«عیب سازی» بدتر از «عیب جویی» است

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 433 «خانواده آسمانی » مورخ 95/03/13 ، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که به شرخ ذیل میباشد .

یکی از آفات دوستی، دیدن لغزش ها و خطاهای دیگران است. افرادی که ذهنشان آلوده است، هیچ وقت نمی توانند خوبی ها را ببینند. آنان بخاطر داشتن روح تیره، می خواهند که دیگران چنین عیب هایی داشته باشند؛ حتی در ارتباط های دوستی و زناشوئی هر چند در آن عشق یا سنخیت وجود داشته باشد اما ادامه این ارتباط، تضمین کننده نیست. لذا این افراد به راحتی به هر کسی اعتماد نمی‌کنند و هیچ کس هم از نظر آن‌ها سالم نیست اما افراد کریم کسانی ­اند که عیوب دیگران را ندید می‌گیرند و تغافل دارند و مشغول دیدن عیب های خودشان هستند. چنین افرادی چون مسیر  بهشت را طی می کنند به دنبال عیب دیگران نیستند. چنین افراد در صراط به راحتی رد می شوند.

اینکه تعداد آمار طلاقدر جامعه امروزی بالا می رود، بخاطر عدم دوست داشتن زوجین نیست، بلکه آنچه یک زندگی را به هم می‌زند، آفاتی‌های است که ممکن است در ارتباط به وجود بیاورد و باعث نابود شدن آن ارتباط شود. این ارتباط می‌تواند بین دو دوست باشد، خانواده، حتی ارتباط با خدا و اهل بیت که اگر آفات آن شناخته نشود باعث از بین رفتن آن می‌شود.

در گذشته به دو آفت دوستی اشاره شد؛ بدجنسی و بداخلاقی. در این جلسه به نوع دیگر از آفت که «عیب جوئی» است،  پرداخته خواهد شد.

سیدالشهداء (ع) می‌فرمایند: «خوش به حال کسی که مشغول شدن به عیب های خودش، سبب می شود از عیب های دیگران غافل شود». یعنی فرد به یک مقام و شایستگی می رسد که مشغول عیب های خودش است و به دیگران کاری ندارد.

فرد عیب‌جو، بدجنس و بدذات است؛ چون حبّ ذات دارد، مسامحه می کند و عیب های خودش را کاملاً ندید می گیرد اما همان عیب را در همسرش، فرزندش و دیگران بزرگ می بیند و به رخ می کشد و سرزنش می‌کند.

آدم عاقل و باشرافت به راحتی از کسی عیب جوئی نمی‌کند، بلکه ضعف‌ها را به عنوان یک طیبب از سر دلسوزی مطرح می کند.

دنبال عیب نگرد که منفور خدا می شوی

مرتبه پائین‌تر از دیدن عیوب و به رخ کشیدن آن، دنبال گشتن عیب دیگران است.

امیر کلام، امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «مَنْ طَلَبَ عَیْباً وَجَدَهُ= هر کس دنبال عیبی بگردد آن را پیدا می

کند».

مریض کسی است که دنبال عیب می گردد؛ چون ذهنش آلوده است و عیب را می سازد. فرد بدبین همیشه به خودش این حق را می دهد که درست می بیند. لذا لغزش ها  رادر فرد پیدا می کند.

در فرمایش دیگری از ایشان نقل شده: «الرَّجُلُ السَّوءُ لا یَظُنُّ بأحَدٍ خَیرا؛ لأنّهُ لا یَراهُ إلاّ بِوَصفِ نَفسِهِ= آدم بد، هیچ حسن ظنی به دیگران ندارد؛ برای این که او  با صفات نفسانی خودش به دیگران نگاه می کند». یعنی با صفات بد خودش به دیگران می نگرد و دیگر فکر نمی کند که عینک بدبینی به چشمش زده، بلکه فکر می کند که طرف مقابل عیب دارد.

عیب‌جوئی از فعالیت‌های وهمی است و غلبه این قوه بر سایر قوای دیگر باعث می شود که زیر پا گذاشتن عقاید می شود. در حقیقت، آدم‌های که پر از عیب هستند، دیگران را پر از عیب می بینند، حتی از خدا و دستورات دین و اهل بیت عیب می گیرند. لذا پا روی عقایدش می گذارد. مثل شیطان که در اثر حسادت نتوانست تحمل کند که خدا یک نفر را برتر از او خلق کرده و در مقابل خدا می ایستد.

چرا عیب جو می شویم

یکی از دلائل عیب جوئی، بی انصافی و بی توجهی ما نسبت به وظائفی که داریم. بعضی از افراد هستند که عیب را پیدا می‌کنند البته اگر ثابت شود که این عیب وجود دارد؛ چون ممکن است که عیب نباشد، بلکه یک توهم صرف است و خود فرد آن عیب را پیدا می کند. پس او مریض بیش نیست.

در اختلافات زناشویی بسیاری از توقعات بی جائی وجود دارد.؛ مرد یا زن توقع دارد که طرف مقابل باید خودش را با او تنظیم کند که این امر باعث از هم پاشیدن شدن کانون گرم خانواده می شود.

حضرت امیر علی (ع) می فرماید: «مَن تَتَبَّعَ خَفِیّاتِ العُیوبِ حَرَمَهُ اللّه ُ مَوَدّاتِ القُلوبِ= كسى كه در جستجوى عیوب پنهانى دیگران باشد، خداوند او را از دوستى دل‌هاى مردم محروم مى‌سازد».

آدمی که دنبال عیب‌های مخفی مردم است، متجاوز به حریم دیگران تعبیر می‌شود، یعنی با تجسس در عیب پنهان شده، آن را برملا می‌کند؛ مثل خواندن پیامک های دیگران، قرار دادن دوربین‌های مخفی در حریم شخصی دیگران و ... او متجاوز به حریم دیگران است. نتیجه این تجاوز، منفور شدن در نگاه دیگران و از دست رفتن محبوبیت است. و این منفور شدن، نخست در نگاه خداوند است که نتیجه آن نزد مردم است. خداوند مودّت و دوستی دل‌ها را نسبت به این فرد حرام می کند. در خیلی از جاها از اطرافیانش کمک می خواهد ولی کسی یاری نمی کند؛ چون منفور است.

امام صادق (علیه السلام) در فرمایش گهربارشان فرمودند: «لا تُفَتِّش النّاسَ عَن أدیانِهِم فَتَبقى بِلا صَدیقٍ= درباره عقائد مردم تفتیش نكن كه بى‌دوست خواهى ماند».

روایت بیان می‌کند که در دین مردم نباید خیلی جستجو کرد که چقدر دین دارد. خیلی سخت گیری نباید باشد. چون گرفتار تکیر و غرور خواهیم شد و کسی که خودش را بهتر از کسی بداند مستکبر است. لذا نباید دین را به مردم تحمیل کرد.

گاهی وقت ها افراد در یک مصداق دینی ضعیف عمل می‌کنند ولی در ده تای آن قوی هستند؛ بنابراین نباید سخت گرفت.  باید مثل پیامبر حواسمان به ضعفا باشد و با مدارا با مردم صحبت کنیم.

آدم بدبین از باطن ایمان دور است. لذا این افراد فاصله زیادی تا بهشت دارند. امام (ره) فرمودند: فحشای باطنی جهمش خیلی عمیق تر از فحشای ظاهری است. بدبین هم نوعی از فحشای باطنی است که جهنم آن هزاران برابر از فحشای ظاهری بدتر است.

ما چند نوع جهنم داریم: جهنم اعمال و جهنم اخلاق و جهنم اخلاق طولانی تر و دردناک تر از جهنم اعمال است.