدا هستید یا شیطان
حملات شیطان آشکار است، پیام‌هایش پیچیده نیست آشکار است. با این که پیام‌هایش آشکار است باز عابد شیطان می‌شویم. می‌دانیم که این افکار و خیالات حق نیست و مبنا و ریشه ندارد. ولی خودخواهی به او اجازه نمی‌دهد و انسان روی ضلالت خودش استقامت می‌کند تا به جهنم می‌رود.
«فالهمها فجورها و تقویها»
«و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم»؛ انسان ذاتاً می‌فهمد که خدا و راه خدا حق است. اصلاً ذات خدا شک بردار نیست. «هوالظاهر»
اولین قدمی که قرآن برمی‌دارد این است که شک را برطرف می‌کند. اگر شک داری حتماً گناه یا آلودگی داری که این حالت را پیدا کرده‌ای.
«بل یرید الانسان لیفجر امامه...»؛ انسان چون می‌خواهد معصیت کند، آب را گل آلود می‌کند. خداوند اصلاً حقیقت شک‌دار خلق نکرده است. هیچ عقلی نمی‌تواند خدا را انکار کند.
«ثم کان عاقبه الذین اساء السوا ان کذبو بآیات الله»؛ انسان وقتی کاری می‌کند که می‌داند خلاف است، الهی نیست و اصرار دارد که این کار را انجام دهد، به جایی می‌رسد که جلوی خدا می‌ایستد و خدا را تکذیب می‌کند.
انسان با دین خدا یک سازندگی و ساختار هماهنگ دارد. نفس انسان دین خدا را راحت می‌پذیرد.
پیام‌هایی که با اضطراب و حسادت همراه است، الهی نیست و پیام شیطان است. ملائکه با ساختار انسان هماهنگ‌اند به انسان سجده می‌کنند ولی شیطان هماهنگ نیست و سجده نمی‌کند و با انسان درگیر است «الی وقت معلوم»
سوره مبارکه روم، آیه 30؛ «فاقم وجهک للدین حنیفا...»؛ چهره جان و دلت را به دین خداوند متوجه کن که این دین همان فطرتی است که خداوند انسان‌ها را بر اساس آن خلق کرده است. دین برای انسان، و انسان برای دین خلق شده است.
آنجایی که ما دین را نمی‌فهمیم برای این است که خوب نفس را نمی‌شناسیم.
«ربنا الذی احسن کل شیء خلقاً ...» هر آن چیزی که در صحرا نهادیم/ تو زیبا بین که ما زیبا نهادیم
وقتی علائم دین خدا را زیبا نمی‌بینید، حتماً یک جایی گناه و خیانت کرده‌ای. از خمس و زکات فراری است و بعد می‌گوید خدا را قبول دارم. حتماً مریض است که آن‌چه خدا زیبا می‌بیند، او زیبا نمی‌بیند.
وقتی حرف دین می‌شود، دین‌دار کم است. صدها نفر شب عاشورا امام حسین  علیه السلام را تنها گذاشتند.
«فی تقلب الاحوال عُلِم جواهر الرجال»؛ در تغییر حالت‌هاست که جوهر آدم‌ها شناخته می‌شود.