مؤسسه فرهنگی هنری خیریه
فدا کردن مال و انفاق آن در راه خدا از جمله اسراسر و حکمت های قربانی است.کشتن حیوان در مراسم قربانی اشاره به کشتن نفس امّاره است و مرد خداشناس با شمشیر برنده عقل و ایمان، حیوان نفس را که به طور دائم وی را به کارهای زشت وا می دارد مقتول ساخته و خانه دل را از لوث نفس لئیم پاک می گرداند و آن را در راه حق و پیشگاه محبوب قربانی می کند
عید قربان یكی از اعیاد مهم مسلمین است كه برخلاف بسیاری از اعیاد، مورد اختلاف نیست؛ چراكه همه فِرق مسلمین این روز را عید محسوب میكنند.
حج در قرآن به عنوان «فَفِرِّوا إلَی اللهِ» (سوره ذاریات/آیه 50) یعنی فرار الی الله تعبیر شده است؛ یعنی انسان زائر و حاجی همین که آهنگ و قصد حج یا عمره را می کند، سیرش به طرف خداست و سیر به طرف خدا یعنی اعتماد بر خدا و دیگر هیچ.
همانطور که انسان میتواند در همه جا خدا را عبادت و زیارت کند و ضیف الرحمان باشد، ولی ذات اقدس اله، بعضی از مکانها، و بعضی از زمانها را برای ضیافت و پذیرایی، مشخص و آماده کرده است. همان «فَفِرِّوا إلَی اللهِ» که در ذیل این آیه کریمه آمده است؛ یعنی سفر حج، فرار از غیر خداست به سوی خدا. چون خدا همه جا هست، معنای «سیر الی الله» سیر مکانی یا زمانی نخواهد بود. خدا در هر زمان، در هر زمین و در همه جا هست. «وَهُوَ الَّذِی فِی السَّمَاءِ إِلَهٌ وَفِی الْأَرْضِ إِلَهٌ». (سوره زخرف/آیه 84) در اینجا «فرار الی الله» یعنی انسان ما سوای الله را ترک کرده و الله را طلب کند. پس می توان گفت یکی از اسرار حج، ترک ما سوای خدا و طلب خداست و انسان از غیر خدا بریده، به خدا وصل شود. و این از همان تهیه مقدمات آغاز می شود. کسی که می خواهد در شهرش لباس احرام فراهم کند، مالش را تطهیر، وصیتنامه اش را تنظیم و از بستگانش خداحافظی کند، از همان قدم اولش اینها را به عنوان فرار الی الله انجام می دهد که این می شود سری از اسرار حج.
بنابراین یکی از بارزترین مصادیق سیر الی الله جریان حج است یعنی انسانی که حج می رود، سفر الهی دارد.
اسرار قربانی در حجّ
از نظر معنای لغوی «قربانی» برگرفته از لفظ «قربان» است، یعنی هر چیزی که وسیله تقرب و نزدیکی الله تعالی باشد آن را «قربانی» می گویند، خواه آن چیز ذبح حیوان باشد یا دیگر صدقات.
قربانی در واقع به معنی پیشکش آوردن و هدیه دادن است. چیزی که در این هدیه دادن و پیشکش آوردن بسیار مهم است آن است که این عمل با خلوص نیت انجام پذیرد.
فدا کردن مال و انفاق آن در راه خدا از جمله اسراسر و حکمت های قربانی است.کشتن حیوان در مراسم قربانی اشاره به کشتن نفس امّاره است و مرد خداشناس با شمشیر برنده عقل و ایمان، حیوان نفس را که به طور دائم وی را به کارهای زشت وا می دارد مقتول ساخته و خانه دل را از لوث نفس لئیم پاک می گرداند و آن را در راه حق و پیشگاه محبوب قربانی می کند و حج اکبر است که اگر نفس امّاره و خواهش های او کشته نشوند و آرام نگیرند هرگاه تمام نعمت ها و ثروت های دنیوی در اختیارش باشد و زمین و آسمان را ببلعد باز هم سیر نمی شود و ندای هل من مزید دارد
در روایات می خوانیم از امیرالمؤمنین (علیه السلام) که فرمودند:
سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ (صلى الله علیه و آله) یَخطُبُ یَومَ النَّحرِ، وهُوَ یَقولُ: هذا یَومُ الثَّجِّ والعَجِّ، والثَجُّ: ما تُهریقونَ فیهِ مِنَ الدِّماءِ فَمَن صَدَقَت نِیَّتُهُ كانَت أوَّلُ قَطرَةٍ لَهُ كَفّارَةً لِكُلِّ ذَنبٍ، والعَجُّ : الدُّعاءُ ، فَعِجّوا إلَى اللّهِ، فَوَالَّذی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لایَنصَرِفُ مِن هذَا المَوضِعِ أحَدٌ إلّا مَغفورًا لَهُ، إلّا صاحِبَ كَبیرَةٍ مُصِرًّا عَلَیها لایُحَدِّثُ نَفسَهُ بِالإِقلاعِ عَنها؛ شنیدم كه پیامبر خدا روز عید قربان، خطبه مى خواند و مى فرمود: «امروز ، روز «ثَجّ» و «عَجّ» است. ثج، خون [ـِ قربانى]هایى است كه مى ریزید. پس هر كس نیّتش صادق باشد، اوّلین قطره خونِ قربانىِ او، كفّاره همه گناهان اوست. و عجّ، دعاست. پس به درگاه خداوند، دعا كنید. سوگند به آن كه جان محمّد در دست اوست، از این جا هیچ كس بر نمى گردد، مگر آمرزیده شود؛ جز كسى كه گناه كبیره انجام داده و بر آن، اصرار ورزد و در دل خود ، تصمیم بر ترك آن نداشته باشد».
یکی از اسرار مهم قربانی «سیر کردن گرسنه ها» است. قرآن در این باره میفرماید: «فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ؛ از گوشتهایی که قربانی می کنید هم خودتان میل نمائید، هم به قانع و معتر بدهید».(سوره حج/آیه 36) قانع، فقیری است که به آنچه می گیرد، قانع است. معتر، فقیری است که علاوه بر تقاضای کمک اعتراض هم می کند. این نشان دهنده بینش وسیع اسلام است که سفارش به خود را فراموش کنید نه دیگران را و در تقسیم گوشت و اطعام، پای بند تملق یا دعا و تواضع فقیر نباشید؛ او را سیر کنید، گرچه با شنیدن زخم زبان باشد.
باید توجه داشت که خداوند متعال نیازی به گوشت این حیوانات ندارد؛ آنچه که در این جریان اثرگذار است و همان موجب قرب إلی الله می شود تقوا، اطاعت پذیری و حرکت برای انجام دستور خداست که از این قربانی در جان قربانی کننده می ماند. یعنی عمل قربانی کردن در واقع یک حکم دارد و یک حکمت، حکم؛ کشتن یک گوسفند است و حکمت؛ با تقوا بالا رفتن.
تنظیم کننده :
واحد علمی پژوهشی سایت، موسسه منتظران منجی علیه السلام
کلیدواژه ها:
آثار استاد