آثار روزه داری در جسم انسان

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: روزه بگیرید تا تندرست بمانید.

همچنین پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: خداوند به یکی از پیامبران بنی اسرائیل وحی کرد، به طایفه ات خبر بده هیچ بنده ای یک روز را برای خشنودی من روزه نمی گیرد، مگر آن که تن او را سالم می دارم و او را پاداشی بزرگ می دهم. در طب قدیم نیز روزه اهمیت خاصی داشته است. فیثاغورث و بقراط برخی از امراض را با روزه معالجه می‌کردند و ابن سینا فصلی از کتاب قانون را به مداوا با روزه اختصاص داده است.

دکتر الکسی سوفورین دانشمند شهیر روسی می‌گوید: «جسم به هنگام روزه به جای غذا از مواد داخلی استفاده کرده و آن ها را مصرف می‌کند و بدین‌وسیله خود را پاکیزه می‌سازد.» اکثر بیماری‌های حاد و مزمن را می‌توان به وسیله روزه بهبود بخشید یا از شدت آن ها کاست. بهترین درمان بیولوژیکی این است که به وسیله دفع مواد مضر، سلامت فرد را تامین نماییم. به محض این‌که نیروهای نوسازی موجود زنده، در هنگام روزه فعال و آزاد شوند، تصفیه مواد زائد حاصل از متابولیسم ایجاد می‌گردد. مشاهدات علمی تفاوت بین روزه‌داری و گرسنگی را نشان داده‌اند.

 نوعی داوطلبی واقعی توام با آسایش درونی لازمه روزه‌درمانی است. وضع فکر بیمار، در هدایت اعمال متابولیک تمام بدن تأثیر اساسی دارد. روزه‌داری سبب افزایش قدرت انقباضی قلب و دفع چربی‌های زائد می‌گردد.

 آثار مثبت جسمی زیادی در افراد سالم و بیمار، برای روزه‌داری بیان شده است که از جمله:

• اثر بر سوخت و ساز بدن
• غلظت هورمون‌ها
• فعالیت کلیه‌ها، آزمایش‌های کبدی
• دستگاه گوارش
• دستگاه قلب و عروق
• آثار عصبی و روانی
• اثر بر الکترولیت‌ها و شاخص‌های خون‌سازی
• اثر بر کاهش وزن و … می‌باشد.
• شیوع حملات صرعی در روزه‌داران ماه مبارک رمضان کاهش می‌یابد.
• روزه‌داری سبب کاهش افسردگی، افکار پارانوئیدی و وسواس می‌گردد و عزت نفس فرد را افزایش می‌دهد.

 ماه رمضان را از آن جهت ماه صبر نامیده‌اند چون صابر و روزه‌دار خود را از تأثیر درگیری‌ها، شکوه ‌ها و آلام می‌رهاند و خویشتن را از آنها باز می‌دارد. صبر یکی از طرق سلامت و بهداشت روانی است که در روزه‌دار تجلی می‌یابد.

 با گرفتن روزه ما این فرصت را به بدنمان، که ذیل اراده حق تعالی می باشد، می دهیم تا با کاسته شدن از کار اصلی و مشغله ای که روزانه با خوردنهای پی در پی به آن تحمیل می کنیم یعنی هضم و تدبیر غذاهای خورده شده، وقت بیشتری برای انجام کارهای جزئی تر داشته باشد و به ساماندهی و تنظیم تمامی سیستم ها و سیستمهای فرعی بدنمان بپردازد و فضولات اضافه را دور کند و به اصطلاح یک خانه تکانی اساسی در بدنمان انجام دهد.

 شهید دکتر سید رضا پاک نژاد در مجموعه ای که ” اولین دانشگاه و آخرین پیامبر” نام دارد و رساله دوره دکترای ایشان بوده، در خصوص روزه داری و شستشوی مواد مسموم بدن بوسیله روزه آورده است:

 فردی را در نظر بگیرید که یازده ماه تمام بدون وقفه انواع مواد غذایی به بدنش وارد شده اند، و وضع زمانی بدتر می شود که ورود این مواد غذایی بدون رعایت تدابیر خوردن و آشامیدن باشد و از روی قاعده علمی و نظم بهداشتی نباشد ولی از طرفی خروج کهنه ها و فاسدها که بوسیله ریه، کلیه، کبد و پوست و… انجام می گیرد بحساب و نظم است، ریه ها سموم را به نظم خارج می سازند و کلیه ها زهرها را به حساب دفع می کنند و کبد به ترتیب مخصوص آنها را دور می نماید، لاجرم انبارهای ذخیره ای، درست و مرتب پر نشده اند و متابولیسم شاید بصورت سوخته و نیم سوخته درآید و ایجاد بیماریهای تغذیه ای از این نیم سوخته ها باشد که اگر به وسیله روزه گرفتن نظم و حسابی در کار ذخائر بدنی به وجود نیاید سبب پیدایش پیش آمدهای ناگواری گردد و حتی در پایه های منابع ذخیره ای شکافی به وجود آید  این خود دلیلی بر اثبات اهمیت روزه داری است.

برای صادرات بدن فرض کنید چرخ دندانه داری است و برای وارداتش نیز به همین نحو چرخ دندانه دار دیگری.

 زمانی بدن به اعتدال و خوشی است که این دو چرخ دندانه هائی داشته باشند که خوب در یکدیگر جای گیرند و بچرخند اما دندانه های واردات چون حسابی و نظمی نداشته و خوردن و آشامیدنها منظم نیست ولی دندانه های چرخ صادراتی به حساب است و از روی غرائز تعبیه گردیده لذا باید دندانه های چرخ وارداتی را با روزه داری تعمیر و منظم و پاک و روغن کاری نمود و این همه اعمال با یکی دو روز روزه متوالی انجام نخواهد پذیرفت.

 اینکه می گوئیم صادرات بدن مرتب و وارداتش نامیزان است راست می گوئیم!

 کلیه و کبد و ریه و پوست و… که ارگانهای صادراتی اند همه به نظم اند، کلیه حتی فراموش نمی کند که آدمی در شب احتیاج به خواب دارد نباید برای ادرار کردن بیدار شود لذا به تناسب تاریکی و سنگینی خواب از ترشحات خود کاسته و کمتر ادرار به وجود می آید، پوست همینطور و ریه ها و کبد و…

اما واردات آنچنان نامنظم است که گاه آدمی بجای طیبات و غذاهای پاکیزه و سالم، به دست خود غبارها، دودها، و ناشایست های دیگر را به حساب واردات کشور بدن بسویش سرازیر می نماید و در نتیجه حوض متابولیکی که طاق تحمل فشارها و صدمه ها را ندارد شکاف برداشته آدمی را بروز سیاه و روزگار سیاه می نشاند.

 می دانیم در شهرها، بخصوص شهرهای صنعتی که هوای آلوده دارند و دارای مقداری گازهای فلزات سنگین مانند سرب و جیوه و آهن می باشد . این گازها از راه ریه ها همراه هوای تنفسی وارد بدن می شود و مثلاً سرب روی گلبولهای قرمز خون بافتهای عصبی و استخوانی ثابت شده ایجاد کم خونی وعصبانیت و لاغری و دردهای استخوانی می کند و در صورتیکه با گرسنگی ملایم ( روزه)، اسیدوز ترشی خون بالا رود این مواد سمی گفته شده از محل های خود خارج شده وارد جریان خون گردیده از کلیه ها دفع می شوند یعنی در حقیقت پیوسته حوض متابولیکی گفته شده به دفع سموم اشتغال دارد.

بدن مانند منبع ذخیره شده ای است از آنچه بنام خوردنیها و آشامیدنیها به آن وارد می شود و چون بسیاری از اعضاء برای دفع سموم در تلاش مداوم هستند لازم است به بدن فرصتی به منظور خوب عملی ساختن دفع سموم داده شود که جز با روزه داری و منظم ساختن کیفیت و کمیت مواد وارداتی به بدن صورت تحقق نخواهد پذیرفت!

 سئوال: عوض شدن مایع و مواد بین بافتی و پاک شدن بدن از سموم در ماه رمضان این معنی را می دهد که خالق ما با این دستور مخلوق خود را سالیانه بطور مستمری یک ماه میهمانی کرده بقیه سال آنها را بخودشان وا می گذارد!

 جواب: اعمال بدن بوسیله دو دستگاه تنظیم کننده بسیار مهم اداره می شوند. ۱) دستگاه عصبی ۲) دستگاه هورمونی یا غدد مترشحه داخلی .

 دستگاه عصبی آن دسته از فعالیت های بدنی را که به سرعت تغییر می یابند اداره می کنند مانند حرکات ارادی- انقباض عضلانی و بسیاری از اعمال مترشحی غدد- دستگاه هورمونی با اعمال گوناگون سوخت وساز بدن پیوستگی داشته اعمال نظم دهنده سرعت واکنشهای شیمیائی سلولها- ترتیب عبور مواد از جدار یاخته ها و سایر پدیده های متابولیکی سلولی مانند رشد و ترشح و.. را بعهده دارند، آنچه اهمیت دارد اثرات هورمونی است که بعضی در زمان کوتاهی حدود ثانیه اتفاق می افتد ولی بیشتر آنها پس ازچند روز آغاز شده هفته ها، ماهها و حتی سالها دوام می یابند. لذا چگونگی عمل دو دستگاه کنترل کننده عصبی و هورمونی اختلاف زیادی با هم دارند ( غده فوق کلیوی- قسمت مغزی آن- و هیپوفیز خلفی با تحریکات عصبی ترشح خود را آغاز می کنند و بطور کلی اصلاح هر کدام برای اصلاح دیگری نافع است.

با توجه به اثرهای ماهیانه و سالیانه هورمونها که حتی دوام اثرشان سالهای متمادی نیز در بسیاری موارد باقیست این نکته را روشن می سازد که:

 – با شرکت سالیانه، یک ماه در ضیا فتی که به نام پروردگار برقرار است می توان بقیه سال را به برکت میزبان معظمش در نعمت تعادل ترشحی و در نتیجه در نعمت سلامتی بسر برد. بدین ترتیب که هورمونی از هیپوفیز مقدار ترشح ادرار را متعادل می سازد.

– به اثبات رسیده که بین لوزالمعده و فوق کلیوی ارتباط بسیار نزدیکی برقرار است.

– محقق داشته اند به تدریج با بالارفتن سن ترشحات هورمونی لوزالمعده کاهش می یابد ولی غدد فوق کلیوی هورمونی تولید می کند که مرور زمان در آن بی تاثیر است.

– اخیراً ولادیمیرنیکی تین استاد بیوشیمی با سالها آزمایش و تجربه و تحقیق بر روی موشهای صحرائی به اثبات رساند بوسیله گرسنه، نگهداشتن موشها با متد مخصوص می توان عمر متوسط دو سال و نیم آنها را به چهار سال و نیم رساند، پرفسور نامبرده معتقد است که اگر غدد فوق کلیوی مدتی گرسنگی بکشند ناچار می شوند هورمونهای اضافی را که موجب عدم تعادل شده اند بخورند از اینرو:

 اگر در طول سال پیش آمدهای ناگواری اعم از سوء تغذیه یا غیر از آن تعادل ترشحات غددی را بهم زده باشند روزه می تواند تعادل مجددی بین آنها برای مدتها برقرار سازد.

 و لذا آوردن این جمله معروف، “یک روزه میهمان و صد ساله دعاگو” بجاست که: روزه دار یک ماه میهمان است و یازده ماه دعاگو.