آثار تربیتی مجالس عزاداری اباعبدالله علیه السلام

محتوایی که شخص در مجالس اباعبدالله (علیه السلام) دریافت می­ کند بسیار قوی بوده و متناسب با هدف از خلقت است. مجالس این چنینی مجالسی علمی است زیرا علاوه بر سخنرانی ها، مداح ها هم مطالب خیلی مفیدی را منتقل می­ کنند. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) طلب علم را واجب فرموده و در تبیین علوم واجب عقاید، اخلاق و احکام را بیان فرموده­ اند. و در مجالس حضرت این علوم آموزش داده می­ شوند آن هم در عالی ترین سطوح و بهترین روشها. در استاندارد مطالعات مردم جهان در مورد مردم ایران کم لطفی شده ­است. زیرا در ماه های محرم و صفر و ماه مبارک، رجب و شعبان افراد در مجالس آموزش می ­بینند که به نوعی، مطالعه است. علاوه بر اینکه بالاترین تمرکز هم در این مجالس است.

در حال حاضر با وجود ناتوی فرهنگی شرکت در این مجالس می­ تواند انسان را در مقابل آفت ها مقاوم و واکسینه نماید. افراد آسیب دیده در این مجالس بهبودی می ­یابند. حضرت می ­فرماید: «قلب الحدث کالارض الخالیه» یعنی دل جوان مانند زمین خالی (آماده­ ی کشت) است. در مجالس عزا و شادی معصومین (علیهم السلام) قلبها آمادگی بسیار زیادی برای دریافت فطری ترین و عالی ترین محتواها را پیدا می ­کند.

این مجالس مانند فروشگاه هایی هستند که اصطلاحاً از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آنها یافت می­ شود. مسایل اخلاقی شاید تا هزار موضوع مطرح و فضا آماده­ ی تأثیرگذاری است.

در واقع مجالس اهل بیت (علیهم السلام) قویترین مجالس برای توزیع عقاید، اخلاقیات و مسائل حرام و حلال است البته مهمترین آموزه و اثر عشق به حق تعالی که همان هدف از خلقت انسان می ­باشد، است.

حقیقت عالم هم «لا اله الا الله» است یعنی هیچ معشوق و معبودی جز الله وجود ندارد در مجالس اهل بیت (علیهم السلام) امام حسین (علیه السلام) همیشه حضور دارد چون بالاخره در همه ­­ی مجالس گریزی به حضرت زده می ­شود. حرکت حضرت از مدینه به کربلا و بازگشت از کربلا به صورت اسارت و ... تجلی و ظهور لا اله الا الله در حد عالی در انسانها بوده که اوج آن در روز عاشورا بوده­ است. که افراد هر چه داشتند دادند و «الله» دریافت کردند. در شعارهای حضرت و سایرین خدا و دین خدا مطرح است. اساساً پیام شهادت فدا شدن عاشق در راه معشوق است و این درباره ­ی همه­ ی اهل بیت (علیه السلام) صادق است. در عاشورا بالاتر از پیام لا اله الا الله نداریم.

طراحی مجالس باید به گونه ­ای باشد که عظمت امام حسین (علیه السلام) از خداوند بیشتر نشود. یکی از آسیب های مجالس این است که مصائب به حدی بزرگ جلوه داده می ­شود که اصل موضوع را تحت الشعاع قرار می­ دهند. طراح مجالس در این موضوع مسئولیت بزرگی دارند. مثلاً مداح نباید بگوید: «لا اله الا زینب» چون حضرت خودش فدای «الله» می­ داند. لذا معصوم (علیه السلام) توصیه می فرماید: که روز عاشورا هزار مرتبه سوره ی توحید را بخوانید. (البته در لزوم مراسم عزاداری شکی نیست).

عاشورا روز ولایت بلکه روز توحید است که امام فدای «الله» شده ­است. بزرگترین پیام کربلا توحید است خانواده ها توجه کنند که به مجالسی بروند که بیشترین محتوا را از لحاظ سخنران، مداح و فضای معنوی داشته و متناسب با حال اعضای خانواده باشد. در مجالس اهل بیت (علیهم السلام) از توحید تا ولایت و رسالت، اخلاقیات و سیاست و احکام توزیع می شود. برای همین است که امام (رضوان الله) فرمودند که این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگهداشته است. اینکه چرا حرکت امام حسین (علیه السلام) قوی ترین حرکت هاست به این دلیل است که نسبت به ائمه دیگر فرصت زمانی بیشتری داشته است و هر کدام از ایشان در چنین زمان و مکانی قرار داشتند و همین اقدام را می کردند. حرکت جمعی ایشان از مدینه آغاز می شود و در عاشورا به اوج می رسد. در این جمع حضرت زینب و ابوالفضل و سکینه (علیه السلام) و ... داریم حضرت سکینه (سلام الله علیها) در باره ی اینکه چرا ازدواج نکردند، حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) می­ فرمایند: « کانت مستغرقه فی الله» غرق در خدا بوده آنچنان که نمی توانسته پایین بیاید. حضرت زینب (سلام الله علیها) کسی است که از سر بریده می شنود: «شیعتی مهما شربتم ...» این جمعیت هر کدام به نحوی شیوه های عشق به حق تعالی را یاد بدهند. برای تک تک شخصیت های جامعه، عاشورا فرد دارد، حتی برای گنهکارترین افراد. کسانی که در دقایق آخر حضرت ندای «هل من ناصر ینصرنی» را شنیده و از سپاه عمر سعد به یاری حضرت می شتابند به ما می آموزند که نا امیدی مطلقاً وجود ندارد برای همین فرمودند: « مثل اهل بیتی کسفینه نوح من رکبها نجی و من تخلف عنها غرق» و نیز می فرمایند: «سفینه الحسین اسرع» زیرا شرایط زمان ایشان اقتضای تولید بیشترین فطرت، اخلاق و تولیدات سیاسی اجتماعی را داشته است. در زمان سایر ائمه چنین وضعیتی موجود نبوده است. مهمترین توصیه برای این ماه توجه به توحید و توسل به ائمه (علیهم السلام) و بخصوص سیدالشهدا و سایر شهدای کربلا.

این مردم وقتی به مجالس اهل بیت (علیهم السلام) رفته و عزاداری می کنند هر قدر امام حسین و حضرت زینب (سلام الله علیها) در نظرش بزرگ می شود می داند که ایشان فدایی خدا هستند. و این همه صبر و ایثار برای این است. «ان کان دین محمد لم یستقم الا بقتلی فیا سیوف خذینی» یعنی خدا و دین خدا اصل است. پس در این مجلس خدا برایش خیلی عظمت می یابد.

پس شاخص عشق به حق تعالی خیلی قدرتمند می شود. این عظمت که در دل شخص ایجاد می شود بدون کار علمی و فلسفی است. اقامه ی نماز اول وقت حضرت در ظهر عاشورا و آخرین صحنه های عرفانی: «الهی رضاً برضاک، تسلیماً لامرک لا معبود سواک یا غیاث المستغیثین» ذهن انسان را به سوی خدا برده و توحید را قوی می کند. در این مجالس شاخص دوم یعنی حب به اهل بیت (علیه السلام) هم افزایش می یابد. لزوم عشق به اهل بیت (علیه السلام) از این جهت است که انسان باید به مطلق و بینهایت بدون شاخصه نمی تواند نزدیک شود زیرا قابل تصور و تجسم ذهنی نیست.

شاخص سوم حب جهاد یعنی آمادگی فدا کردن تعلقات هشت گانه در راه خداست. کسی که از کودکی به این مجالس رفته و دائماً این واقعه را می شنود فوق العاده آمادگی پیدا می کند. افرادی مثل سیدالشهدا، حضرت علی اکبر، حضرت عباس، و ... (علیهم السلام) تا وهبِ تازه مسلمان شده که آگاهی زیادی از دین هم ندارد با هم جمع شده اند و عامل آن عشق به خداست.

در کربلا در وجود همه یک عشق به اهل بیت که شاخص آن در آنجا امام حسین (علیه السلام) است، وجود دارد که آماده ی شهادت هستند.

اتفاقی که در مجالس اهل بیت (علیه السلام) می افتد شخص فانی شده و از همه ی علائق خود می گذرد. کسانی هم که در این جلسات موفق به توبه می شوند ذوب در امام حسین (علیه السلام) می شوند. حضرت شخصیت شان به گونه ای است که فرصت زمانی و مکانی شان نسبت به سایر ائمه (علیه السلام) بیشتر بوده که بتواند این ذوب شدن و «لا اله الا الله» را نشان بدهد. عاشورا مهمترین روز در تاریخ بشر برای ظهور «لا اله الا الله» بوده و همه در آن روز مست الله بودند. به حدی که به قول امام (علیه السلام) درد شمشیر را احساس نمی کردند. البته سایر معصومین (علیهم السلام) هم اگر به جای حضرت بودند اینگونه عمل می کردند ولی به هر حال این فرصت برای ایشان ایجاد شد، که در عاشورا بیش از هر جایی هدف خلقت تحقق یافته: «کلما اشتّد علیه الامر احمّر لونه» و حضرت زینب (سلام الله علیها) که فرمودند: «و ما رأیت الا جمیلا» شرکت در روضه ها این حس فداکاری را در شخص ایجاد می کند در واقع از شهدای کربلا به وی منتقل می گردد.

آنچه که در این مجالس برای افراد خوب جا می افتد وفاداری به امام است. سیدالشهدا (علیه السلام) روی این نکته خیلی تأکید داشتند. ایشان از زمان حرکت شان تا روز عاشورا این آیه را بسیار خواندند. «من المومنین رجال صدقوا ماعاهدوالله علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر» بعضیها به عهدشان عمل کرده و بعضی دیگر بر سر عهد خود بوده و منتظرند.

امام (علیه السلام) می فرمایند: اینکه به من نامه نوشته و دعوت کردید و الان مقابل من ایستادید از شما کار عجیبی نیست شما با پدر و برادرم هم همین کار را کردید. وقتی شب عاشورا چراغ ها را خاموش می کنند که هر که می خواهد برود راحت باشد، بزرگترین تعبیری که از اصحابش می کند وفاداری است. «انی لا اعلم اصحاباً اوفی و لا خیراً من اصحابی» امام وقتی می گوید خبر ندارم یعنی «نیست» در این مجلس وفاداری تقویت می شود لذا شعار مردم ایران این است. ما اهل کوفه نیستیم علی تنها بماند. در سخن علی (علیه السلام) هم همین مسئله وفاداری مطرح است.

برگرفته از سخنان استاد در شبکه قرآن صدا و سیما، تحت عنوان آثار تربیتی مجالس عزاداری اباعبدالله علیه السلام