از نشانه‌های عقل، تقوا در خوردن و آشامیدن است

بنابراین، قاعده را فراموش نکنید. وقتی راجع به صدقه‌ مادی یا معنوی سخن می‌گوییم، سخن از کاهش ظرفیت مادی و افزایش ظرفیت فطری و معنوی است. کسی که نمی‌تواند صدقه‌ی معنوی بپردازد، برای مثال نمی‌تواند به همسرش، یا پدر و مادرش لبخند بزند، وسعت روح ندارد. لبخند زدن یعنی جا داشتن برای خندیدن، یعنی وسعت داشتن روح.  این یک صدقه معنوی است.

کسی که اخم می‌کند، ‌یعنی تنگی دارد و ظرفیتش پر است و نمی‌تواند کاری انجام دهد. بنابراین مصادیق بسیاری در خصوص صدقه مادی و معنوی وجود دارد. هر نوع زیبایی که از انسان بروز کند، صدقه است. زیرا ظرفیت ظهور و تجلی آن زیبایی را داشته است. در معرفت نفس قاعده‌ای وجود دارد که هر کس چیزی ندارد، به دیگران هم چیزی نمی تواند بدهد. مثلا اگر خانمی بی‌حجاب یا بدحجاب باشد،‌ نمی‌تواند «عفت» را به درستی به دخترش بیاموزد.

از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسیدند: بالاترین صدقه چیست؟ حضرت فرمودند: « أَیُّ الصَّدَقَةِ أَعْظَمُ أَجْرًا، فَقَالَ: أَمَا وَأَبِیكَ لَتُنَبَّأَنَّهُ أَنْ تَصَدَّقَ وَأَنْتَ صَحِیحٌ شَحِیحٌ، تَخْشَى الْفَقْرَ وَتَأْمُلُ الْبَقَاءَ ، وَلَا تُمْهِلَ حَتَّى إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ، قُلْتَ: لِفُلَانٍ كَذَا ، وَلِفُلَانٍ كَذَا ، وَقَدْ كَانَ لِفُلَانٍ = بهترین صدقه چیست؟ می‌فرمایند: بهترین صدقه زمانی است که فرد سالم بوده و از نظر بدنی سلامت و شحیح باشد.»

«شحیح» ‌یعنی امیدوار و حریص، ‌یعنی تو خیلی امیدواری و نگاهت به آینده، نگاهی طولانی است. یعنی به زندگی طولانی بسیار امیدوار هستی و از صدقه دادن به خاطر فقر می‌ترسی. حضرت می‌فرمایند بالاترین صدقه زمانی است که وقتی زیاد امید داری. یعنی در اول راه جوانی هستی و هزینه‌های زیاد مانند هزینه دانشگاه، ازدواج و ... را داری و می‌ترسی اگر صدقه بدهی،‌ خودت فقیر شوی. اما اگر با اعتماد به خدا در این شرایط صدقه دادی، این از بهترین صدقه‌هاست. خدا نیز برای چنین فردی جبران می‌کند. فرموده‌اند این گونه صدقه دادن ها را تا زمان مرگ به تعویق نیندازید.

انفاق و صدقه ج 12