اعتماد به خدا، تحمل را افزایش می‌دهد...

ادامه مباحث درمان‌های اعتقادی غم

نهایتِ تلاشت را در انتخاب قدرها خرج کن....

در مباحث قَدَر آموختیم که خداوند بزرگ، دنیا را براساس اختیار انسان‌ها بنا نموده است. به گونه‌ای که حتی این اختیار را به آن‌ها داده که روبروی ربّ بزرگ عالم بایستد و یا با او به مخالفت برخیزند.

تنها انتخاب‌هایی (قدرهائی) به قضای مناسب ختم می‌شوند که از روی اختیار، صحیح و مناسب برگزیده شوند. آن‌چه که مهم است، میزان تلاش اختیاریِ انسان‌ها در جهت انتخاب قدرهای صحیح برای رسیدن به قضاهای مناسب است. تنبلی‌ها و بی‌حوصلگی‌ها در شناخت و انتخاب یک قدر مناسب، از بزرگترین خیانت‌هائی است که هر انسان در حق خود وارد می‌کند، چرا که انسان‌ها با تلاش در جهت شناخت قدرهای مناسب، می‌توانند نتائج زندگی خود را به نحو أحسن تغییر داده و به سوی سعادت حرکت نمایند. ما موظفیم نهایتِ تلاش خود را ابتدا برای شناخت قدرها (انتخاب‌های صحیح) بکار بگیریم، و سپس با تکیه بر قدرت خداوند و استمداد از دعاها و توسلات برای انتخابِ این قدرها و رسیدن به قضاهای مناسب آن گام برداریم؛

به عنوان مثال در یک مسابقه فوتبال، اعضای دو تیم موظفند خصوصیات حریف‌های خود را شناسائی کرده و با نحوة بازی آن‌ها کاملاً آشنا شوند. علاوه بر این قبل از آغاز مسابقه، خود را از لحاظ بدنی کاملاً آماده نبرد، نمایند. به این مرحله از تمرین، مرحلة شناختِ قدرها و تلاش برای انتخابِ قدر مناسب گفته می‌شود.

حال بعد از اینکه اعضای دو تیم غایتِ تلاش خود را در این زمینه بکار گرفتند، می‌توانند واردِ مسابقه شده و برای رسیدن به قضای مناسب و دلخواه‌شان،‌ در نهایت سعی و تلاش، بجنگند. امّا آن‌چه که در این میان مهم است رضایت به قضائی است که بعد از نهایتِ تلاش در انتخاب قدر مناسب، برای انسان، بوجود می‌آید.

تسلیم در برابر قضاء، زیباترین و مهم‌ترین نوع عبودیّت انسان است. البته فراموش نکنیم که؛

نقش دعا و استمداد از تنها منبع قدرت عالم، بزرگترین عاملِ موفقیت انسان در رسیدن به قضاهای مناسب است. بطوری‌که اگر دو انسان را با میزان تلاش یکسان در نظر بگیریم، فردی از این دو، به موفقیّت نزدیک‌تر خواهد بود که استمداد بیشتری از آسمان داشته است. اساساً دعاهای انسان توجه پروردگار را به سمت او جلب می‌کند. انسانی که با تکیه بر توانائی‌های خودش و بدون کمک گرفتن از خداوند شروع به پیمودن مسیری می‌نماید، قطعاً نسبت به کسانی که با دعا، حرکتِ خود را بیمه می‌کنند، از موفقیّت کمتری برخوردار خواهد بود.

افسوس و ای‌کاش، ممنوع!

گاه علیرغم تمام تلاش‌ها و دعاهای انسان، زحماتش به نتیجه مطلوب ختم نمی‌شود. در چنین شرایطی، سرزنش‌ها و یا ای‌کاش گفتن‌ها، اشتباه‌ترین عکس‌العمل انسان است. فراموش نکنیم که هرگز نه خودمان را سرزنش کنیم و نه دیگران را. رسول اکرم «صلی الله علیه و آله» هرگز کلمه ای‌کاش را در زندگی خود بکار نبردند.

گفتن کلمه ای‌کاش، راه شیطان را به سوی انسان باز می‌کند. با کلمه ای‌کاش راه حملات از عقب گشوده شده و قلبِ انسان را مضطرب و مشغول می‌سازد. به گونه‌ای که او را از ادامة حرکت به سوی سعادت ابدی باز می‌دارد. قلبی که گرفتار گذشته‌ها و ای‌کاش گفتن‌ها شود، قطعاً طعم آینده سعادتمدی را نخواهد چشید.

انسان‌ها حتی در مواقعی که مقصر هم هستند، می‌توانند آن شکست‌ها را به نفع خود خاتمه دهند. خداوند تمام سختی‌هائی را که انسان با انتخاب‌های نامناسب برای خود رقم زده است، کفاره گناهانش قرار داده و او را برای جبران گذشته‌اش یاری خواهد نمود. از همین رو غصّه خوردن برای شکست‌ها و مصائب کاری کاملاً غیرعقلانی و از حربه‌های شیطان است.

امیرالمؤمنین «علیه‌السلام»، اعتقاد به قدرهای الهی، را سِلاحی قدرتمند در دفع چنین غم‌هائی معرفی می‌کند؛

«نِعْمَ الطّارِدُ لِلهَمِّ الإتِكالُ عَلى الْقَدَرِ؛ نیکوترین راه دفع اندوه تکیه بر قدرت‌های الهی است».

فراموش نکنیم که بعد از هر شکستی، بررسی عوامل شکست و تلاش در جهت رفع نقاط ضعف، راهی بسیار شایسته و عاملی در جهت رشد و ارتقاء انسان است. امّا باید مراقب باشیم که در هنگام بررسی عوامل شکست‌مان، دچار غم، اضطراب و ای‌کاش گفتن‌ها نشویم.

مؤمن هرگز برای آن‌چه که از دست داده است، تأسف نمی‌خورد و با اعتماد به آغوش الله، به حرکت روبه جلوی خود ادامه می‌دهد. زیرا او یقین دارد که خداوند تمام عوالم را با همه جریاناتش به نفع انسان آفریده و خاتمه خواهد داد.

اعتماد به خدا، تحمل را افزایش می‌دهد...

امیرالمؤمنین علی «علیه‌السلام» می‌فرمایند:

«ألْأَجَلُ مَحْتُومٌ وَالرِّزْقُ مَقْسُومٌ فَلا یُغِمَّنَّ أَحَدَكُمْ إِبْطاؤُهُ ، فَإِنَّ الْحِرْصَ لایُقَدِّمُهُ، وَالْعفافَ لایُؤَخِّرُهُ، وَ الْمُؤْمِنُ بِالتَّحَمُّلِ خَلیقٌ؛ مرگ حتمی و تردیدناپذیر است، و رزق‌ها تقسیم شده‌اند، پس هیچ کدام‌تان به خاطر کند شدن روزی‌تان غمگین شوید، با حرص خوردن شما، این روزی جلو نمی‌افتد، و چشم‌پوشی تو آن را به تأخیر نمی‌اندازد و مؤمن شایسته است که همه چیز را خوب تحمل کند».

 مرگ، چیز اعجاب‌انگیزی نیست. قاعده ی دنیا، تولد به آخرت است و اساساً دوران رحمی دنیا، بدون خاتمه یافتن به چنین تولدی، بی‌معنا و بی‌اعتبار است. البته عوامل بسیاری در طول عمر انسان و یا کاهش عمر او مؤثرند؛ عواملی مانند صله ی رحم، صدقات، اعمال حسنه دیگر و... سبب افزایش طول عمر بوده و گناهانِ انسان، عمر او را شدیداً کاهش می‌دهند. در روایت آمده است که تعداد انسان‌هائی که در اثر گناه، زودتر از زمان مقرر شده از دنیا می‌روند، بسیار بیشتر از کسانی است که در زمان معیّن و مقرّر خود از دنیا می‌روند. سبک‌های تغذیه‌ای بسیار نامناسب در زندگی امروز، یکی از عوامل کوتاهی عمر انسان‌هاست. سهم همة انسان‌ها از رزق‌های مادی و معنوی به یک میزان است. گروهی در این دنیا و گروهی در آخرت بیشتر بهره‌مند می‌شوند. شایسته است که به پروردگار عادل‌مان اعتماد داشته باشیم. دعا کنیم امّا اعتماد داشته باشیم که خداوند آن‌چه را که بهترین است بر ما وارد خواهد کرد.

 قضای الهی را هرچه که باشد، بپذیر!

امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» می‌فرمایند: «إِذا لَمْ یَكُنْ ما تُریدُ فَلا تُبالِ كَیْفَ كُنْتَ؛ اگر اوضاع، مطابق میلت نیست، ناخشنود نباش».

ما به حکمت آن‌چه که بر ما می‌گذرد، واقف نیستیم، چه‌بسا اوضاعی که نمی‌پسندیم شان، بهترین شرایط لازم برای رشد ما بوده باشند. لذا اعتماد به ربّ اعلای‌مان، ما را از ناخشنودیِ نسبت به امور، رها خواهد کرد.

در فرمایش دیگری از امیرالمؤمنین علی «علیه‌السلام» آمده: «إٍذا لَمْ یَكُنْ ما تُریدُ فَأَرِدْ ما یَكُونُ؛ اگر اوضاع مطابق میلت نیست، همان شرایط موجود را بخواه».یقین به این نکته که همواره شرایط موجود، بهترین شرایط لازم برای ماست، قلب ما را در جهت رضایت از امور، پیش برده و تسکین‌مان خواهد داد. به الله اعتماد داشته باش.

در کلام دیگری از امیرالمؤمنین علی «علیه‌السلام» است که فرمودند:«قَالَ اللهُ تبارک و تعالی: عَجِبْتُ لِمَنْ یُؤْمِنُ بِالْقَدَرِ كَیْفَ یَحْزَنُ؟ خداوند می‌فرماید: من تعجب می‌کنم از مؤمنی که به قضا و قدر ایمان دارد، امّا باز هم غصه می‌خورد».

امام صادق «علیه‌السلام» فرمودند: «إنَّ كانَ كُلُّ شَیءٍ بِقَضاءٍ مِنَ اللّهِ وَ قَدَرِهِ فَالحُزنُ لِماذا؟!؛ اگر هر چیزی براساس قانون اندازه‌های خداوند است، پس غصه خوردن چرا؟!». انسانی که با تلاش عالی، در انتخاب قدرها قدم گذاشته است، به قضای الهی راضی است. حال این قضا مطابق میل او نیز نباشد. او همیشه نتیجه را به نفع خود، خاتمه یافته می‌بیند.