اردوی فکر و ذکر از امروز در شهر مشهد آغاز شد

استاد محمد شجاعی در جلسه اول این اردو در ابتدای سخن گفتند: این دوره از اردوی ذکر را اختصاص می دهیم به ذکر شریف «سبحان الله» و موضوع اردوی ما تسبیح هست. تسبیح در بین واژه های قرآنی از اصلی ترین واژه هاست که با انسان و هدف خلقت و معنای انسان پیوند ناگسستنی دارد. در واقع اگر بخواهیم در مورد هدف خلقت انسان، حرکت انسان و معنای انسان صحبت کنیم، می توانیم بگوییم که انسان مساوی است با تسبیح.

ایشان در اهمیت تسبیح گفتند: تسبیح یکی از ارکان مهم توحید بوده و در اردوی های قبلی که برگزار کردیم گفته شد که چرا کعبه را به صورت یک چهار ضلعی ساخته شده زیرا، ارکان کعبه «تکبیر، تحمید، تهلیل و تسبیح» می باشد. اما در بین سه ارکان دیگر، تسبیح آنقدر مهم است که لفظش آن به الفاظ آن سه رکن دیگر غلبه دارد. یعنی شما می گویید تسبیحات اربعه. یعنی تکبیر هم تسبیح هست؛ هم تحمید تسبیح هست و هم تهلیل تسبیح هست. چرایی این موضوع را در جلسات بعدی توضیح خواهیم داد.

خداوند تبارک و تعالی روی کلمه تسبیح تاکید زیادی دارد که ما آن را بفهمیم و اگر نفهمیم نمی توانیم حرکت جدی انسانی داشته باشیم. کلمه تسیح است به شکل های مختلف و قالب های مختلف در قرآن آمده و در روایات هم به وفور این واژه، استعمال شده که بعداً توضیح خواهیم داد.

استاد شجاعی در باره معنی کلمه تسبیح گفت: کلمه تسبیح از نظر وزن باب تفعیل است. یعنی مصدر است از ریشه «سبح» که فهمید معنی این کلمه در چند جلسه اول اردوی ما کلیدی و پایه است برای بقیه جلسات اردو. صاحبان قاموس ها و لغت نامه ها تسبیح را حرکت سریع در آب یا هوا معنی کرده اند.

برای درک کاربرد کلمه تسبیح در مورد انسان باید گفت که حرکت انسان حرکت صیرورتی است. مثل حرکت جنین در رحم مادر. ما در رحم دنیا در حال شدن هستیم به سمت ملکوت. نفس ما از زمانی که به دنیا می آید در حال دریافت است. بنابراین حرکت ما به سمت آخرت و در رحم دنیا یک حرکت تسبیحی است. چون در آیات و روایات خداوند دستور به تسبیح به ما می دهد.

حرکت تسبیحی حرکتی است که یک مبدا دارد و یک مقصد. از مبدا دور و به مقصد نزدیک می شود. در این حرکت یک موجود از یک وضعیتی به وضعیت دیگر می رسد. مثل نطفه انسان که در وضعیت اول ضعیف است و خاصیت نطفگی دارد که به دردی نمی خورد و پس باید با یک حرکت تسبیحی یعنی با کنده شدن و دور شدن از یک جایی و دست برداشتن از یک سلسله وابستگی هایی خودش را سریع و در عرض 9 ماه به یک مرحله جدید برساند. اگر جنین به موقع آماده نشود یا ناقص است یا معلول است یا ضعیف که در دنیا زجر و شکنجه و معطلی دارد.

در معنای تسبیح هم دور شدن هست و هم نزدیک شدن. سبحان الله در مورد خدا یعنی خدا ذاتاً از یک سری ضعف ها دور هست و دور شده. یعنی پاک است و دور است. در مورد خدا کاربرد تسبیح تنزیه است یعنی خداوند پاک است و دور است از هر نقص و ضعفی.

رمز تسبیح و هنر انسان در این است که یعنی، خدایا من دارم می فهمم که تو داری با من چه کار می کنی. در تحمید اگر خاطرتان باشد گفتیم تحمید سپری است که ما را از صدمات نگه می دارد و ضد ضربه می کند. تسبیح سپری است که معشوق و اله ما را از هر ضعف  و نقصی پاک می داند و تسبیح نمی گذارد که به عشق و معشوق ما ضربه و صدمه ای وارد شود. تسبیح سپری است خدا را منزه می کند از هر نقص و بدی. وقتی معشوق ما و اله ما منزه بود در نتیجه انسان اله اش را از دست نمی دهد. چون می داند معشوق او پاک و منزه هست از هر نقص و ضعفی. برای مثال می توانیم روایت فوت فرزند امام صادق علیه السلام را بیان کنیم. وقتی فرزندشان فوت می کند، حضرت آرام و بشاش می فرماید: «سبحان الذی یقتل اولادنا = پاک و منزه است خدایی که می کشد اولاد ما را» یعنی قتل را به خدا نسبت می دهد و می گوید منزه است. اگر معنی تسبیح برای ما روشن نشده باشد ممکن است معشوق مان برای ما زیر سوال برود. پس اینجاست که تسبیح معشوق را برای ما حفظ می کند و نمی گذارد انسان اله اش را از دست بدهد.

گفتیم معنی تسبیح حرکت در آب یا هواست مثل شناور بودن. یعنی «سباحتهً» یعنی شنا و حرکت رو به جلوست. نمونه های تسبیح در آیات قرآن به وفور دیده می شود.

«وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ فِی فَلَكٍ یَسْبَحُون[1]= و اوست آن كسى كه شب و روز و خورشید و ماه را پدید آورده است هر كدام از این دو در مدارى [معین] شناورند».

« وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا [2]= و به فرشتگانى كه [در دریاى بى‏ مانند] شناكنان شناورند».

« إِنَّ لَكَ فِی النَّهَارِ سَبْحًا طَوِیلًا[3]= [و] تو را در روز آمد و شدى دراز است». یعنی تو در طول روز دوندگی های زیادی داری و در آیه بعدی می فرماید که زمانی را برای پروردگارت قرار بده.

پس تسبیح یک حرکت رو به جلوست. کنده شدن و دور شدن از وابستگی ها. و سپری است که معشوق و اله ما را برای ما حفظ می کند.

آرشیو مباحث استاد شجاعی

فروشگاه آنلاین با محصولات ناب