اعمال روز آخر ماه ذی الحجة و ماه محرم الحرام

«أللهُمَّ ما عَمِلتُ فى هذِهِ السـّـنةِ مِنْ عَمَل نـَهَیتـَـنى عـَـنهُ و لمْ ترْضَهُ، و نـَسیتهُ ولمْ تنسَهُ، وَدَعَوتنى اِلى التوبَةِ بَعْدَ اجْتِرائى عَلیْكَ، اَللهُمَّ فاِنى أسْتغفِرُكَ مِنهُ فاغفِرْ لى، وَما عَمِلتُ مِنْ عَمَل یُقَرّبـُـنى اِلیكَ فاقبَلهُ مِنى، وَلا تقطعْ رَجائى مِنكَ یاكَریمُ. »
وقتی چنین كردى شیطان مى گوید: واى بر من! هرچه در مدّت این سال زحمت كشیدم (و او راوسوسه كردم) با این عمل، همه را از بین برد و سالش را به خیر پایان داد.

و اما ماه محرم؛ این ماه در مكتب تشیع یادآور نهضت حضرت سیدالشهدا و حماسه‌ جاودان كربلاست.

این ماه، ماه حُزن اهل بیت علیهم السلام و شیعیان ایشان است و از حضرت امام رضا علیه السلام روایت است که چون ماه محرّم داخل مى شد، می فرمود:

پدرم را کسى خندان نمى دید و اندوه و حُزن پیوسته بر او غالب مى شد تا روز دهم چون روز عاشورا مى شد آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و مى فرمود امروز روزى است که حسین علیه السلام شهید شده است.

اعمال ماه محرم

شب اول محرم
1ـ نماز: این شب چند نماز دارد كه یكی از آنها به شرح ذیل است:
دو ركعت، كه در هر ركعت بعد از حمد یازده مرتبه سوره‌ توحید خوانده شود.

در فضیلت این نماز چنین آمده است:
«خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیّت است و كسی كه این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر كار نیك مداومت داشته است.»(10)

2ـ احیای این شب.(11)

3ـ نیایش و دعا.(12)

روز اول محرم
اول محرم هر سال اولین روز سال قمری است. از امام محمدباقر(علیه السلام) روایت شده است: «آن كس كه این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌كند، همانگونه كه دعای زكریا(علیه السلام) را اجابت كرد.»(13)

دو ركعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد:

«اللّهم انت الاله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلك فیها العصمة من الشیطان و القوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»(14)؛ بارالها! تو خدای قدیم و جاودانی و این سال، سال نو است، از تو می‌خواهم كه مرا در این سال از شیطان حفظ كنی و بر نفس اماره (راهنمایی كننده) به بدی پیروز سازی.

روز دوم محرم
در چنین روزی كاروان امام حسین(علیه السلام) در سال 61 ه‍ .ق وارد سرزمین كربلا شد و با ممانعت لشكر حرّ مجبور به توقّف در آنجا گردید.(15)

روز سوم محرم
از پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است:
«هر كس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت كند.»(16)
در آن روز سپاه عمر بن سعد وارد كربلا شد.

روز چهارم محرم
بی‌نتیجه بودن مذاكره حضرت سیدالشهداء(علیه السلام)، با عمر بن سعد برای وادار كردن لشكر وی به ترك جنگ و دعوت او و لشكرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.

روز هفتم محرم
روزه گرفتن مستحب است.

روز نهم محرم
تاسوعای حسینی، روز محاصره‌ امام حسین(علیه السلام) و اصحابش در سرزمین كربلا توسط سپاه شمر.(17)

اعمال شب عاشورا
1ـ چند نماز برای این شب در روایات آمده است كه یكی از آنها چنین است:

چهار ركعت نماز كه در هر ركعت بعد از سوره‌ حمد، 50 بار سوره‌ توحید خوانده می‌شود. پس از پایان نماز، 70 بار «سبحان الله والحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اكبر ولا حول ولا قوة الاّ بالله العلیّ العظیم» خوانده شود.(18)

2ـ احیای این شب كنار قبر امام حسین(علیه السلام).(19)

3ـ دعا و نیایش. (20)

اعمال روز عاشورا
1ـ عزاداری بر امام حسین(علیه السلام) و شهدای كربلا، در این مورد از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است:

هر كس كار و كوشش را در این روز، رها كند، خداوند خواسته‌هایش را برآورد و هر كس این روز را با حزن و اندوه سپری كند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد. (21)

2ـ زیارت امام حسین(علیه السلام).(22)

3ـ روزه گرفتن در این روز كراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود. (23)

4ـ آب دادن به زائران امام حسین(علیه السلام).(24)

5ـ خواندن سوره توحید هزار مرتبه.(25)

6ـ خواندن زیارت عاشورا. (26)

7ـ گفتن هزار بار ذكر «اللّهم العن قتلة الحسین(علیه السلام).»(27)

روز بیست و یكم محرم
1ـ روزه‌ این روز مطلوب است. (28)

پی نوشت ها:
1- بحارالانوار، ج 98، ص 333؛ وسائل الشیعه، ج 5، ص 294، حدیث 1؛ مفاتیح الجنان، ص 286.
2- مصباح المتهجد، ص 783.
3- بحارالانوار، ج 98، ص 324.
4- عروة الوثقی، ج 2، ص 243؛ وسائل الشیعه، ج 7، ص 347، حدیث 3.
5- بحارالانوار، ج 98، ص 334.
6- فرهنگ عاشورا، ص 406.
7- عروة الوثقی، ج 2، ص 242؛ وسائل الشیعه، ج 7، ص 348.
8- وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 1.
9- همان، ص 295، حدیث 4 و 5.
10- بحارالانوار، ج 98، ص 340.
11- همان، ص 338.
12- بحارالانوار، ج 98، ص 43، حدیث 5.
13- كامل الزیارات، ص 174، حدیث 5 و 6.
14- وسائل الشیعه، ج 7، ص 338، حدیث 7.
15- كامل الزیارات، ص 174، حدیث 5.
16- وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 8.
17- كامل الزیارات، ص 174.
18- مفاتیح الجنان، ص 298.
19- بحارالانوار، ج 98، ص 345، حدیث 1.